ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap
11 şubat 2016 ligo gravitational wave gözlemi
-
*edit: en basa bu dalga neyin dalgasi onu soyliyelim. einstein'in genel gorelilik teorisinin ozetine gore "madde" ** uzay ve zamana nasil egilip bukulecegini soyler; uzay ve zaman da cisimlere nasil hareket edecegini. yani uzay aslinda boyle gorunur ama bugune kadar boyle goremiyorduk:) iste cisimler, uzay ve zamani bukunce uzayda isik hizinda dagilan kutlecekim dalgalari* olustururlar. bu dalgalar bugune kadar gozlemlenememisti. bu dalgalar gozlemlenemeyince de, bu dalgalardan baska bi sey yaymayan uzay cisimleri de gozlemlenememisti. yani yasasin karadelikler!*edit bitti*
ligo'nun yaptigi uygulamalı gözlemi basitçe anlatması çok zor:)
(büyük harfle) "l" şeklinde bir kompleks düşünün. l'nin kolları 2-4 km uzunluğunda. biri diğerinden uzun, l'nin köşesinde bir beam splitter (ışın ayırıcı) var, l'nin alt tarafında yani ışın ayırıcının solunda ışın detektörü var... l'nin iki ucunda da asılı duran dev aynalar var. şöyle bir şey kendisi
şimdi bir lazerle (ls diye gösterilen) ışın ayırıyıcıya (b diye gösterilen) ışın yolluyos, ayırıcı da iki demeti iki koldan (l'nin kollarından) dev aynalara yolluyor. deva aynalar demetleri gerisin geri ayırıcıya yolluyor. ayırıcı da aynalardan gelen ışınları lazer silahı ve ışın detektörüne (ld diye geçen) yolluyor. böyle bir görüntü hayal edin.
ortada gravitational wave'in eğip büktüğü uzayzaman yokken, ışın atımları kollardan biri daha uzun olduğundan detektöre farklı, ancak düzenli ritmli zamanlarda geliyor. detektör de pek bi şey detect etmiyor :) (ışık dalgalarının süperimpozisyonuyla* ilgili bir dalga sebebiyle, birbirlerini nötralize ediyor isinlar)
şimdi kollara gravitational wave atalım, böyle "vocurk vocurk" etsin... animasyonda gördüğünüz üzere sağdan giren gravitational wave, yüzeydeki partikelleri gah uzatıyor gah kısaltıyor... bu durum bizim "l"'de (ki adı interferometre-yani suya attığınız taşların birbirine girişen dalgalarını ölçen nane) iki boyutlu düzlemde şöyle bir görüntü yaratıyor. yani kollar bir uzuyor bir kısalıyor. tabii animasyondaki kadar degil. hidrojen atonu kadar ohom:) artık gelen ışın atımları düzenli ritmde değil. suya atılan taşların birbiriyle girişen (bkz: superimpositon) görüntüsü şeklinde. duzensiz girişen dalgalar da yeni bir dalga yaratıyor (biraz daha basitleştirirsem fizik ilmi çökecek:(( ışığın dalga fonksiyonundan da yararlanan detektör de gravitational wave'den sonra oluşan yeni dalganın ışığını tespit ediyor. böylece ölçüm gerçekleşyor.
not: gerçeklik yukarıda anlattığımdan çok daha komplike, işbu entry aşırı basitleştirme adına fiziğin de müzğin de ırzına geçmiştir:)
hayvan saldırısına uğramış yazarlar veritabanı
-
taksici bagaj için fazla para isteyince vermemiş dayak yemiştim.
gülerek ben yemek yapmayı bilmem ki diyen kız
-
"ben de buraya yemek yemeye gelmedim zaten" diyerek konu başka yöne çekilebilir. heh.
sözlükçülerin başından geçen doğaüstü olaylar
-
babamın vefatından 10 gün sonra annemle evlilik yıldönümleri olmasından mütevellit anneme sanki babam almış gibi bir hediye alıp, onun ağzından bir şeyler yazıp, parasını ödemiştim. anneme verdikten birkaç dakika sonra gardırobu açık olan babamın takımlarına göz gezdirirken ilk elimi attığım cepte tam olarak küsuratıyla beraber hediye için verdiğim para çıkmıştı. böyle şeyler bana çok saçma gelse de hiçbir zaman anlam veremediğim bir olay olarak kayda geçmiştir benim için.
