hüseyin cahit yalçın

• -"ince demokrasiye paydos!" deyince...-
  
  recep peker hukumetinin basin yasasi kagit uzerinde kaldi ama, uygulamasi uzun omurlu olmadi: ismet inonu 12 temmuz - 1947 - beyannamesiyle demokrasiye devam isaretini verdi. hem demokrasi niyet ve azmi, hem ozgurluksuz basin birarada gitmediginden recep peker basbakanliktan ayrildi; onun yerine gelen chp hukumetleri 14 mayis 1950 secimlerine ulkeyi bir hurriyet havasi icinde goturduler.
  
  1950'de dp iktidari basladi. adnan menderes 'in basbakanliginda.. partisi adina peker'in basin yasasina karsi cikmis menderes'in hukumeti ona dokunulmazlik edemezdi. tam kaldirmadiysa da sivri yerlerini torpuledi. bunu da bir "basin ozgurlugu havarisi" pozu icinde yapti. dp'nin ileri gelenlerinden sitki yircali "yatak odalari"ni bile basin mensuplarina aciyordu!
  
  bu soz sonradan, dp'lilere cok hatirlatildi.
  
  adnan menderes, recep peker'den daha demokrat, daha az otoriter ruhlu degildi ama baska turlu gorunmeyi bilirdi. iktidarinin basindan itibaren basin ozgurlugunu - yani tenkit edilmeyi - icine hic sindirmedi. ilk dort yil onun basindan sikayetleri, tehditleri ile gecti. fakat 1955'e kadar "hafifletilmis peker yasasi" ona yetti. bu yasa hala az - buz cezalar onermiyordu. onun maddelerine uyularak su cezalar pek ala verilebilmisti:
  
  huseyin cahit yalcin - o tarihte 79 yasindaydi -: 26 ay 20 gun hapis, 4444 lira para cezasi / cemal saglam : 65 ay 10 gun hapis, 10886 lira para cezasi / ibrahim cuceoglu : 16 ay hapis, 2666 lira 30 kurus para cezasi.
  
  bunlarin hepsi 1954'ten once chp 'nin yayin organi ulus partinin elinden alindiginda onun yerine nihat erim'in cikarttigi halkcı 'nin yazar ve sorumlulariydi. nihat erim'in kendisine ise 35.553 lira para cezasi kesilmisti. operasyonun amaci, nihat erim 'i teslim almakti. aldilar da.. fakat o bir baska hikayedir. (bk. demokrasimizin ismet pasali yillari - dp yokus asagi - metin toker - bilgi yayinevi). biz gene basina gelelim.
  
  bir sorumluya 65 ay hapislik. bir gazete sahibine 35 bin liralik para cezasi. o zaman dolar 3 lira kadar: 12 bin dolar. eger demokrasiye devam edeceksen, daha ne "agir basin kanunu" istiyorsun? ustelik 79 yasindaki bir gazeteciyi hapse atabiliyorsun.. ama - tipki bugunku gibi - yokus asagi giden iktidar basinda "olum sessizligi" pesindeydi.
  
  bu da menderes'in sovu
  
  menderes'in sovunu 1956'da, peker'in sovunu 1946'da yasadigimiz ayni yerde yasadik: eski mecliste. ben gene basin locasindaydim, artik basbakan olmus menderes hukumet siralarindaydi. agir agir kalkti, ayaga firlamis grubunun cilgin alkislari arasinda kursuye cikti. hayir, olmuyordu: basin ozgurlugune olan butun asklarina ragmen, basta muhalefet, tum ser odaklarinin emrine girmis basin - tipki bugunku gibi - kendilerine karsi hacli savasina gecmisti. - tipki bugunku gibi - kendi imparatorlugunu ilana kalkisiyordu. "milli iradeyi temsil eden" bir hukumet buna goz yummazdi. bu basin, mutlaka zabtirapt altina alinacakti. hazirlanan kanun tasarisinin amaci buydu.
  
  hangi basin?
  
  basbakan, hukumet siralarina donerek "doktor!" diye seslendi. "doktor" dedigi, basindan sorumlu devlet bakanligina getirmis oldugu ideal arkadasi mukerrem sarol'du. sarol, koltugunun altinda dosyalariyla kursuye geldi ve icinden cikardiklarini okumaya basladi.
  
  boynuz kulagi, menderes'in sovu peker'in sovunu gecmisti. bunlar "basinda cikmis" orneklerdi. peker'in orneklerinden bin kat igrenc, utanc verici, yuz kizartan, mide bulandiran yazilardi. o kadar ki meclis "yeter! okuma artik. dur! kahrolsun boyle basin!" diye bagirmaya basladi. menderes isaret etti, sarol kursuden indi. kanun gecti.
  
  1954 secimlerinden sonra cumhurbaskani bayar "ince demokrasiye paydos!" demisti. basbakani menderes bunu "demokrasiye paydos!" olarak uyguluyordu. ikinci sovun etkinligini suradan anlayiniz ki aralarinda nadir nadi'nin bile bulundugu bir takim saygideger basin mensubu kanunu hakli, hic olmazsa dogru gordugunu yazilarinda belirtti.
  
  haci - baci iktidari boyle bir "safdil destegi" olsun bulamadi.
  cunku usul eskimisti.
  
  metin toker
  
  milliyet gazetesi, 3 aralik 1996
  
  http://www.milliyet.com.tr/…/12/03/yazar/toker.html