censor

• asagi yukari i.ö. 443 yilinda ilk kez, kimin orduya ne kadar adam, arac gerec ve para yardimi yapabilecegini belirlemek amaciyla magistratus (yüksek kamu görevlileri) cesidine bir de censor'luk eklenmistir. daha önce baskumandanlik, adli ve siyasi devlet islerin yürütülmesi gibi görevlerin yani sira bu census isi de (insan ve mal mülk sayimi) consul'lerin yetki alani icindeydi. genellikle patrici sinifindan consul'lügünü yapmis kisilerden her dört yilda (daha sornalari her bir bucuk yil icin) iki censor askeri kökenli meclis olan comitia centuriata tarafindan secilmeye baslanmistir. i.ö. 339'dan sonra leges publilate (publilius'un hazirlayiğp, önerdigi ve de kabul edilen yasa) uyarinca secilecek iki censor'dan birinin pleb kökenli olmasi kararlastirilmistir. i.ö. 131 ve sonrasi ise her iki censor'luga da pleb sinifindan proconsullerin aday olabilmeleri hakki verilmistir. censor'lar baslangicta imperium'a sahip olmamalarina ve lictor'larca refakat edilmemelerine karsin, zamanla görevlerinin önemi sorunu roma cursus honorum sisteminde en güclü konuma gelmislerdir. cünkü censorlar roma vatandaslarinin yalniz sayisini, yasini, erkek kadin olusunu, varsilligini belirleyip fislemekle kalmamis ayni zamanda karakterlerini, aliskanliklarini ve ahlakini da belirleyip, fislemistir. censorlarin atalarinin maskelerine, mezarlarina iyi bakmiyor veya hirsizliga egilimi var diye ya da benzeri bir kötü özelliginden dolayi mimledigi, nota koydugu kisi her ne kadar zengin de olsa tribus'dan dislanir ve yüksek kamu görevlerine aday olamazdi; secimlerde oy kullanamazdi. censorlar ayni zamanda senato'ya secilecek kimi kisileri sansür edebildigi gibi, kimi senato üyelerinin de üyelikten atilabilmesini saglayabilirlerdi. yine atli sinifi'na (equester ordo) secme ya da bu siniftan atma yetkisi de censorlarin elindeydi. bu konuda kararlarini, her yil atli sinifi'nin üyelerini, atlarini ve diger techizatini forum'da teftis ettikten sonra verirlerdi. ayrica vergi tespiti, toplanmasi ya da ihale yoluyla toplanmasi onlarin yetki alani icindeydi.