watchmen

• (bkz: watchmen/@ceyar k vurdu)
  
  alan moore'ın yazdığı, dave gibbons'ın çizdiği 1986-1987 yapımı 12 sayılık hugo ödülü sahibi kült eser.
  
  senaryo (alan moore): 9/10
  çizim (dave gibbons): 7.3/10
  ana karakterler: rorschach, dr. manhattan, comedian, nite owl, ozymandias, silk spectre
  sayfa sayısı: 448
  
  frank miller ve alan moore adlı iki efsane çizgi romancının 1986 yılında o güne kadar görülmemiş gerçekçilik ve sertlikte yazdıkları 'batman the dark knight returns' ve 'watchmen' adlı eserleriyle çizgi roman dünyasında yaptıkları devrimi (bkz: batman the dark knight returns/@ceyar k vurdu) başlığında anlatmıştım.
  
  o iki roman, yetişkinlerinde hedef kitleye dahil edildiği günümüz çizgi roman çağının başlangıcı oldu. o güne kadar (1986) yüzeysel incelenmiş plastik süper kahraman dünyasını realist bir çerçeveye oturttu. piyasanın %100'üne hakim olan iyilik timsali kahramanlık zırvaları yerine halkın yaşadığı sosyolojik olayları, çağın politik atmosferini ve karakterlerinin psikolojik sorunlarını çizgi romanlarının merkezine koydu.
  
  ancak şunu belirtmek isterim ki watchmen politik konuları derinlemesine işleyen yoğun bir eserken, 'batman the dark knight returns' devrin politik atmosferini daha çok arka plan tadında kullanmış. dipnot: frank miller sivil hayatında daha ulusalcı abd vatanseveri yapıda bir karaktere sahipken, ingiliz alan moore v for vendetta gibi 'faşist yönetimden adım adım kurtulma klavuzu^*' yazmış full anarşist bir isim. - dolayısıyla söz konusu politik eleştiri ise watchmen, 'batman the dark knight returns''ten birkaç adım önde bayrak sallıyor.
  
  neyse bu kadar kıyaslama yeter; iyisi mi başlığımıza geri döneyim.
  
  --- karakterler ---
  
  watchmen dantel gibi işlenmiş karakterlere sahip, 'süper kahramanlık mesleğinin gerçekten var olduğu bir dünya nasıl olurdu?' sorusuna yanıt arayan çağına göre oldukça orjinal bir eser^*. içerdiği özgün karakterlerden örnek vermek gerekirse:
  - watchmen'de anlatılan hikayenin superman'i dr. manhattan, iyilik timsali güçdaşı gibi kendini insanlığa yardım için parçalamıyor. tanrı gözüyle onları hamamböcekleri kadar değersiz görüp, tüm insan ırkının dünya üzerinden silinme riskine bile duyarsız kalabiliyor.
  - serinin batman'i sayılabilecek nite owl götü göbeği salmış, iktidarsızlık problemi yaşayan orta yaşlı ezik bir adam.
  - alışıldık çizgi roman dünyalarındaki kahramanların çoğu halkın iyiliği için ölümüne mücadele vermesinin yanında açık ya da sübliminal olarak full amerika birleşik devletleri vatanperverleridir. watchmen evreninin bu bakımdan captain america'sı olan rorschach ise pislikten leş gibi kokan bir anti kahraman ve 'hepsini sallandıracaksın, bak bir daha yapabiliyorlar mı' kafasında adam kesmekten zevk alan sağlam bir faşist.
  dipnot: başlı başına uygarlığın hicvi olan comedian kitabın en orjinal karakteri. ancak tam olarak nasıl bir kişiliğe sahip olduğu sonradan ortaya çıktığı için onu spoiler vermeme adına pas geçiyorum.
  
  --- hikaye ---
  
  watchmen'in hikayesi o kadar çok katmanlı bir yapıya sahip ki tüm olan biteni bir iki cümlede anlatmak çok zor. o yüzden madde madde ele alıyorum:
  
  1) süper özelliği bulunmayan ancak mesleği süper kahramanlık olan kostümlü suç savaşçılarının geçmişte ve şimdiki zamandaki kendi içlerinde yaşadığı dinamikler, yasalar tarafından ayrıcalıkları alındıktan sonraki psikolojileri ve emeklilik hayatları anlatılıyor.
  
