chiquita

• plantasyonlarinin genislemesi nedeniyle buralarda gerekli hakimiyeti saglamak amaciyla radyo teknolojilerinin ana geli$tiricilerinden, ticari gemi ta$imaciliginda cigir yaratan sogutmali gemilerin ke$fine ön ayak olarak 1930 larda dünyanin en büyük ticari gemi filosuna sahip olmus olan chiquita brands international 1899 yilinda united fruit company adiyla dünyaya gözlerini acmi$ ve özellikle orta ve güney amerika da olmak üzere muazzam yayilma alani bularak ce$itli verilere göre dünyanin en büyük muz üretim firmasi olmu$tur. bizde bilinen ismi chiquita haricinde chiquita jr., consul, amigo, frupac, chico sowie bananos isimleriyle de muz sati$i yapmaktadir. simgesi olan nazli baki$li mavili sarili kücük citir ablamizin tasarimi
  dik browne ye aittir.
  1985 yilina kadar united fruit company olarak tanidigimiz bu firmamiz bu yildan sonra chiquita brands international ismini alarak yeni bir kimlige bürünme cabalarina girismis olsa da orta amerika nin 20. yüzyilda tanik oldugu pek cok darbesinin, ic savasinin, yoksullugunun, sefaletinin temel kaynaklarindan biri olma özelligini yitirememis ve en son kolombiya da karanlik i$lerde parmagi oldugunu göstererek hakli ünvanini her nedense birakma hoyratligina girmedigini biz degerli tren seyreden toplumlara göstermeyi ihmal etmemistir. ne yapmi$tir bu firma orta amerika da. ilk kuruldugu yillarda boston da iken daha sonraki dönemlerini cok isabetli bir kararla ana merkezini guatemala secereki buraya konu$lanmi$, guetamala`nin demiryolu, posta ve plantasyonlari ile tek karayip limanini yönetmi$ ve gecenden 5 gecmeyen sivil halktan 10 quetzal alarak yillar yili sömürmü$, 1954 yilindaki hükümet darbesinin finansal ve lojistik destekcisi olarak o yildan sonraki 40 yillik diktatöryel karanlik dönemin hazirlayicisi olarak adini altin harflerle guetemala tarihine yazdirmistir. olaylari kisaca anlatmak gerekirse 1944 yilina kadar diktatör olan jorge ubico adli zat i muhterem bu firmaya gümrüksüz in$aat materyalleri sokma ve muz sürümlerinde cok düsük gümrük vergisi gibi süper olanaklar tanirken bir anda zivanadan cikan halkin onu devirmesiyle demokratik yönetime gecen guatemala da 1951 yilinda jacobo arbenz ´in yeni (ama halk darbesinden sonra ikinci) demokratik ba$kan secilmesiyle united fruit company (ufc) icin sancili günler ba$lar. ne yazik ki yeni ba$kan rahat durmami$ 530 kilometrekarelik haksiz ufc plantasyonunu elinden alarak hakki olan kücük ciftciye dagitmi$, sonra plantasyonlarda cali$an i$ciler icin daha iyi calisma olanaklari, asgari ücret ve sosyal olanaklar istemi$tir. bunun üzerine agzindan köpükler cika cika kudurmaya ba$layan bolu beyi ufc, darbe icat oldu metlik bozuldu parolasiyla $irketin eski avukatlarindan ve eski (!) yönetim kurulu üyelerinden karde$i cia ba$kani olan bir alicengiz oyuncusu abd di$ i$leri bakani john foster dulles e bu komunistce ve edepsizce davrani$i $ikayet etmi$lerdir. hemen ardindan operation pbsuccess düzenlenmi$ ve nikaragua `da cia (dogu perincek gibi okuyunuz) tarafindan silahlandirilmi$ ve egitilmi$ sürgün guetemalalilastiramadiklarimizdan castillo armas önderliginde 400 kisilik bir orducuk ile honduras üzerinden guetemalaya girilmis ve bu saygisiz ba$kan götü bir daha yerden kalkmamacasina devrilerek cia destekli askeri diktatörlügün 40 yil sürecek ve bircogu gözalti kayiplari olmak üzere 140000 ki$inin canina kastedecek (insan hakki organizasyonuna göre 250000) ic sava$ ve $iddet dönemi ba$latilmi$ oldu.daha fazla bilgi icin (bkz: guatemala) ya da arayiniz ne bilim ben.
  
