onluk sistem

• hun imparatoru mete han'ın orduyu ona göre düzenlediği sistem.
• (bkz: decimal)
• (bkz: onluk not sistemi)
• büyük hun imparatorluğu'nun kurucusu teoman'ın oğlu mete han(bağatur, bahadır, oğuz han, oğuz kaan)'ın orduya getirdiği ve bugün de kullanılmakta olan sistem. bugünkü modern orduların temelini oluşturmuştur. askerlerini onluk, yüzlük, binlik ve on binlik birliklere ayıran mete, onları aşırı bir disiplin ve emir komuta zinciriyle yetiştirmiştir. onbaşı, yüzbaşı vb. rütbeler onluk sistemin ürünüdür. dünyanın ilk kışlasının kuruluşunu sağlayan, askerleri kayıt altına alan, askeri eğitim kavramını ortaya çıkaran sistemdir. sistemin hayata geçiriliş tarihi olan m.ö 209 ise türk silahlı kuvvetleri'nin kuruluş yıldönümü olarak kabul edilir.
• neymiş türkler olmasaydı 10luk sistem olmazmış lan bunlar 20liğe göre mi düzenlenecek elbet biri çıkıp derdi 10luğu mal mısınız aq..
• roma'da sayılar romen rakamlarıyla ifade edilir, onluk taban kullanılmazdı. etrüsklerden kalan bu ifade biçiminde, hesaplama yapmak için abaküs kullanılırdı. avrupa'da hala saatler ya da tarihteki imparator isimleri için geleneksel roma rakamları kullanılsa da, 11. yy'dan itibaren bugün hala kullanılan onluk sistem dünya geneline yayılmış.
  
  (bkz: hint arap rakam sistemi)
  
  sistem, 10 parmakla saymaya yaradığı için alışverişi kolaylaştırmış, ama başparmağı hesaba katmayarak 4'e kadar sayan da birçok uygarlık var. hatta üzerinden 1000 yıl geçmesine rağmen, fransızca'da 80 için quatre-vingts, yani 4x20 deniliyor.
  
  fenikeliler ve geç dönem romalılar görece olarak ilkel sayı formları kullanırken, eski mısır’da sayılar resimliymiş. daha karışık matematik işlemleri için, alfabenin harflerinin de sayıları temsil ettiği başka sayma sistemlerinin daha pratik olduğu tartışılmış. bu yöntem yunanistan’ın ilk dönemlerinde kullanılmış olup, ibranice ve arapça'da halen mevcut.
  
  daha da gelişmiş olanı hayli soyut sümer ve babil sayı sistemleridir. eski mezopotamya ilk zamanlarda astronomi ve matematiğin geliştirildiği yer ve bugün kullanageldiğimiz belli sayıların anlamlarının çoğunu mezopotamyalılara borçluyuz. ama sayıların en gelişmişi, çok büyük sayılar gerektiren astronomik hesaplamaların hatasız yapılabildiği maya sistemidir. venüs gezegeninin güneş çevresindeki 65 synodik dönüşünü esas alan çok eski takvimleri, diğer takvim sistemlerine göre daha hatasızdır.
  
  (bkz: annemarie schimmel)
  (bkz: the mystery of numbers)
• ksenophon’un kyros’un eğitimi kitabında yazdığına göre m.ö. 500’lü yıllarda perslerin zaten kullanıyor olduğu sistemdir.
  
  hatta öyle ki, büyük kyros kısa sürede çok büyük topraklara sahip olduğunda ülkeyi rahatça yönetebilmek için devlet düzenini de benzeri biçimde düzenlemiştir.
  
  dolayısıyla perslerde bırakın ordu geleneğinde, devlet düzeninde bile uygulanacak kadar benimsenmiş olan bu sistemin tarihi muhtemelen çok daha eskiye gidiyor.
• hunlardan yüzlerce yıl önce roma lejyonlarının kullandığı sistem.
  
  decurion = onbaşı
  centurion = yüzbaşı
  
  lejyonlar 6000 askerden olusur ve 100 askerlik 6 adet centuria'ya bölünürdü. bunların başındaki subaylara centurion denirdi. her 100 kisilik centuria'da ise 10'ar askerden oluşan 10 adet decuria vardı.
  
  demek ki neymiş? zaten mö 7nci yüzyıldan beri varolan sistem zamanla persler aracılığı ile orta doğu ve oradan da orta asyaya yayılmıştır. burada iskender'in ordularının da etkisi olduğunu tahmin edebiliriz.
  
  belki roma'dan önce de vardı bu sistem, bilemiyoruz ama onca dev medeniyetin aklına gelmeyecek şeyin yüzlerce yıl sonra hunların aklına gelmiş olacağı fikri eşyanın tabiatına aykırı.
• ...ve musa bütün israilden kabiliyetli adamlar seçti, ve onları kavm üzerine başlar, binler reisleri, yüzler reisleri, elliler reisleri ve onlar reisleri olarak koydu...(tevrat, çıkış bap 18)
  
  ilk uygulayan asya hun felan deniyor ama tevrattada böyle yazıyor musa'nın mö 14-15.yy'da yaşadığı tahmin edilmektedir.