hesaba eklenir diye ikram edilen suyu içmeyen kız
-
başlığı okurken bile tebessüm yaratan kızdır, samimidir.
bir demet tiyatro'dan akılda kalanlar
-
fıdıl ile mükreminin olağan atışmalarının birinde mükremin argoyu abartınca,
fıdıl: " mükremin abi sizi saygıya davet ediyorum. "
mükremin: " bende sizi evimizin arkasındaki boş araziye davet ediyorum. "
erzurum'da yazılan efsanevi doktora tezi
-
ben de parasızlıktan doktorayı yarım bıraktım. bu da burada dursun.
ülkemizde bulunan 4112 yaşındaki porsuk ağacı
-
bu memlekette bir ağacın belediyelerin elinden kurtulup 4112 yıl yaşayabilmesi için yürüyor olması lazım.
yaşını hesaplayanlar sağına soluna iyice baksın.
1995'te kartal anadolu lisesinde çekilen video
-
old laik days.
trt 2
-
yayınladığı belgeseller, konserler, filmler ile edebiyat, sinema, arkeoloji ve mimari üzerine programlar başta olmak üzere çeşitli içerikleri bizlere sunan canımın içi kanal. bu sezon ve geçtiğimiz sezonlarda bir çok güzel yapımın altına imza attı bu kanal. sevdiğim programları derlemek istiyorum:
— listeye anadolu arkeolojisi ile başlamasam olmazdı:
arkeolog ümit ışın bu programda adeta açıkhava müzesi olan anadolu'nun arkeolojik ve kültürel zenginliğini çok güzel ve sade bir şekilde anlatıyor. bu programın bende yeri çok ayrıdır, sayesinde önce arkeolojiye merakım daha sonrasında da likya yolu maceram başladı. anadolu arkeolojisi maalesef bitti ancak yerine yine ümit ışın'ın içerisinde yer aldığı hafir geldi.
youtube link
(bkz: anadolu arkeolojisi/@niye zahmet ettiniz)
(bkz: likya yolu/@niye zahmet ettiniz)
— hafir:
anadolu arkeolojisi sadece o medeniyet ve antik kent üzerine programken hafir'de bütün bu işlerin nasıl yapıldığını görüyoruz. arkeolojik kazılar, kazı başkanları ile röportajlar, kazı ekiplerinin çalışmaları hakkında bilgiler ediniyoruz.
youtube link
— eve dönen miras:
yeni sezonda başlayan bir yapım. ülkemizden kaçırılan ve yoğun hukuk mücadelesi sonucu geri getirilen sanat eserlerinin hikâyesi anlatıyor.
youtube link
— istisnai renkler:
bu da yeni sezonda başlayan bir yapım. renklerin bilinmeyen yönleri ve çok özel öyküleri işleniyor. aşırı sevdim bu programı çünkü farklı adlarla bildiğim renklerin eşdeğerinde anadolu kökenli renkler olduğunu öğrendim. indigo mavisi ile çivit mavisinin aynı renk olduğu, türk kırmızısının hikayesi…
youtube link
— koca sinan:
mimariye tutkulu biri olarak yapıtlarıyla çağları aşan mimar sinan'ın sanat hayatı ve eserleri üzerine bu program listemin olmazsa olmazı.
youtube link
— eşik
yine mimari üzerine yapıların inşa süreçleri, sosyolojik arka planları ve binaların barındırdığı anlamları içeren program. yeni atatürk kültür merkezi, salt galata, arter konu edinen yapılardan bazıları.
youtube link
— resme yolculuk
yurt gezileri adıyla anadolu'nun dört bir yanına gönderilen, ülkemizin doğal güzelliklerini, insanımızın gündelik hayatını çizen ressamların ve yolculuklarının izi sürülüyor.
youtube link
— coğrafyadan kültüre bağ
kültürel olguların, coğrafya ve insan ile bağları, bilimsel temellerle irdelenip açıklanıyor.
