cosimo de medici

• çoğu kaynakçada cosimo medici olarak geçer. kültür sanat hayatına yaptığı katkılardan dolayı çok sayılmış pek bir sevilmiştir. kendisine verilen lakaplar arasında atalarında atası , ve floransa'nın birinci yurttaşı gibi ünvanlar da vardır. medici ailesinin italyan kültürü üzerindeki üç yıllık hakimiyetinin ilk tohumunu o atmıştır.
• babası giovanni di bicci de medici olup kendisi 1389 ile 1464 yılları arasında yaşamıştır. , medici bankası’nın ikinci kurucusudur.
  
  yıl: 1439. yer: floransa. santa maria del fiore.
  
  ortodoks ve katolik kiliselerinin önde gelen isimleri toplantı yapıyor. council of florence veya basel konsili denilen bu toplantı (1431 yılında isviçre'nin basel'de başlamıştır. papa 4. eugenius tarafından ferrara'ya 1438 yılında taşınmıştır. konsil, veba salgını tehlikesi yüzünden 1439 yılında floransa şehrinin gelecekte yapılacak ödeme karşılığı, konsilin masraflarını ödemesi sayesinde bu şehire taşınmıştır.)
  
  osmanlı’nın istanbul kapılarına kadar dayanmasıyla zor durumda kalan bizans ortodoksları, roma katolik kilisesi’nden destek arıyordu. toplantının ana maddesi doğu - batı kiliselerinin ayrılması olayına bir köprü arayışı olup bu sayede hem hussit savaşlarının tekrarlanmaması hem de osmanlı'nın yükselişi durdurabilinecekti.
  
  her ne kadar bizans imparatoru, on dört sene sonra fatih sultan mehmed’in istanbul’u fethetmesiyle, bu toplantı sonucunda vaat edilen desteğin aslında hiç güvenilmez olduğunu anlasa da, floransa bu toplantıdan büyük ticari, siyasi ve kültürel kazanç sağladı. medici ailesi’nin dünya çapında yükselişini ve prestij kazanmasını sağlayan en önemli olay bu toplantıydı.
  
  şöyle ki:
  
  toplantının floransa’ya gelmesinde ailenin finansmanı en önemli faktördü. gelen pek çok yunan aliminin katılımıyla oluşan kültürel ortamda, klasik yunan felsefesi, sanatı, tarihi ve yazılı metinlerine karşı büyük ilgi oluştu. gelen yunanlı filozoflardan biri de georgius gemistus (plethon) idi. onun neoplatonik yorumlarından ve platon (eflatun) ile ilgili aydınlanma konferanslarından çok etkilenen cosimo de medici (1389-1464) floransa’da ilk platon akademisi’nin kurulmasına öncülük etti. marsilio ficino isimli genç italyan filozofu onun çırağı yaptı ve onun platon’un eserlerini yunanca’dan latince’ye çevirmesine sponsor oldu. böylece mediciler, batı düşünce sisteminin/batı zihniyetinin temellerinin atılmasında öncü oldu.
  
  cosimo de medici’nin kütüphanesi, döneminde dünyanın en büyük kütüphanesiydi ve 100 yıl sonra yapılan vatikan kütüphanesi’ne model oldu.
• "dusmanlarimizi affetmemiz gerektigini okuyoruz. fakat, dostlarimizi affetmemiz gerektigini okumuyoruz."
  cosimo de medici
• "örneğin 1439 yılında, osmanlı sultanı ii. murat'ın tehdidinden kaçan bizanslı georgios gemistos plethon (1355-1450) floransa'ya gelmiş. cosimo de medici tarafından floransa'da platon akademisi'ni kurmakla görevlendirilmiştir." serol teber - melankoli normal bir anomali
• bugün 6 ekim 2022. cosimo de' medici'nin bir yıllık sürgününün son bulup floransa'ya geri geldiği ve akabinde medici hanedanlığının başladığı tarih.
  
  floransa'nın güçlü ailelerinden albizzilerin rinaldosu tarafından^* "cumhuriyetin düşmanı" olarak yaftalanıp 3 ekim 1433'te sürgüne gönderilmesine karar verilmiş. bir yıl sonra albizzilerin devlet yönetimini eline yüzüne bulaştırması sonrasında bir halk ayaklanması çıkmış, bu ayaklanma doğrudan rinaldo degli albizzi'nin şahsına yönelmiş, bir yıl evvel cosimo'ya yüklenen ne kadar suç varsa hepsi rinaldo'ya dönmüş. ardından rinaldo sürülmüş, cosimo ise floransa'ya dönüp ailesinin ve şehrinin lideri konumuna gelmiş.
  
  bilindiği gibi cosimo kütüphane sevdası, elyazmalarına olan sıradışı düşkünlüğü ve eğitimli adamlara yönelik koruyuculuğu bakımından, avrupa ve dünya tarihi açısından gerçekten önemli bir isim.
• kendisi ve zamaninin floransa'si ustune yazilmis ilginc bir makaleye denk geldim:
  
  robust action and the rise of the medici, 1400-1434
  
  makale 60 sayfa, ama bir kitap gibi akici ve sadece medici ailesine degil, erken ronesans donemindeki devlet insa etme ve politikalarina da isik tutuyor.
  
