kolossai

• vikipedi'deki honaz tarihçesi'nde verilen bilgilere göre:
  
  kolossai'nin (colossea diye de aratılabilir) tarihi mö 5. yüzyıldan daha önceye dayanmakta. başlangıçta bir frigya şehri olan kolossai, zaman içerisinde grek şehri olmuştur. 7. yüzyıla gelindiğinde tüm anadolu şehirlerinde olduğu gibi kolossai de arap akınlarıyla karşı karşıya kalmıştır. kolossai ve khonai (khones/honaz) kenti alanı, günümüzdeki ilçe merkezi honaz'ın 5 km kuzeyinde, lykos (çürüksu) çayı’nın^* güney kıyısındadır.
  
  kolossai'yi herodotos historiai/tarih'te, iran şahı kserkses'in iö 480 yılında yunanistan seferine giderken yanından geçtiği kentler arasında anar ve onun "büyük bir phrygia kenti" olduğunu söyler. mö 401 yılında genç kyros'un, ağabeyi iran şahına karşı giriştiği sefere katılan ksenophon (xenophon) da kyros ordusunun kolossai'ye uğrayıp konakladığını anlatır, kentin büyük ve zengin olduğunu söyler. (demek ki bu anlatım anabasis'te aranmalıdır.) ancak mö 3. yüzyılda o yakınlarda kurulan laodikeia kentinin gelişmesi ölçüsünde kolossai’nin sönükleştiği anlaşılıyor. ünlü coğrafya eserini augustus döneminde yazan strabon, kolossai'yi bir “kentçik” diye göstermiştir. hristiyanlık burada daha is 1. yüzyılda, isa'nın havarilerinden aziz pavlos'un (pavlus/st. paul) arkadaşlarından epaphras'ın çalışmasıyla yayılmıştır. epaphras kolossai'li idi. bilindiği üzere hristiyanlığın ilk yedi kilisesi (inanmışlar topluluğu) batı anadolu'da kurulmuştu; bunlardan biri de kolossai'nin pek yakınındaki laodikeia'da idi.
  
  kolassai en parlak dönemini pers satraplığı dönemi’de yaşamıştır. iö 3 ve 2. yüzyılların başlangıcı ile birlikte ticaret yollarının değiştiği ve lykos vadisi’nde yeni kurulan laodikeia ve hierapolis’in öne çıktığı görülmektedir. bu süreçte eski önemini yitiren kolossai, laodikeia ve hierapolis ile birlikte yün üretimi ve tekstil ticaretiyle anılmaya devam etmektedir. söz konusu üç kent is 60 yıllarında roma imparatoru nero dönemi’nde meydana gelen depremle ile yıkılmıştır. kolossai is 8. yüzyılda ortaya çıkan arap istilaları sonucunda 2 km kuzeye, khonai’ye modern adıyla honaz’a taşınmıştır. yüzey üzerinde toplanan seramikler üzerinde yapılan çalışmada kentte yerel seramik üretimi yapıldığı konusunda veriler elde edilmiştir. söz konusu buluntular kentte geç kalkolitik dönem’den bizans dönemi’ne kadar yerleşim olduğunu göstermektedir.
  
  ek: denizli honaz'da bulunan kolossai/colossae'nin (anlamı değil de) türkçesi çürük su demekmiş galiba. ve kolossai'de bu su hala varmış. çok kireçliymiş, değirmen su ambarlarını zamanla tıkadığını görmüşler. bundan dolayı çürük su demişler.
  
  (bkz: colossus/@ibisile)