küresel ısınma

• davos'un paradigma üretmek/belirlemek için uygun bir seçim olduğunun kanıtı. küresel ısınma bir anda gündemin baş maddelerinden biri oluverdi. biz de bu vesileyle bildiklerimizi anlatalım isteriz.
  yalnız ben biraz şüpheyle bakıyorum bu işlere, şimdiden söyleyeyim.
  
  evet efendim, küresel olarak ısınıyoruz anlaşılan, yani henüz heretik bilim adamları bile bu konuda çekince belirtmediklerine göre (en azından benim bildiğim kadarıyla tabi) küresel ısınmanın gerçek bir görüngüye tekabül ettiğini kabul edebiliriz. ama ben işin bir diğer boyutuna bakalım diyorum.
  
  efenim malumunuz, ozon tabakasındaki delik ile küresel ısınma arasında ciddi bir bağlılaşım olduğu yaygın bir kabuldür. diğer bir yaygın kabul ise kloroflorokarbon (cfc) adlı şerefsizin delici maddelerin önde gideni olduğuyla ilişkilidir.
  
  bu veçhile 1987 yılında montreal protokolü diye bir şey imzalanmıştır ki bu ve bunun gibi şerefsiz delici maddeler üretim süreçlerinde kullanılmasın, çevre dostu diğer kimyasallara yönelinsin.
  
  üçüncü dünya ülkelerine de on sene mühlet tanınmıştır ki bu tasarıyı hayata geçirebilsinler.
  
  peki ne olmuştur? hindistan örneği üzerinden anlatalım.
  
  cfc temel olarak iki sinai kesimde yaygın olarak kullanılmaktadır. birincisi buzdolabı, ikincisi klima.
  cfc'nin iki ikamesi mevcuttur. biri hfc 134a ve diğeri hidrokarbon.
  
  şimdi bu hindistanlı buzdolabı üreticileri hfc134a'ya geçmek için birtakım teşebbüslerde bulunmuşlar fakat buna nail olamamışlardır. neden?
  
  ilkin, bu hfc134a isimli çevre dostu maddenin patentine ve ticari sırlarına sahip olan uluslararası şirket bu teknolojinin kullanımı için 25 milyon dolar talep etmiştir. ama bu şirket bununla da yetinmemiş, bir koşul daha öne sürmüştür. buna göre bu şirket teknolojiyi kullanacak olan hindistan menşeili şirketin hisselerinin çoğunluğuna da sahip olacak ya da hindistanlı şirket ihracat kısıtlarını kabul etmek durumunda kalacaktır. siz de takdir edersiniz ki her iki seçenek de hindistan menşeili, bu teknolojiyi kullanmak isteyen şirket için kabul edilebilir gibi değildir, dahası, verilen fiyat fahiştir zira bu teknolojinin piyasa fiyatı tahminlere göre 2 ila 8 milyon dolar arasındadır.
  
  benzer bir mesele başka bir ozon delici-çevre dostu madde ikilisi için de söz konusu olmuştur.
  
  başka pek çok ürünün yanı sıra temel olarak yangın söndürücülerde de kullanılan halon 1211 diye bir madde vardır. hindistan 1990'a kadar üretim süreçlerinde kullandığı tüm halon'u ithal etmiş, '91 itibariyle bu kimyasalı kendi üretmeye başlamış ve 95-96 yıllarında halon 1301'yi geliştirmiştir. bu madde de ozon-delici madde olarak tasnif edildikten sonra hindistan protokol gereği halon'un ikamesi olan hfc227ea adlı çevre dostu bir kimyasala geçmek için birtakım teşebbüslerde bulunmaya başlamıştır. fakat ne tesadüf ki bu kimyasal da amerika menşeili bir şirket tarafından her hakkı mahfuz kılınmış bir maddedir. bu teknolojinin temini için 2.9 milyon dolar'ın gözden çıkarılması gerekmiştir ama daha da garibi, kimyasalın patentine sahip olan şirket bu kimyasalın teknolojisini ancak teknolojiye talip olan şirketlerin hisselerinin çoğunluğunun kendisine verilmesi halinde satacağını bildirmiştir. aksi halde meblağ ödenecek olsa dahi teknolojiyi satmama kararı almıştır.
  
  başa dönelim.
  
  küresel ısınma, evet. davos'ta gündeme geldi. acilen bir şeyler yapılması gerektiğini beyan etmiş dünyayı yöneten "parlak"lar. parlak dedim de...
  
  neyse.
  
  edit: kaynak belirtmeyi unutmuşuz-
  
  khor, m. (2002), "intellectual property, biodiversity and sustainable development", londra: zed books, ss. 92-5.