• kavalali kar$isinda butun karizmayi darmaduman eden osmanli artik bukemedigi eli opmek zorunda kalip rusya ile hunkar iskelesi anla$masi'ni imza ettikten sonra, bir de devrin esas oglani ingiltere'ye yana$ayim demi$; kagit ustunde antla$ma, muhteviyatta sogu$lenme olan balta limani antla$masini $imdi emirgan'da mahalleye adini vermi$ re$it pa$a'nin leb-i derya yalisinda 1838'de kabul etmi$tir. antla$mada belcika'nin rolu ise evlere $enliktir. merak edenler birazcik kitap kari$tirip evlerinde $enlik yapabilir, yahut aglayabilirler.
  • bu antla$manin onemi ise o donem osmanli hakimiyeti icinde olan topraklarin gumruksuzce ecnebilere ilk kez acilmasidir. yani bir nevi ekonomik olarak turkler acisindan globalizasyonun milatligini yapmaktadir, ki bu aslinda tek tarafli olarak turk topraklarinin batililara pazar haline gelmesinin de ba$langicidir.
  • maddeleri incelendiğinde gümrük birliği antlaşmasıyla ne kadar büyük benzerlikler gösterdiği açıkça görülebilir.
  • osmanlı ülkesinin periferileşerek dünya ekonomisine katılmasında sembolik bir anlamı vardır baltalimanı'nın. dünya ekonomisi ile bütünleşme üç kanaldan gerçekleşmiştir: ticaret, borçlanma ve doğrudan yabancı yatırım. işte baltalimanı uluslararası serbest ticarete açılmanın sembolüdür, ama miladı değildir. (piyasanın serbestleşmesi ise daha önce, 1826'da yeniçeri ocağının kaldırılması ile olmuştur diyebiliriz, lonca-yeniçeri ilişkisinden hareketle ama o ayrı konu.)
    antlaşma ne getirdi? devlet tekelleri kaldırıldı, devlet olağanüstü vergi (savaş dönemleri gibi) koyma hakkından vazgeçti, gümrük vergileri, ihracatta %12, ithalatta %5’te sabitlendi (1860-61 bunalımında %1'e kadar düşecek), iç gümrük vergilerinden muafiyet tanındı. özetle osmanlı devleti, bağımsız bir dış ticaret rejimi izleyebilme hakkından vazgeçmiş oldu. (bu bağımsız ticaret imkanına ancak 1929'da lozan kısıtlamaları sona erdiğinde kavuşulacak.)
    antlaşmanın ingiltere ile yapılması da manidardır; avrupa ülkelerinin uyguladığı kısıtlamalar karşısında yeni pazarlar arayışındaki ingiltere benzer antlaşmaları latin amerika’dan çin’e pek çok ülkeyle imzaladı. periferileşme eşzamanlı olmakla beraber, farklı biçimlerde ve derecelerde gerçekleşmiştir. ancak osmanlı benzer antlaşmaları 1838'i izleyen birkaç yıl içinde pek çok avrupa ülkesiyle yaparak dünya ekonomisine eklemlenmesini perçinledi.
    bir grup tarihçi için, osmanlı'nın emperyalizm tarafından yarı-sömürgeleştirmesinin başlangıcı olarak görülmüştür baltalimanı. şöyle gerekçelendirirler: ithal edilen ucuz mamuller pazarı istila etmiştir, geleneksel manufaktür bu nedenle krize girmiş ve yok olmuştur, öte yandan ihracat imkanlarının artması ile yerli sanayinin ihtiyaç duyduğu hammadde pahalılaşmış ve sanayileşme gerçekleşememiştir.
    bu görüş, şevket pamuk, çağlar keyder, donald quataert tarafından yanlışlandı. bu grup tarihçiye göre sanayileşmeyi tetikleyecek bir üretim tabanı zaten yoktu, ticaret hacminin artması sadece antlaşmaya bağlanamaz ve mevcut imalat sanayini tamamen yıkılıp gittiği iddiası gerçekdışıdır. yerli üreticiler sürece uyum sağlayabilmiş, birçok alanda ithal ürünlerle rekabet etmenin yollarını bulabilmişlerdir.
  • osmanlı toplumunun kapitalizme ve sanayi devrimine geçmesini engellemiş idam fermanıdır.
  • sahil boyunda ne zaman keyifli bir sürüş yapsam, baltalimanı'ndan geçerken aklıma gelip ashabımı bozan antlaşma.
  • bu anlaşma ile gümrük resmi oranı, ihracatta yüzde 12, ithalatta yüzde 5 olarak tespit edildi
  • tarihin tekerürden ibaret oldugunu bir kez daha ispatlayan,yabancı sermaye için ülkemizi cennete dönüştüren antlaşma...
  • bu antlaşma sonucu oluşan dış ticaret açığının nedeni, antlaşma ile gümrük vergilerinin düşürülmesi ve bunun neticesi olarak da ihracatın üç kat, ithalatın ise beş kat artış göstermesidir. ithalatın ihracattan fazlaysa dış ticaretin açık veriyordur ve bu açığı bir şekilde kapaman, yani finanse etmen gerekir. hazinende yeteri kadar paran yoksa dış borçlanma yapmalısın. işte tam da bu noktada bankerler tarafından kurulan bankalar (bkz: ottoman bank) ile ingiliz-fransız sermayesi ile kurulan osmanlı bankası gibi bankalar devreye girer.
  • cahillerin gümrük birliği'ne benzettikleri anlaşma.

    balta limanı anlaşması 1838'de osmanlı imparatorluğu ile ingiltere arasında imzalanmıştır. 19. yüzyıl, ingiltere'nin hegemonyasında serbest ticarete dayalı bir sermaye birikim tarzının egemen olduğu bir dönemdir.* ingiltere, bu dönemde, bütün dünyadan hammadde ithal etmekte ve bunları işleyerek bütün dünyaya satmaktadır. bu sermaye birikim tarzının yürüyebilmesi için, ithalat ve ihracat üzerindeki kısıtlamaların kalkması gerekmektedir. ingiltere, bunu sağlayabilmek için, çevre ülkeleri sömürgeleştirmiş, çin*, osmanlı imparatorluğu gibi geleneksel dünya-imparatorluklara da serbest ticaret anlaşmaları dayatmıştır. bu anlaşmalar ile, ingiliz tüccarları için bu ülkelerdeki iç gümrükler ve ticaret tekelleri kaldırılmıştır. dolayısıyla, bu ülke pazarları ingiliz tüccarlar karşısında tek pazara dönüştürülmüştür.

    gümrük birliği ise, bünyesindeki ulus-devletlerin birbirleriyle ticaretlerinde ulusal gümrüklerini kaldırarak tek bir pazar halinde birleşmeleridir ve bu anlamıyla yeni bir sermaye birikim tarzından ziyade kapitalizmin doğasına aykırı bir uygulamadır. çünkü, ulusal pazarlar tek bir pazar halinde bütünleşirken, dışarıya karşı korumacı önlemler aynen sürdürülmektedir.
    ayrıca, (bkz: #6143290)
hesabın var mı? giriş yap