youtube link
— müzelerin yıldızları
bazı müzelerde, o müzeyle özdeşleşmiş, müzenin ismini duyunca hemen akla gelen eserler vardır. bu programda her bir müzenin diğer objelerine göre yıldızlaşmış eserleri ekrana geliyor ve eser derinlemesine inceleniyor.
youtube link
— geziyorum
müzeler, sergiler ve saraylar geziliyor bu programda.
youtube link
— sanatı izlemek
galeriler, müzeler ve etkinlikleri küratöryel perspektifle mercek altına alınıyor.
youtube link
— mecaz
mecazlar bir metafor üzerinden ele alınıyor.
youtube link
— selçuklu mirası
selçuklu devleti'nin kuruluşundan yükselişine tüm zamanları uzmanlarla ele alınıyor.
youtube link
bu programları ve daha fazlasını trt izle'den de izleyebilirsiniz. sansür uyguladığı ve aralarda reklam gösterdiği için yayınladığı filmleri izlemiyorum genelde sadece listesine bakıp beğendiklerimi kendim izliyorum daha sonra. keşke hep böyle orijinal programlara odaklansalar.
ateist
-
iclerinde bo$luk falan yoktur aksine ateistler muminlere gore daha doludur. cunku onlar hayatla ilgili sorularini basit cevaplara indirgeme luksune sahip degillerdir. haliyle varolu$ sebeplerini rasyonalize edemezler. her ortaya ciktiginda oldukten sonra yokolacagini bilmenin ya$amsal icguduleriyle carpi$masindan dogan depresif ruh halleriyle de mucadele etmek zorunda kalirlar.
oysa ki din bizim varolu$sal kaygilarimizi ya$am dongumuzden soyutlayan bir ara bolmedir. hayatla ilgili cozemediginiz $ey mi var, atin dine, allah bilir. her sifat gibi etiketleme ve gutmeye kurban gitmedigi surece de guvenlidir.
bizim toplum olarak dini sadece bu amacla kullanip, ickisiydi kumariydi karisiydi be$ vakit namaziydi pek takmiyor olmamizin sebebi de tek derdimizin aidiyetin yumu$ak pembe tasmasini takmak, ondaki huzurun bize yetiyor olmasidir.
(bkz: ignorance is bliss)
(bkz: hayati cozmek)
ringelmann etkisi
-
fransız agronomist max ringelmann 1883 yılında grandjouan tarım kolejinde gruplar halinde bir deneme yaptı.
1883’de gerçekleştirilen ip çekme deneyi ilginç bir sonuç verecekti: ipi çekenler ne kadar çoğalırsa, her bir çekenin sarfettiği kuvvet de azalıyor ve 8 kişide yüzde 50’ye düşüyordu! çok uzun bir süre öncesinden biliniyorduysa da, tez, bilimsel olarak ilk kez fransız agronom max ringelmann tarafından kanıtlanmıştı: insan tembel. özellikle de fark edilmediğini sandığı zaman. ringelmann’ın şık deneyi, yirmi öğrenciye tek başlarına ve gruplar halinde beş metre uzunlukta bir ipi çekmelerini isterken ipin diğer ucuna bir dinamometre (kuvvetölçer) yerleştirmesine dayanır.
bu alet deneklerin harcadıkları kuvveti gösteriyordu. ipin ucundan iki kişi çektiğinde iki deneğin harcadıkları ortalama kuvvet, tek başlarına harcadıklarının % 93’üne eşitti.
üç kişide bu oran % 85’e, dört kişide % 77’ye düşüyordu. ve tembellik halkası bu şekilde, sekiz kişilik grupta herkes kendi kapasitesinin sadece yarısı kadar kuvvet harcayana dek devam ediyordu. psikologlar bu etkiyi bugün ringelmann etkisi olarak adlandırırlar.
avm'de yan bakma yüzünden öldüresiye dövülen genç
-
adli kontrolün ...
şurada hükümete ağır bir eleştiri yapsan aylarca tutuklu kalır hüküm giyersin. gazetecileri tutuklayıp, bu psikopat ve katil ruhlu şerefsizleri serbest bırakan sistem insanları kendi tedbirini almaya itiyor.