  2) aralarından birinin cinayete kurban gitmesiyle başlayan, çok da derin olmayan bir dedektiflik hikayesiyle sahne açılıyor. ancak dedektiflik hikayesinin yüzeyselliği, eserin özgün anlatımı - kurgusu ve yazarın karakter psikolojik tahlillerindeki başarısı yüzünden okuyucuyu (çok da) rahatsız etmiyor.
  
  3) eser 80'ler nükleer tehdit paranoyalı soğuk savaş yıllarında 'abd hükümeti superman'e sahip olsa neler olurdu?' sorusunun cevabını veriyor. saflarında savaşan tanrı dr. manhattan sayesinde abd'nin vietnam savaşını kazandığı, gerçek hayatta sadece 1969-74 arası başkanlık yapmış richard nixon'ın 5. kez abd başkanı seçildiği bir evrende geçiyor. - nixon'ı harcayan watergate skandalı hiç yaşanmamış çünkü olayları ortaya çıkaracak olan gazetecileri devlet tetikçisi süper kahraman comedian infaz etmiş. - insan ırkını yok edecek nükleer savaşın başlamasına sayılı günlerin kaldığı soğuk savaş dünyasında (geçmişi şimdiyi ve geleceği aynı anda algılayan) zaman kavramsız tanrı dr. manhattan'ın aklından ve başından geçenler anlatılıyor.
  
  4) süper gergin nükleer savaş paranoyası ortamında, bir gazete büfesi etrafındaki sade vatandaşların değişen gündeme politik yaklaşımları ele alınıyor. bir yandan da (olan bitene en ufak ilgisi olmayan) ufak bir çocuğun gazete büfesinde okuduğu çizgi romanı, çizgi roman içinde bizde okuyoruz^**.
  
  ---
  
  watchmen ağzına kadar yazı dolu senaryosuyla sadece çizgi roman değil, bilimkurguya ilgi duyan insanlarca da zevkle okunabilecek mihenk taşı bir eser. unutulmuş sscb-abd soğuk savaş çağının ruhunu çok iyi yansıttığı için tarih ve nostaljiseverler de tadını çıkarabilir. zaten benim için batman the dark knight returns'ün de watchmen'in de ''80'li yıllar politik atmosferi hakkında belgesel'' izleme tadında bilgilendirici bir yanı oldu. batman'in ana hikayesi televizyon, watchmen'in ki gazete üzerinden ilerliyor. iki eserde 'internet öncesi televizyon ve gazeteden gelen bilgiye bağımlı dünya'nın ne kadar kazma bir yer olduğunu tekrardan yüzüme çarptı^*. hele hele watchmen'de bu konu hakkında öyle bir kısım var ki beni benden aldı. ana karakterler rorschach ve nite owl'un, gazeteleri ve televizyonda geçen altyazıları dikkatli takip etmedikleri için çok önemli bir olayı anca mevzudan bir gün sonra öğrenebildiklerisahneyekoptum. olmaz olsun böyle 'güncel bilgiye ulaşmanın tekel altında olduğu mağara devri çağı' yarabbi. - şu da ekstra burada dursun; modern bilgisayar öncesi çağda uhularla manuel olarak gazete küpürü hazırlama klavuzu^*.
  
  -
  
  1986 (bkz: batman the dark knight returns/@ceyar k vurdu)(frank miller)
  1986 (bkz: watchmen/@ceyar k vurdu)(alan moore)
  1987 (bkz: batman year one/@ceyar k vurdu)(frank miller)
  1987 (bkz: batman year two/@ceyar k vurdu)(jim starlin)
  1987 (bkz: batman son of the demon/@ceyar k vurdu)
  1988 (bkz: batman the killing joke/@ceyar k vurdu)(alan moore)
  1988 (bkz: batman a death in the family/@ceyar k vurdu)(jim starlin)
  1989 (bkz: arkham asylum/@ceyar k vurdu)(grant morrison)
  1993-1994 (bkz: batman knightfall/@ceyar k vurdu)(chuck dixon-doug moench)
  2001-2002 (bkz: dk2/@ceyar k vurdu)(frank miller)
  2015-2017 (bkz: batman the dark knight returns part 3/@ceyar k vurdu)(frank miller)
  
  2004-2010 (bkz: ex machina/@ceyar k vurdu)(brian k vaughan)
  2012-.. (bkz: saga/@ceyar k vurdu)(brian k vaughan)
  2015-2019 (bkz: paper girls/@ceyar k vurdu)(brian k vaughan)
  
  2007-2017 (bkz: the dark tower/@ceyar k vurdu)(stephen king-robin furth)
  
  2009 (bkz: asterios polyp/@ceyar k vurdu)(david mazzucchelli)