tender is the night

• son blur albumu 13'un ilk single'i gospelvari sarki tender'in ilk dizesi..
• deliler gibi "ne kadar da sıkıcısınız hepiniz" diye bağıran doktor diver ile akıllara kazınan fitzgerald romanı.
• aynı adlı romanın 1962'de çekilen sinema uyarlaması. başrolünde jason robards oynar.
• f. scott fitzgerald'ın yazdığı bitmek bilmeyen roman. muhtemelen fitzgerald bu kitabı para kazanmak için yazmış, daha iyi para alabilmek için de biraz uzatmış. zaten yazar, ekonomik nedenlerle bazı eserlere imza attığını dost meclislerinde anlatırmış.
  
  bu eserinde fitzgerald, doktorluk yapan diver ile onun bir hastası olan nicole'un ilişkisini anlatıyor. söz konusu iki karakterin arasındaki, tam olarak bir aşk değil. ikili, avrupa'yı dolaşırken hayatlarına zaman zaman başkalarını da alıyorlar. kitabın çok mutlu bir sonu da yok. türkçe isminin neden 'yabancıya gönül verme' olduğu ise muallakta.
• "on the pleasant shore of the french riviera, about half way between marseilles and the italian border, stands a large, proud, rose-colored hotel."
  
  türkçe çevirisini bilemiyorum ama orijinalinin ilk cümlesi, görüldüğü üzere, muhteşemdir. bir dönem benim için de gerçekleşmesi mümkün olmayan bir hayali temsil ediyordu. o otele gidilecekti ama romandaki felaketlerin başımıza gelmesine gerek yoktu. bu inanılmaz gençlik naifliğinin ardından ilk tel beyaz saçıma sahip olmam pek de uzun sürmeyecekti. zaten hem fitzgerald'ın acımasızlığına inanmak hem de mutlu sonları sevmek mümkün müdür ki? adamın haklı çıkmadığını henüz görmedim ben.
  
  edebiyat notu: karısı zelda'nın durumuyla dick'in karısı nicole'ün durumları arasındaki benzerlik dikkat çekicidir. 1920'lerde jay gatsby olan fitzgerald, 1930'larda hasta karısıyla karmaşık bir ilişkisi olan dick diver olmuştur. kitabın tepe noktası da şu bölümdür herhalde,
  
  --- spoiler ---
  
  http://ebooks.adelaide.edu.au/…ender/chapter54.html
  
  --- spoiler ---
  
  (bkz: f. scott fitzgerald /@deliogul)
• hasan fehmi nemli türkçesiyle takip ettiğim kadarıyla türkiye karasularında ilk kez yayımlanacak olan fitzgerald kitabı.
• kitap ismini john keats'in 1884 tarihli 'ode to a nightingale' isimli şiirinde geçen bir dizeden almaktadır.
  
  aynı şiirden içinden kitabın isminin de geçtiği bir parça kitabın başında epigraf olarak verilmiştir:
  
  "already with thee! tender is the night.
  … but here there is no light,
  save what from heaven is with the breezes blown
  through verdurous glooms and winding mossy ways."
• inanılmaz sıkıcı fitzgerald kitabı. nerede muhteşem gatsby nerede bu kitap. gereksiz uzatılmış, gereksiz ayrıntılara boğulmuş. kimi kitaplar vardır, okurken kahramanın iç sıkıntısını siz de yaşarsınız. dick diver o bunaltısını hissedemedim. sadece nicole'ün evliliklerine ve kendine dair yaptığı tespitler harikaydı. o kısımlarda kendimi ve evliliği sorguladığım çok oldu. kitabı okumayacaklar için o kısımlardan bir parça
  
  --- spoiler ---
  
  " ya sen kendin düşünürsün ya da başkası senin yerine düşünür; sana üstünlük kurar, doğal içgüdülerini saptırır, şartlandırır, seni uygarlaştırır ve hadım eder."
  
  kalplerinde birbirlerine yer olmaması hüzün vericiydi, gerçek yalnızlıktı.
  
  böyle giyinmiş olmak, yeniden tapınılmak ve bir sırrı varmış gibi davranmak ne güzeldi! bütün güzel genç kızların pekala hakkı olan iki kibirli yılı kaybetmişti, şimdi bu kayıp zamanı geri kazanmak istiyordu.
  
  on dokuzunda ve yirmi dokuzunda çekici kadınlar, sarsılmaz özgüvenleriyle birbirlerine benzerler; buna karşın yirmili yaşlardaki kadınların o bastırılmaz anne olma arzusu, kendilerini dünyanın merkezinde görmelerini engeller. on dokuz ve yirmi dokuz yaşları küstahlık yaşlarıdır. birinciler genç bir askeri öğrenciyle kıyaslanabilir, ikincilerse muharebeden sonra kasılarak yürüyen bir savaşçıyla.
  ama ondokuzundaki bir genç kızın özgüveni yarattığı aşırı ilgiden kaynaklanırken, yirmi dokuzundaki bir kadın daha incelikli şeylerden beslenir. açtır, iştahını sağduyulu bir şekilde bastırır ya da doymuştur, havyarın tadını çıkarır. bereket versin ki ne biri ne diğeri, ileriki yılların bazen panik duygusuyla, bazen vazgeçme ya da fazla ileri gitme korkusuyla kavrama gücünü azaltacağını sezer.
  
  kendi kendine bu aşkın başından beri duygusal bir alışkanlık olduğunu söylüyordu. kadınlara özgü çıkarcı belleğiyle, evlenmelerinden önceki aylarda dünyanın gizli saklı köşelerinde birbirlerine sahip olduklarında neler hissettiğini unutuyordu.
  
  aslında onu yorulma nedir bilmez biri, bitmez tükenmez bir enerji olarak görmüştü. kendi çektiği acıları unuttuğunda ona çektirdiği acıları da unutuyordu.
  
  --- spoiler ---.
• bill nelson'ın 1983 yılında çıkardığı chimera albümünden seslendirdiği parça.
• scott fitzgerald'a ait olduğu iddia edilen kitap. insan inanmakta güçlük çekiyor. scott, zelda'nın alkol masrafını karşılayamayınca bu kitabı birkaç gecede yazmaya kalkmış ve ortaya bu çıkmış olmalı. kitap öylesine sıkıcı ve özensiz. hatta abartmıyorum, okuduğum en sıkıcı kağıt parçalarını bünyesinde barındıran şey olabilir. galiba abarttım. yok ya, abartmadım. baya kötü.