nurullah ataç

• turk edebiyat ele$tirisinin onculerinden.
  
  (bkz: nurullah atac i begenmeme hakki)
  
  - ne hakla ?..-
  
  cok oluyor, bir gun bir yerde uc be$ ki$i konu$uyorduk, ben bilmem hangi unlu $airimizin eserlerinden ho$lanmadigimi soyledim. ordakilerden biri kizdi: "siz ne hakla begenmiyorsunuz o $airi?" dedi. once $a$irdim, ne diyecegimi bilemedim. evet, ne hakla begenmiyordum ben onu? benim de herkes gibi onu goklere cikarmam, pohpohlu adlarla anmam gerekmez miydi?
  
  sonra du$undum: begenmemege hakkim yoksa begenmege neden hakkim olsun? begenmemek bir hak olacak, bunun icin birtakim dayanaklar istiyecek de begenmek sadece bir vazife mi olacak? "falan $airi neden begeniyorsunuz, efendim? - begenmek vazifem de onun icin begeniyorum". boyle olunca $airlerin, sanat adamlaranini sozlerini acmamak gerektir, hangilerini begenmek boynumuzun borcu oldugu bildirilir, hepimiz de o buyruga uyariz. zaman zaman da bir araya toplanip hayranligimizi bagiririz, olur biter.
  
  hayir, ne kadar buyuk olursa, herhangi bir $airi, herhangi bir sanat adamini begenmemek, eserinden ho$lanmamak herkesin hakkidir. ama benim begenmedigim bir $air icin soylediklerim sacma imi$, ben onu anliyamadigim icin kucumsuyormu$um, gercek buyuklugunu goremiyormu$um, o da olabilir, ne yapalim? herkes her buyuklugu secemez, her guzelligi tadamaz ki! adam vardir, shakespeare'i, stendhal'i begenmez de kalkar abuksabuk sozler soyler. bakin, $imdi biri cikmi$, homeros'a dil uzatiyormu$, o $airin destanlari artik kimsenin okumadigi $eylermi$, onlarla ugra$maga, onlari cevirmege kalki$manin faydasi, luzumu yokmu$. dilin kemigi yok a! soyler adamcagiz. mademki kendisi okumuyor homeros'u, okumaga kalksa bile tat alamiyor, uc be$ sayfadan sonra ba$ina bir agri giriyor, demek ki kimse okumaz onlari, okuyamaz. kendisi zevkin, anlayi$in olcusudur, insanoglu icin gerekli bilgilerin hepsini ozunde toplami$tir, homeros destanlarini turkceye cevirmeli mi, cevirmemeli mi, bunu kesin olarak soyler atar. onun homeros destanlarini kotulemege kalkmasini bir suc mu sayiyorum? hayir, ben homeros destanlarini severim, hele odysseus kocaklamasina, yani odysseia'ya bayilirim, ama o da soylesin kendi du$undugunu, onun begenmege hakki olmazsa benim de begenmege hakkim olmaz. o: "cevrilmesin bunlar turkceye!" diyemezse, ben de "biz bu memlekette avrupali anlayi$iyla bir edebiyat kurulmasini gercekten istiyorsak, homeros destanlarina kadar cikmamaliyiz, onlardaki erdemleri, faziletleri icimize sindirmeliyiz" diyemem.
  
  hani bilen de soyler, bilmiyen de soylermi$, ba$ka care yoktur. yalniz
  bilenlerin soylemesini isterseniz bu sefer de kimin bilip kimin bilmedigini
  sorarlar, onun icinden hic cikamazsiniz.
  
  nurullah atac
  
  atac, gunlerin getirdigi sozden soze (butun yapitlari), yky, 2.b.,
  istanbul-haziran 1999, s. 206-207.