parental investment

• bir türün farklı cinsiyetlerinin üreme stratejilerini belirleyen başlıca etmendir.
  
  yavruya daha çok yatırım yapan cinsiyet (insanlarda dişi) için en temel strateji her bir yavrunun erişkin yaşa kadar yaşamasını sağlamak iken yavruya daha az yatırım yapan cinsiyet (insanlarda erkek) için temel strateji mümkün olduğunca çok yavru yapmaktır.
  
  tabi ki gerçek hayatta hiçbir şey bu kadar basit olmadığı için iş burada kalmaz. ya dişinin erişkin (çiftleşebilecek) yaşa getirdiği yavruların hiçbiri çiftleşecek eş bulamazsa? hadi buldu, dölleyemezse/döllenemezse? erkeğin bol bol döllediği yumurtaların hiçbiri canlı yavrulara dönüşemezse (örneğin anne doğum tamamlanmadan ölebilir)? ya da doğan yavruların hiçbiri çiftleşebilecek yaşa ulaşamazsa?..
  
  işte bu yüzden de karma stratejiler tercih edilir. örneğin insanlarda erkekler, her ne kadar hiç durmadan döl saçabilecek olsalar da, genelde, beğendikleri bir dişiyle yavrularının en azından bir kısmının çiftleşebilecek yaşa gelebilme olasılığını yükseltecek kadar birlikte kalmayı tercih ederler. hatta bunun yaklaşık (bireysel farklılıkları göz önünde bulundurarak) 3 yıl olduğu, bunun da aşkın ömrüne denk geldiği söylenir. bu yüzden, ortalama erkek stratejisi çok eşliden ziyade seri tek eşliye yakındır ve bu strateji döl saçma fırsatları da değerlendirilerek (aldatma) desteklenir.
  
  kadınlar için de en iyi karma strateji, bir erkeği (mümkünse iyi baba), yavrularının erişkin yaşa gelmesini garantileyebilecek biçimde yanında tutarak bir yandan da o yavrular erişkin yaşa geldiklerinde, aralarından en azından bir kısmının iyi üreyecek bireyler olmasını sağlayacak gen çeşitliliğini sağlamaktır (aldatma).
  
  görüldüğü gibi, evrimsel olarak en iyi karma stratejiler, süreleri farklı da olsa, hem erkek hem de kadın için bir eş sahibi olup aldatmaktır. tabi ki üreme dahil hiçbir davranış yalnızca evrimsel optimizasyonla belirlenmez. bu işin doğal çevresi var, kültürel öğeleri var, rekabet var, psikoloji var, var oğlu var. ama işin özünü kapmışsınızdır.
  
  ha, hatun kişi hem iyi baba hem de iyi gen sağlayıcı bir eş bulmuş ve onu bir şekilde bağlamışsa, gen havuzunu genişletmeye gerek kalmaz. daha saf (karma olmayan) bir stratejiye dönüş yapabilir. erkekler için de bu gibi dış etmenler vardır. onları da başka bir entry'mde anlatırım.