zama muharebesi

• hannibal henüz italya'daki varlığını korurken scipio'nun savaşı afrika'ya, kartaca'nin kalbine taşımak istemesiyle vuku bulan, sonucunda kartaca'nin bir daha asla eski gücüne kavusamayacagi roma'ninsa batı akdeniz'in rakipsiz süper gücüne dönüştüğü savaş olmuştur.
  
  hannibal on yıldan uzun süren italya seferinde roma'ya defalarca üstün gelse de hiç bir zaman roma başkentine yurumemis roma'nin da bir süre sonra lejyonlarini hannibal'in üstüne yollayıp helak olmaktansa onu yakindan takip edip uzun süreli yıpratma savaşına zorlaması ile savaş durağan bir hale gelmişti.
  
  sayısız lejyon ve general hannibal ve ordusunu imha etme uğruna yitirildikten sonra senato hannibal'in ikmal hatlarını kesmek ve ispanya'yi ele geçirmek için fazla deneyimi olmayan scipio'yu görevlendirdi. scipio'nun hiç bir generalin istemedigi bu göreve hevesli olmasında muhtemelen önceki yıllarda kartacalilarin scipio'nun babasını ve amcasını öldürmesi ve kanli cannae muharebesi scipio'nun da ölümden dönmüş olması etkili olmuştur.
  
  scipio ispanya seferinde bir dizi muharebede başarılı olup kartacalilari bu ülkeden temizledikten sonra sıra afrika'ya geldi. afrika'ya çıkar çıkmaz vakit kaybetmeden utica'yi kuşattı ve şehri ele geçirdi. kuşatmadan sonra kartacalilar derhal hannibal'i yardıma çağırdılar. hannibal italya'nın güneyinde elinde kalan ordusundaki at ve yük hayvanlarını romalıların işine yaramamasi için katlettikten ve italya'da silah altına aldığı yerel askerleri terhis ettikten sonra gemilere binip afrika'ya döndü.
  
  scipio utica'yi ele geçirdikten sonra binlerce numidyali süvariyi ordusuna kattı, bu şekilde ikinci pön savaşı süresince süvari yönünden roma kartacalilara karşı ilk kez üstün duruma geldi. hannibal ise italya'dan döndükten sonra ihtiyaç duyduğu orduyu kuracak ve eğitecek vakit bulamadığı için kartacalilara ek olarak bir kısım ispanyali ve libyalı paralı askerlerine bel bağlamak zorunda kaldı.
  
  savaştan önce hannibal'in talebiyle iki komutan bir görüşme gerçekleştirdi. bu görüşmede hannibal hasmina bir daha ispanya, sicilya ve sardinya'da hak talep etmemeyi önerdi, bu öneri şüphesiz scipio için hiç bir şey ifade etmiyordu çünkü zama savaşı öncesinde bahsi geçen tüm topraklarda roma kesin hakimiyet kurmuştu. görüşme bir netice alınmadan sonlandı.
  
  savaş scipio'nun ordusunu geniş düzlüğe nizami bir şekilde 3 hat olarak yayması ve üstün suvari birliklerinin düşman süvarilerini savuşturduktan sonra kartaca hatlarının gerisini vurmasiyla kesin olarak roma zaferi ile sonuçlandı. scipio dersine iyi çalıştığı için piyadelerini kartaca fillerinin yapacağı ilk saldırıyı savusturacak şekilde orgutledi ve 80 filin saldırısı roma hatlarında ciddi bir zayiata neden olmadan savusturuldu. savaşın sonunda kartacalilar 20-30 bin kayıp verirken roma'nin kaybı 4 bin civarinda oldu. bu savaşta cannae'de büyük hezimete uğrayıp düzensiz bir şekilde çekilen lejyon bir nevi kartacalilardan intikamını aldı ve adını temize çıkardı. hannibal savas meydanından sağ kurtuldu ve kartaca meclisinde açıkça yenildiklerini ve roma'nin istediği her şartı kabul etmeleri gerektiğini açıkladı.
  
  scipio kartaca'yi tamamen işgal edip yerle bir etmek yerine çok ağır bir tazminat ve kartacanin deniz gücünü hemen hemen sıfıra indiricek bir dizi önlem ile savaşı sonlandırdı. bu savaşın ardından afrika fatihi unvanini alan scipio artık africanus olarak bilinecekti. hannibal içinse ölümüne dek sürecek sürgün hayatı başlayacaktı.
  
  romalılarin heyeti kartaca'yi terk ederken kartaca donanmasının limanda ateşe verilmesi muhtemelen şehir sakinlerini büyük hüzne bogmustur.
  
  kaynak roma'nın büyük düşmanı hannibal patrick n. hunt