black speech

• namı diğer kara lisan. son kullanıcıları nazgulleri saymassak, sadece gandalf gibi arifler tarafından bilinir. öyle ulu orta konuşulmaz, duyanların tüylerini ürpertir, korkutur. gandalf, tek yüzük üzerindeki yazıyı okurken bile bir karanlık çökmüştür etrafa.
• kendisine özgü bir alfabesi yoktur. genelde, bir elf alfabesi olan ve fëanor tarafından geliştirilen tengwar yazısıyla yazılmıştır.
  
  yazı tamamen j. r. r. tolkien eseridir. örneğin tek yüzük üzerindeki ünlü cümle:
  
  one ring to rule them all...
  
  ayrıca bazen dwarf runes denen ve yine tolkien tarafından iskandinav runik yazı'sından (bkz: futhark) esinlenerek üretilmiş bir yazıyla da yazılmıştır.
  
  dwarf runes.
  
  barad dur'da dwarf runes ile black speech'te yazılmış sütunlar mevcuttur.
• e harfini barındırmayan dil. bu dilde kallavi bir küfür için:
  
  "uglúk u bagronk sha pushdug saruman-glob búbhosh skai!"
• ''mordor'un karanlık dili'' olarak da bilinir ve keza bu diyarın biçimsel dilidir. black speech, annatar sauron tarafından mordor'daki ırkları birleştirmek için yaratılmış bir lisandır.
  
  black speech, tamamen ainur'un kadim dili valarin'den temel alınmış ve ''gizli ateş''in (flame of anor) hizmetkarlarından olmayan morgoth ve onun maiar'ı tarafından kullanılan lisandan gelir; lakin biraz daha tereddi edilmiş bir varyetedir.
  
  tolkien, bu lisanı, sauron'un bizzat kendisi tarafından kullanılan kadim ve saf formlarla yaratıldığını ifade eder. bu anlatımın en yetkin örneği, ''tek yüzük''ün üzerinde yazan, ''ash nazg durbatulûk, ash nazg gimbatul, ash nazg thrakatulûk, agh burzum ishi krimpatul.'' yazıtıdır.
  
  bu yazıtta da görüldüğü üzere ''e'' harfinin, black speech'de olmaması dikkate değerdir. bu yanlışlıkla yapılan veya atlanan bir durum değildir. ''e'' harfi elf'lerin, en çok kullandıkları favori harfi ve telaffuz ettiklerinde bir tebessüm oluşturan bir sedadır. bundan ötürü annatar sauron, gayet şuurlu bir telakki ile black speech'te ''e'' sesine yer vermemiştir. hatta izleyenlerin de bildiği üzere the lord of the rings the fellowship of the rings filminin extended versiyonunda yüzüğün akıbetini mütalaa etmek için lord elrond tarafından teşekkül ettirilen konseyde gandalf'ın, yüzüğü görünce kendinden geçen boromir'e ihtarda bulunmak için mordor lisanında yukarıda da bahsi geçen sözleri söylediği sırada elrond ve legolas bir acı duyar ve kendilerini oldukça kötü hissederler. bu sahne sanırım black speech'in ne denli sert ve haşin olduğunu kanıtlar niteliktedir.
  
  söz konusu sahne şudur: http://youtu.be/qnqehw1gfm4?t=1m16s
  
  bunun dışında black speech'in neo halini, the hobbit filminde gördük. the lord of the rings serisine kıyasla aralarında sarih bir fark olmasa da özellikle filmde azog the defiler tarafından nakledilen lisanda vurgu ve tonlamaların biraz daha farklılaştığı, linguist'ler tarafından ifade edilir.
  
  p.s. neo - ''black speech''i kitapları değil; film serilerini temel alarak ifade etmeye çalıştım.
• milliyet sanat'ın the london review of books ve the observer reviewden derlenmiş tolkien yazısında
  "azıcık" türkçeye benzediği söylenen dil
• black speech'in sauron tarafından ona hizmet edenler tarafından konuşulmak üzere yaratıldığı doğrudur. ancak ne yazık ki amacına ulaşamamıştır. yine de "black speech" den ork diline (orkish) geçen birçok kelime olmuştur. kara lisan bu dile sauron tarafından verilen bir isim değildir, ve dilin ilk hali sadece nazguller tarafından hatırlanmakta ve konuşulmaktadır. sauron'un tekrar güçlenmesiyle beraber yarattığı çarpık troll ırkı olog hai'ler tarafından da konuşulduğu iddia edilmektedir. nitekim "olog-hai" kendi başına black speech'e ait bir kelimedir.
• örnek olarak verilebilecek bir başka cümle de...
  "za dashu snaku zigur, durgbu nazgshu, durgbu dashshu!"
  'be greeted, sauron, 'lord [of the] ring, lord [of the] earth'
  
  * bu arada "zigur" aduanic bir kelime olup wizard (sauron) anlamına gelmekte imiş...
• j r r tolkien'in bizlere daha dogrusu orclar, uruk hailer ve turevi olan yaratiklara kazandirmis oldugu nacizane dil. bununla beraber j r r tolkien elf dilini de kazanmistir. gunumuzde kimi insanlar daha kendi dillerini konusamazken j r r tolkien olmayan diller yaratmistir, takdir edilesi bir davranistir.
• bu dilin arastirilmasinda refererans olarak kullanilabilecek diger kaynak da tam karsiligi hala tartisilan "ugluuk u bagronk sha pushdug saruman-glob buubhosh skai" seklindeki orc cumlesidir.
  
  (bkz: ghash) (bkz: nazgul) (bkz: lugburz) (bkz: snaga)
• (bkz: orkca ingilizce sozluk)