commonwealth

• üyesi olan ülkelerin bağımsızlıklarını kazandıktan sonra bile dağılıp gitmemesinin, hala commonwealth çatısı altında bir araya geliyor olmalarının en büyük sebebi mevcut kraliçe elizabeth'tir, bu ülkelerin halkları onu hala kraliçeleri gibi görürler ve severler. tabi bunda kraliçenin, topluluğun amacını sömürgeci bir anlayıştan ortak işbirliği yönüne kaydırma yolunda gösterdiği çabanın büyük rolü vardır.. gerçi görünürde tabi, yoksa ingiliz karıncayı siker, belini incitmez.
• kelime anlami olarak, "halkin cikari, genel iyilik" demektir. commonwealth sozcugu 1513'ten sonra "devlet" anlaminda da kullanilmi$tir. 4 onemli kullanimi vardir ki bunlardan ikisi britanya ile ilgilidir.
  
  ilk olarak, 1648 ingiliz devrimi sonrasinda, kraliyetin lagvedilmesi ile ortaya cikan ve oliver cromwell'in once parlamentonun lideri, sonra da diktator / tek yonetici olarak hukum surdugu, 1658'de cromwell'in olumu ve oglunun onun yerini dolduramamasiyla zayiflayip, 1660 yilinda da kraliyetin yeniden kurulmasiyla yitip giden yonetim $eklini gosterir. buradaki anlami "devlet"tir, cunku var olan devlet artik yoktur ve yerine bir$ey konmasi gerekmektedir. ayrica, commonwealth of australia gibi orneklerde goruldugu uzere, genel toplum cikari gozetilerek ve hukuk temelleri uzerinde kurulmu$ bir devlete de commonwealth adi verilir. 1901'de kitadaki eyaletlerin birle$mesiyle resmi olarak commonwealth of australia adini alan avustralya'nin yanisira, abd'yi olu$turan eyaletlerden 4 tanesi, kentucky, massachusetts, pennsylvania ve virginia da kendilerini commonwealth olarak tanimlarlar cunku halkin genel onayiyla (yani me$ru) hukumetleri oldugunun altini cizmek isterler.
  
  ikinci kullanimi, bir araya gelmi$ devletleri betimlemek icindir. en bilinen ve neredeyse tek bilinen kullanimi, bizim ingiliz uluslar toplulugu dedigimiz, eskiden british commonwealth, $imdilerde commonwealth of nations diye bilinen olu$umu tanimlamak amaclidir. bunun temeli britanya ile cok buyuk cogunlugu britanya'nin somurgesi olmu$ ulkeleri bir araya getiren bir olu$um olmasi; bu ulkelerin kendi rizalariyla uye olmalari; ve britanya kralicesini (ya da kralini) en ust yoneticileri olarak tanimalaridir. bu devletlerin her biri farkli $ekilde (kraliyet, me$rutiyet, demokrasi, diktatorluk, vd.) yonetilir ama yine de olu$um hepsini icine alir. yine ayni $ekilde, ulkelerin birle$melerine dayanan commonwealthler de vardir ki buna iki ornek, 16. yuzyildan 18. yuzyil ortalarina kadar suren polonya-litvanya commonwealthi ve tabii ki sscb'nin dagilmasi sonrasinda ortaya cikan bagimsiz devletler toplulugudur, yani commonwealth of independent states'tir.
  
  ucuncu olarak ise, genellikle kamu yonetimi ve siyaset bilimi konulariyla ilgili olarak, halkin cikarlari ve kamuoyu anlamlarinda da kullanilir.
  
  son olarak ise, cooperative commonwealth diye bilinen bir kavram daha vardir. bu, anarko-sendikalist bir mantikla kurulmu$, kooperatiflerden ve sosyalist prensiplerden kaynaklanan komunlerin birligi olarak du$unulebilir. ancak, 19. yuzyildan sonra uygulamalarina -en azindan bilinir olcekte- rastlanmamaktadir.
• ikinci dünya savaşında ingilizlerin bozdurup bozdurup harcadığı bölgelerin genel adı.
• icindekiler: ingiltere, avustralya, papua yeni gine, kanada, zimbabwe, malezya, malta, guney kibris, nijerya, yeni zelanda, seyseller (seychelles), mauritius, kamerun, guney afrika ve daha cok sayida ulke. (bkz: somurgecilik)
• türkçe ingiliz milletler topluluğu olarak ifade edilen geçmişte britanya imparatorluğu'nun parçası olan devletler ile sonradan katılmış devletlerin oluşturduğu uluslararası birlik. bir nevi "ingilizlerin avrupa birliği" de denilebilir. ancak siyasal birliği hedefleyen ab'den farklı olarak, daha çok -adı üzerinde- karşılıklı ekonomik çıkarlara dayanan bir oluşumdur. üyelerinin büyük çoğunluğu geçmişte britanya imparatorluğu'nun eyaleti veya sömürgesi olmuş ülkelerdir ve günümüzde çoğu bağımsız olan bu ülkeler, kendi rızalarıyla bu oluşumun bir parçası olarak kalmaya devam etmektedirler. bu devletlerin bir kısmıysa, geçmişte imparatorluğun parçası olmamakla beraber, sonradan bu birliğe katılmışlardır. zaman içerisinde bu topluluğu terkeden, topluluktan çıkarılan ve sonradan geri kabul edilen ülkeler olmuştur. üye ülkelerin bir kısmı birleşik krallık hükümdarını (kraliçe ikinci elizabeth) sembolik olarak kendilerinin en üst düzey yöneticileri olarak tanırlar. bu devletler, birbirlerinden farklı yönetim biçimleriyle (meşrutiyet, demokrasi, diktatörlük vs.) de yönetilebilirler. ingiliz milletler topluluğu'na üye olan devletlerin halkları, eğer birleşik krallık'ta ikamet ediyorlarsa, her türlü yerel ve ulusal seçime katılma hakları vardır. bu ülkelerde kraliçe'nin temsilcisi ise genel vali'dir ve genellikle emekli olmuş eski politikacılar veya diğer seçkin ülke arasından başbakan'ın önerisiyle kraliçe tarafından atanır. genel vali, siyaset dışı bir figür olup, avam kamarası ve senato'nun çıkardığı kararnamelere kraliyet onayını sağlamak, devlet belgelerini imzalamak, parlamento toplantılarını resmen açıp kapatmak ve seçimler öncesi parlamentoyu feshetmek gibi görevleri vardır. hem kraliçe, hem de genel vali çok az yetkiye sahip ve daha çok göstermelik yöneticilerdir ve hemen her zaman hükümet başkanı başbakan'ın tavsiyesi doğrultusunda hareket ederler. her dört senede, bir olimpiyat oyunları benzeri, "ingiliz milletler topluluğu oyunları" da düzenlenmektedir.
  
