helgoland

• kuzey denizinde 1,7 kilometrekare yuzolcumune sahip bir ada. almanya federal cumhuriyeti'nin acik denizlerde bulunan tek adasidir. anakaraya uzakligi 70 kilometredir. rakimi 61 metre olup, nufusu 1500 civarindadir.
  
  stratejik konumu nedeniyle tarihte bircok kez el degistirmis, saldiriya ugramis ve hatta ikinci dunya savasi sirasinda ingilizler tarafindan yok edilmek istenmistir. bu yikim girisimi sirasinda meydana gelen patlama, nukleer bomba kullanilmaksizin yaratilan en siddetli patlama olarak tarihe gecmistir.
  
  gunumuzde helgoland'in baslica gelir kaynagi turizmdir. ada ayni zamanda gumruksuz alisveris^* merkezidir.
• werner heisenberg'in belirsizlik ilkesi'ni kesfettigi yer olarak da bilinen ada. heisenberg, gottingen'de docent olarak gorev yaptigi sirada yakalandigi saman nezlesinden kurtulmak icin iklimin daha musait oldugu helgoland'a gider. burada, quantum mekanigi'nin matematiksel formulunu bulur. saat sabaha karsi uc sularidir ve heisenberg kendini heyecanla evin disina atar. gun agarana kadar adanin ucurumlarinda dolasir. heisenberg, daha sonra bu ani su sozlerle anlatacaktir: "formulu buldugumda, adeta bir aydinlanma yasadim. sis icinde kaybolmus bir gezginin, aniden onunde beliren bir acikliktan bir dag zirvesi gormesi ve o anda tam olarak nerede oldugunu anlamasi gibi bir duyguydu bu."
• elbe’nin agzindan^** iki-uc saatlik mesafede; buyukada’dan, burgaz’dan bile kucuk bir ada. dogrusu, cifte ada: yerlesim bulunan esasli ada^* ve dogusundaki kum duzlugu.
  milyonlarca yil, cokele cozule, bata cika, asina yontula, yerbilimsel bir ucube olusmus -hikaye hayli uzun ve kismen supheli. yakin zamandaysa, sevimli bir ârî atlantis musveddesi: son bin yilda, yuzolcumunun yaklasik beste dordunu kaybetmis, ve o kadar zayif dusmus ki, 1700’lerdeki siddetli bir firtinada iki parca oluvermis.
  danimarka kralligi, alman devletcikleri ve ingiliz imparatorlugu arasindaki el degistirmelerin sonuncusu olan (ingilizler’in zanzibar’i, fransizlar’in madagaskar’i aldigi) tuhaf alisveriste, nihayet almanlar’a birakilmis. ikinci wilhelm’in donanma ussu birinci, hitler’inkiyse^* ikinci savasin son gunlerinde yerle bir edilmis. oldu olacak, yaklasik bin ucagin katildigi son hava bombardimaninin ikinci yildonumunde ingilizler adanin toptan imhasina girismisler -18 nisan 1947. (mustakbel kaknem elizabeth windsor’un, ahmak bahriyeli philip battenberg’in askindan geberdigi gunler.) yedi kat dibine kadar zangir zangir sallanan adadan kalanlar, (minik charles emekler, altini islatir, uzaklardaki^** anaciginin hasretiyle ilk adimlarini atar ve konusurken) bir bes sene daha bombardiman idman sahasi olarak kullanildiktan sonra, 1952’de almanya’ya iade edilmis.
  halbuki, helgoland bir kus cenneti. 1970’lerden sonra nufusu giderek artan yuz yirmiden fazla deniz kusu turunun ureme ve konaklama alani. iclerinde en unlusu ve adanin medar-i iftihari, trottellumme nam bir tur deniz tavugu. (‘lumme’, tastamam deniz tavugu. bastaki ‘trottel’inse birbirinden guzel bir alay karsiligi olabilir, guzel dilimizde: ebleh; okuz aleyhisselam, esekbasi; nanemolla, zirtullahi kirmani, hoduk; pisirik, mendebur, sumsuk, sunepe, pangodoz vs.) tavugun marifeti: ilkbahar sonunda yumurtlayan beher ebleh askin biricik meyvesi, uc-dort haftalik aile saadetinden sonra, ustunde fifi civciv tuyleri oldugu ve henuz ucamadigi halde, ebeveynin gunbatimi cagrisina uyarak, kirk metre yukseklikten denize atliyor; gelisimi denizde tamamlanacak, ve en az iki yasi dolana kadar da karaya ayak basmayacak. boylelikle, usta dalgic fakat acemi pilot nitelikli ebeveyn, kit kaynaklardan tasarruf ederek, siradaki ebleh yavru icin calismaya baslayabilir.
  senelik seyirlerini izlemek amaciyla kuslarin yakalanip isaretlendigi, alengirli bir kumes duzenegi de varmis ki, adina ‘helgoland tuzagi’ derlermis.
  
  * * *
  
  1993 hamburg dogumlu grup. siniflandirmaya gelmeyen durumlarda adet oldugu uzere: deneysel muzik, pic muzik. istikrarsizlik guzel sey.
  sessiz filmleri senlendirirlermis.^*
  http://www.helgolandmusic.de/
  
  * * *
  
  ingilizler nedense ‘heligoland’ diyor. zarari yok, ben de las malvinas diyorum.
  (bkz: heligoland)
• (bkz: legoland)
• kuzey bölgesinin en yüksek noktasına (15 m) sahip adası (o kadar düz bir bölge bu kuzey almanya yani). nüfusunun çoğunun emeklilerden oluştuğu, restaurantların saat 9'da kapanmasından anlaşılabilir.
  karşısında, tekneyle gidilen, hava alanının bulunduğu kumluk alanda (düne) tembel deniz aslanları gözlemlenebilir.
• tarihi ve bugün ki yaşantısıyla enteresan bir adadır.
  
  savaştan arta kalan parçasıyla bile ihtişamını korur. bu adada araba kullanımını geçtim, bisiklet kullanımı bile yasaktır. istisnaları şöyledir; eğer adada büyüyen çocuksanız ve bisiklet kullanmayı öğrenmek istiyorsanız o şekilde izin verilir. bisikleti polisler kullanabilir. diğer yandan esnaf mallarını taşıyabilmek için, izinle motorlu araçlar kullanabilir.
  ada nüfusu çok olmasa da turizm gelirleri iyidir. gelen turistler gümrük vergisi ödemek zorunda değildir bu adada. öte yandan kuşların yuva yaptığı, göç eden kuşların tabiri caizse mola verdiği kuşların mesken ettiği bir bölgesi vardır.
  
  https://www.google.de/…ghgmgo&sqi=2&ved=0cayq_auoaq
• carlo rovelli'nin yeni(gerci italya'da 2020'de cikmis) kuantum fizigi kitabi. isminden de anlasilacagi uzere kitap heisenberg ile basliyor.
• üstteki bir arkadasin soyledigi gibi gumruk vergisi odemek zorunda olmadiginiz ada. ancak sadece bu degil, tüm tuketim vergilerinden (kdv dahil) muaf bu ada :)