bıldır

• istanbul ağzında yitirilmiş bir kelime olsa da
  hemen hemen anadolu ağızlarının hepsinde kullanılan, “geçen yıl” anlamına gelen kelime.
  düvan-ı lügatit türk'te de bu anlamı ile geçiyor.
  
  neden bilmiyorum ama bu kelimenin oğuzcanın içinde varlığını koruduğunu, ya da bu lehçeye özel olduğınu düşünürdüm hep (gerçi kıpçakçada da kullanılıyor olabilir ), geçenlerde altaycanın çeşitli ağızlarından derleme metinler okuyordum ve şöyle bir cümleye rastladım; oynda bıltır ce, çort harihalem gúç coh.
  yani “o zaman, geçen yıl kahrolası hastalığımda zorluk yoktu” (çevirebildiğim kadarıyla)
  
  bu kelimeyi güney sibirya'da göreceğimi hiç düşünmezdim, şaşırtıcıydı, bu kadar spesifik bir kelime ortaklığı.
  
  eski türkçede de olduğu düşünülen bir kelime ama açıklanması hakkında farklı farklı görüşler var.
  
  edit: biraz yüzeysel açıklamışım:
  
  oğuzca: azerbaycan, türkmenistan (türkmence) ve türkiye türkçeleri başta olmak üzere, gagauz ve rumeli türkçesi, ırak türkmencesini içine alan dil grubu.
  kıpçakça: kazakça,nogayca,tatarca gibi dilleri barındıran dil grubu.
  
  ben 'bıldır' sözcüğüne altaycanın 'altay kişi' denilen ağzında rastladım yalnızca -ki 5 ayrı ağzı daha bulunan bir dil-, beni heyecanlandıran nokta biraz da buydu aslında, çünkü çok muhtemel onların yazı dilinde de yoktur bu sözcük, ve anadolu'da duyduğum bir kelimenin kilometrelerce uzakta da kullanıldığını görmek çok güzeldi, hem de türkiye türkçesine bu denli uzak olan bir türk dilinde...
• bıldır; geçmiş yıl, bir önceki yıla verilen ad... (bkz: 1999)
• geçen yıl anlamına gelen isimdir ama zarf niteliği yoktur.
  yani "bıldır ankara'ya gittim" denmez. "bıldırda ankara'ya gittim" denir.
  ecnebiler buna yesteryear der.
  (bkz: hatalıysam ara)
• eski metinlerde geçen mükemmel türkçe kelime.
  
  . ankaralı yusuf oğlu pîr mehmed'in yazdığı sıhahü'l-acemî fi'l-lûga adlı ve 1477 tarihli farsça-türkçe sözlük'te, "pârsâl" kelimesi karşısında "bıldır" yazıyor.
  
  . nakşibendi şeyhlerinden sofyalı ni'metullah efendi'nin "lügat-i ni'metullah" adlı ve 1540 tarihli farsça-türkçe sözlükte, "pâr" kelimesinin karşısında "bıldır yani geçen yıl" yazıyor.
  
  . akhisarlı münşi mehmed bedrüddin'in yazdığı "cinanü'l-cinas" adlı ve 1584 tarihli cinaslar sözlüğünde, "pâr" kelimesinin karşısında "bıldır, âm-ı mâzi manasında" yazıyor.
  
  . feridüddin attar'ın tezkiretü'l-evliya'sının 15. yüzyıl çevirisinde (çevirmeni belli değil) şöyle bir cümle var: "eger bıldır hac bana karşı geldiyse bu yıl da ben hacca karşı varayım"
  
  sonuç: 15. ve 16. yüzyılda ankaralı, sofyalı, akhisarlı insanların bildiği ve kullandığı yaygın kelime imiş.
  
  (kötü niyetliler için açıklama: akhisarlı'nın açıklamasındaki "âm" kelimesi genel anlamına gelen "umum"dan gelir. anladığınız o şeyle ilgisi yoktur. mesela bende'niz, bir gün olur da "tarik-i âm'dan ayrılmam" dersem, "herkesin, umumun gittiği yoldan ayrılmam, sapmam" demek istemişimdir, yanlış anlaşılmaya.)
• azeri dilinde geçen yıl bu zamanlar
• " ... ilginç olanı gagavuz türklerinin giresun ağzıyla konuşutuğu tespit edilmiştir. örnegin geçen sene yerine giresun ağzında kullanılan bıldır kelimesi kullanılır. daha bunun gibi bir çok örnek kelime bulunmaktadır "
• sadece babaannemin kullandığını düşündüğüm sözcüktür.geçen yıl bu zamanları ifade etmek için kullanırdı babaannem.
  
  kahramanmaraş,giresun gibi ülkenin değişik yerlerinde kullanıldığını duyunca şaşırmadım desem yalan olur.patenti babaannemde sanıyordum ya.
• sanıldığı gibi bir -iki yöreye özel olmayıp kuzey orta anadolu civarında da kullanılır.
  köyümüzün ismi eski türk boylarından geliyor, izole bir yerdir.
  bıldır muhtemelen eski türkçe'den kalma olabilir emin değilim.
• tokat ağzında da bıldır geçmişi anlatan bir kelime olarak kullanılır.
  
  örnek : "bıldırın 1 batman yaprak bastım"
• memleketim erzincan'da kullanıldığına şahit olduğum, geçen sene anlamına gelen oğuz türkçe kelime. divan-ı lügat-it türk'te de geçer. kaynak