  üyelik tarihine ve bölgelere göre sıralama:
  
  avrupa
  birleşik krallık (1931)
  malta (1964)
  kıbrıs cumhuriyeti (1964)
  
  kuzey amerika
  kanada (1931)
  jamaika (1962)
  trinidad ve tobago (1962)
  barbados (1966)
  bahamalar (1973)
  grenada (1974)
  dominika (1978)
  saint lucia (1979)
  saint vincent ve granada (1979)
  antigua ve barbuda (1981)
  saint kitts ve nevis (1983)
  
  orta amerika
  belize (1981)
  
  güney amerika
  guyana (1966)
  
  afrika
  güney afrika cumhuriyeti (1931, birlikten çıkışı 1961 ve geri dönüşü 1994. ayrıca kraliçe burada hükümdar olarak geçmez.)
  gana (1957)
  nijerya (1960 üyeliğinin iptal edilişi 1995, tekrar kabul edilişi 1999.)
  sierra leone (1961)
  tanzanya (1961)
  uganda (1962)
  kenya (1963)
  ruanda (1962)
  malavi (1964)
  zambiya (1964)
  botsvana (1966)
  lesotho (1966)
  mauritius (1968)
  svaziland (1968)
  seyşeller (1976)
  namibya (1990)
  mozambik (1995)
  kamerun (1995)
  
  asya
  sri lanka (1948)
  singapur (1965)
  maldivler (1982)
  hindistan (1948)
  
  avustralya veya okyanusya
  avustralya (1931)
  yeni zelanda (1931)
  samoa (1970)
  tonga (1970)
  papua yeni gine (1975)
  solomon adaları (1978)
  vanuatu (1980)
  tuvalu (1978)
  kiribati (1979)
  nauru (1999)
  
  amerika birleşik devletleri önceden bir ingiliz sömürgesi olmasına rağmen, bu topluluğa üye değildir.
  
  eski üyeler
  fiji (1970); 1987-1997 arasında topluluk dışında yer almıştır. 1 eylül 2009'da topluluktan çıkarılmıştır.
  
  irlanda (1931); 1949'da topluluktan kendi isteğiyle ayrılmıştır.
  
  zimbabve (1980); 2003'te topluluktan çıkarılmıştır.
  
  newfoundland ve labrador (1931); 1934'de kanada'ya katılmıştır.
  
  gambiya (1965-2013)
  
  kaynak: vikipedi
• ingiliz milletler toplulugunun topuna verilen isim. (bkz: uzerinde gunes batmayan imparatorluk)
• halihazırda kanada, yeni zellanda ve avustralya'nın başbakandan daha üst bir devlet başkanlarının olmamasıyla, yani kraliçe'nin bu ülkerin de kraliçesi olmasıyla önemli şekilde tezahür eden durum.
• neredeyse dünya'daki her 4 ülkeden biri dahil bu oluşuma. bilinen adıyla ingiliz milletler topluluğu. bu ingilizler kadar güçlü, hakim ve geri plandan herşeyi kontrol eden başka bir millet var mıdır merak ediyorum. dünyanın her bir yerinden ülke var bu toplulukta. ve "isteyen" ayrılabiliyor, ayrılanlar ve geri gelenler de var.
  
  ingilizlerin dünyayı nasıl sömürdüğünün en büyük göstergesi.
• polonya-litvanya ortaklığında kurulmuş; bu isimle anılan bir devlet mevcut. wikipedia linki veremesem de:
  
  1
  
  2
  
  europa universalis 4 'ün en güçlü imparatorluklarından biri oluyor genelde.
• türkçe meali: turan