aysel bataklı damın kızı

• muhsin ertuğrul'un yönettiği, cahide sonku, talat artamel, feriha tevfik'in oynadığı ilk köy filmidir; ağır melodramdır..
  
  ilk köy romanı karabibik'le pek alakası bulunmaz, ayrı..
• bu perşembe (17 kasim) saat 17.00'de istanbul modern’de gösterimi var.
  
  yapim yili: 1934
  yönetmen : muhsin ertuğrul
  oyuncular: cahide sonku, talat artemel
  süre : 80’
• sesi ve görüntüsü çok net bir film. dönemin sembolist ögelerini birçok sahnede içermektedir. girişindeki adlarda kişi soyadları içermemektedir.
  
  http://www.youtube.com/watch?v=2k40v8bqusq
• 1934 senesinde çekildiğini düşününce zamanının ötesinde olduğu inkar edilemeyecek muhsin ertuğrul filmi.
• henüz soyadı kanunu yürürlüğe girmeden yayınlanmış bir filmdir. başlangıç jeneriğinde oyuncuların ve set görevlilerinin soyadları yok. sadece isimler yazılı.
  yönetmen yerine "yapan" yazılmış.
  
  muazzam istanbul türkçesi ile köylüleri konuşturmak da filmin en mühim handikaplarından. ben istanbulluyum, kendi türkçemden utandım.
  
  1934 yapımı bir film olarak insanda değişik duygular uyandırıyor. o oyuncuların anıları vardı, hüzünleri vardı. planları da. kendileri toprak oldu , hisleri de yok oldu gitti. baş rol oyuncusu behzat butak 1891 doğumlu. atatürk'ten 10 yaş küçük sadece. cumhuriyet kurulduğunda 32 yaşındaymış. 1908 ihtilalini bilir diye tahmin ediyorum.
  
  filmde çağırmak yerine çığırmak fiili kullanılmış, bir kaç replikte. bir de tuhaf ı taaf şeklinde telaffuz etmişler.
• şükran kuyucak esen'in "türk sinemasının kilometre taşları" kitabında, türk sineması'nı böldüğü bölümlerden tiyatrocular dönemi'nin (1922-1939) yegâne yönetmeni muhsin ertuğrul (1892-1979) tarafından çekilmiş, senaryosu "mümtaz osman" takma adıyla nazım hikmet ran'a ait film. işbu kitapta şükran kuyucak esen filmden ve filmin konusundan şöyle bahseder:
  
  --- spoiler ---
  1935 yılında çekilen ve isveçli yazar selma lagerlöf'den uyarlanan aysel, bataklı damın kızı filminin senaryo yazarı da nazım hikmet'tir. türk sienaması'nın ilk kadın starı cahide sonku ve talât artemel başrölde oynamışlardır. bir köyde, ev işlerine bakan kimsesiz besleme kız, evin oğlu tarafından hamile bırakılır. çocuğunun ve kendisinin haklarını korumak için mahkemeye başvuran aysel'in mahkemedeki mağrur havası, tesadüfen mahkemeyi izleyen başka bir genç erkeği etkiler ve filmin sonunda aysel, bu erkekle evlenip mutlu olur. konu olarak sıradan bir melodram olan aysel filminin görüntüleri, özellikle dış çekimleri oldukça estetiktir. köy ortamı inandırıcı olarak yaratılamamıştır. filmin bir özelliği, ilk kez reklam alanına konu olmasıdır. film o kadar beğenilmiştir ki, aysel'in başındaki eşarp o yıl moda olmuş ve aysel eşarpları olarak satılmıştır. (güvemli, s.245)`:güvemli, zahir, türk sineması, istanbul, varlık yayınları, 1960` aysel filmindeki yaşam türk yaşamına uymamakla birlikte, kadının hakkının savunmasının konu içinde yer alması olumlu bir yaklaşımdır.
  --- spoiler ---
  
  ayrıca şükran kuyucak esen birkaç sayfa sonra "tiyatrocular dönemi sineması'nın değerlendirilmesi" başlığı altında tiyatrocular döneminde genelde ilklerin olduğundan ve bu ilklerden bahsederken de bir paragrafta şunları söyler:
  --- spoiler ---
  başka bir ilk, 1935 yılı yapımı aysel bataklı damın kızı filmiyle, magazin basınının da yardımıyla, cahide sonku'nun starlaştırılmasıdır. yeşil gözlü, sarı saçlı, beyaz tenli, 'avrupaî' görünümlü bu ilk kadın starımızın filmde başına bağladığı eşarbın reklam konusu yapılarak satışa sunulması, ilk sinema-reklam ilişkisi olarak nitelenebilir.
  --- spoiler ---
• kurtuluş savaşı ile ilgili yapılmış bu ilk film ilk olarak 1924 yilinda muhsin ertugrul'ca çekilmiştir.filmin başrolünde cahide sonku vardı ve film istanbul saryer taraflarındaki bahçeköy'de çekilmişti.
  (o zamanlar istanbul o kadar büyük olmadığından, ekibin bahçeköy'e gitmeleri çok zor ve uzun bir yolculuk sonunda olmuşmuş.)
• senaryosu nazım hikmet tarafından mümtaz osman takma adıyla yazılmıştır.
• kaynaklarda bir ilkler filmi olarak da geçer. türk filmlerinin klişelerinden olan çeşmebaşında dedikodu yapmak ilk bu filmde görülür. ilk köy filmidir ve başroldeki cahide sonku, başına bağladığı yemenisi ile bir moda başlatmıştır. aysel rolü onun yıldızını iyice parlatmıştır.
• bir köy hikayesinde tümüyle istanbul türkçesinin konuşulduğu;anaerkil bi köy izlenimi bırakarak gerçekçiliği yakalayamayan muhsin ertuğrul filmi.