  $imdi bizi ilgilendiren konumuza devam edersek daha ba$ka neler kari$tirmi$tir bu pek muhterem muz firmasi $öyle bir tarih yolculugumuza devam edelim, gecmi$e gazi...ehem öhöö öhüüü ne diyordum evet, mazinin derin kuyularindan bir buket sunalim. benzer bir öykü de 1910 lu yillarda honduras ta meydane gelmistir. new orleans tan eski hükümlülerle dolu bir gemi honduras`a o dönem ufc nin vergi indirimi istegini reddeden ba$kani devirmek icin yollanmi$ ve darbeden sonra yeni gelen liderin tüm sevecenligiyle ufc ye kucak acmi$, hatta demi$ senin gibi ufc den vergi alanin ben anasini avradini diye saydirip bitirine kadar ki olan 25 yillik dönemde kiymik vergi almamistir.
  costa rica`da daha cok muz $iarini benimsemi$ $irketin yeni plantasyon alanlari acmak icin yagmur ormanlarini yoketmesi ise gözden kacirilmamasi gereken güzel ayrintilarindan olup, mal transferlerinde kokain ticaretine göz yummasi ve 1998 yilinda washington`a yolladigi parti bagi$i da performansindan hic bi$i kaybetmedigini biz degerli muz severlere göstermi$tir. daha sayamayacagim türlü gümrük kacirma ve rü$vet ili$kileri, ic sava$lar, insan sömürme vakalari türlü nice fenalikla gözleri kama$tiran bu firma marquez inyüzyillik yalnizlik` (cien años de soledad) kitabi ve neruda nin canto general siirlerinden biri olan
  la united fruit coda ele alinmi$tir.
  
  (bkz: greenwash)
• aslen bir muz markası (üreticisi ve dağıtıcısı) olmasına rağmen, türkiye'de uzun ve büyük muzlara verilen isim olmayı başarmış bir firmaydı. 28 kasım 2001 itibarıyla battı.
• kolombiya'daki paramiliter gruplarla ilişkisi nedeniyle, amerika birleşik devletleri'nin adalet bakanlığı ile sulh olma yolunu seçip 25 milyon dolarcık ödemeye mahkum edilen şirket. bizim muzlara verdiğimiz paralar, nereye gidiyor diye merak edenlere önemle duyrulur.
• dunyadaki en kotu sirkletler siralamsinda ust siralarda yer alan sirket. (bkz: orospu cocuklari)
  
  1928'de adi hala united fruit company iken, daha iyi calisma sartlari isteyen iscilerin grevini, kolombiya ordusunun yardimi ile bastirmistir. yaklasik 3000 iscinin olumu ile sonuclanan olayi wikipedia'da banana massacre girdisi altinda bulabilirsiniz.
  https://en.wikipedia.org/wiki/banana_massacre
  
  hadi diyelim ki 1930'lar zor zamanlardi. 2. dunya savasinin kokleri atiliyordu. hos gorelim.
  
  1954'de guetalama baskani jacobo arbenzi koltugundan indirip 1944 de baslayan guetamala devrimini bitiren askeri darbenin arkasinda da cıa ve united fruit company var. arbenz toprak reformu yapip ufc'nin sahip oldugu topragin buyuk bir kismini geri almayi planliyordu. sonrasinda 36 yil suren bir ic savas, ve 250.000 olu.
  https://en.wikipedia.org/…54_guatemalan_coup_d'état
  
  daha bitmedi. 2007'de chiquita'ya karsi, kolombiya'da sag kanat terorist orgutlerle isbiriligi yapmakla suclayan bir dava acildi. suclamalari kabul eden sirket, 25 milyon dolar odeyerek olayi kapatti.
  https://en.wikipedia.org/…uita_brands_international
  
  muz sirketi bu ya. muz.
  para ve acgozluluk insana neler yaptiriyor...
• çiftçiden değil doğrudan firmanın sahibi olduğu büyük ölçekli plantasyonlarda üretim yapan şirket.
• turkiye'ye ithalatini sadece 2 firma gerceklestiriyor. biri (ve ilki) resit sinanli'nin sirketi dayen (2010 aralik ayindan beri ithalat yapmiyor) digeri de hakan bilal kutlualp'in sirketi vemey. mal ayni gemiler ile geldiginden bu 2 farkli ve o kadar da benzer sahislar hem ortak, hem de rakip.
• pazar payını dole şirketine kaptırınca dünya televizyonlarında son bir gaz yayınladığı reklamlar dahi chiquitayı kurtaramaz deniliyordu. şimdilerde iflastan kurtulmuş, yepyeni reklam kampanyalarıyla karşımızda.
  ayrıca rainforest alliance üyesi bir şirket olmuş arada.
• ispanyolca'da küçük anlamına gelir. küçük kızlar için de kullanılır. chica genç kız demektir, sona gelen -ita eki, güzel türkçemizdeki küçültme eki -cık'a karşılık gelir.
• (bkz: çikita muz)
• (bkz: chiquita brands international)
  (bkz: united fruit company)