  abstract:
  
  we analyze the centralization of political parties and elite networks that underlay the birth of the renaissance state in florence. class revolt and fiscal crisis were the ultimate causes of elite consolidation, but medicean political control was produced by means of network disjunctures within the elite, which the medici alone spanned. cosimo de' medici's multivocal identity as sphinx harnessed the power available in these network holes and resolved the contradiction between judge and boss inherent in all organizations. methodologically, we argue that to understand state formation one must penetrate beneath the veneer of formal institutions, groups, and goals down to the relational substrata of peoples' actual lives. ambiguity and heterogeneity, not planning and self-interest, are the raw materials of which powerful states and persons are constructed.
• medici'nin medici olmasını sağlayan, ''parayı sırf el sallayarak kazanmak mümkün olsaydı, yine de bankacı olurdum.'' diyen ikinci nesil medici üyesidir. ki bunun sebebi de, bankanın (paranın) muazzam bir manipülasyon, risk , güç ve dopamin aracı oluşudur muhtemelen.
  
  babası giovanni de bicci de parayı ve gücü seviyordu ama onun yaptığı en iyi şeylerden biri paraya hükmeden kiliseyle olan ilişkileriydi. roma'da yaşadığı dönemde rahip baldassarre cossa ile tanıştı ve onun için adeta kardinal makamını satın aldı. ki daha sonra cossa papa ilan edildi ve xxiii. giovanni adıyla görevine başladı. hemen ardından da giovanni de bicci'nin ortaklarından birini papalık hazinedarı olarak atadı. giovanni de bicci, yani bir başka deyişle medici ailesi, artık kilisenin servetini de kontrol etmeye ve kullanmaya başlamıştı.
  
  giovanni de bicci fazla göze batmayan bir hayat yaşamayı tercih etmişti. birkaç siyasi manevra hariç siyasete pek bulaşmadı. çocuklarına ve torunlarına olan nasihatlerinde de sürekli bu vardı. zaten 1420'li yıllarda da bankadan emekli olmuş ve tüm işleri oğluna bırakmıştı. ama yine de 1429 yılında öldüğünde tabutunu taşıyanlar arasında sülalenin tüm erkeklerine ek olarak elçiler, prensler, rahipler, tefeciler, hesap sahipleri vardı. cosimo, yıllar sonra onun mezarının iç dekorasyonunu donatello'ya yaptırdı.
  
  cosimo de medici azılı bir hümanistti. zaten hümanistler de onu çok seviyordu. hatta seyahatlerinde yanında bulundurduğu kitapların çoğu onlar tarafından yazılıp onun adına tercüme ediliyordu. ama babasından öğrendiği bir gerçeği, kiliseyi unutmamıştı. tıpkı babasının olduğu gibi, babasının yakın dostu eski papa xxiii. giovanni'nin mezarını da donatello'ya yaptırdı. zaten donatello onun favori heykeltıraşıydı. pek fazla bilinmez ama davut ilk kez, onun sahibi olduğu ''palazzo medici riccardi'' (medici riccardi sarayı) de boy göstermişti.
  
  1431 yılında v. martin'in yerine iv. eugenius papa olarak geçti ve göreve gelir gelmez işinde iyi uluslar arası bir bankaya ihtiyaç duyduğunu dillendirmeye başladı. fakirliği, azla yetinmeyi, ibadeti yücelten kilisenin parayla olan ilişkisi, en az tanrı ile olan ilişkisi kadar sıkı fıkıydı. hal böyle olunca çevresindekilerin aklına cosimo de medici geldi. medici haberi aldı ve hemen papa ile görüştü. jest olarak da onun tahta çıkışının ve vefat eden martin'in cenaze masraflarını üstlendi. ve bu hareketiyle papayı o gün avucunun içine aldı.
  
  cosimo de medici'nin sanata ve mimariye önem verişinin sebebi, kişisel beğenilerine ek olarak, hıristiyan inancı ile seküler hayatın asla bir arada yürümemesiydi. ve bu birlikteliği sürdürebilmenin yolunun sanattan geçtiğini, babasının yakın dostu olan baldassarre cossa'nın mezarını yaptırdığında anlamıştı. hemen yeni papa eugenius'a gitti ve tanrı'nın hem tüm bu işlerle ilgilenip, hem de onu nasıl bağışlayabileceğini öğrenmek istedi. aklı tanrıdan çok parada olan papa ondan san marco manastırını restore etmesini istedi. bu ona ayak üstü 10.000 florine patlamıştı ama dert etmedi.
  
  san marco manastırının restorasyonunda cosimo de medici'nin muhteşem dehası vardır. inanç ile iş hayatını, yani parasal ahlaksızlığı, fra angelico'ya yaptırdığı san marco altarpiece isimli resimde kendisi ve ailesi üzerinden, kiliseyi kullanarak adeta meşrulaştırmıştır. resim, meryem'in taç giyme törenidir ve meryem'in etrafındakilerin hepsi medicilerin ismini taşıyan aziz kişilerdir. ön tarafta diz çökmüş kırmızı kıyafetli zenginler ise san cosma ile san damiano'dur. sağdaki dikkatle meryem'e bakmaktadır. soldaki ise cosmadır ve yüzünü cemaate, halka dönmüş, halkla tanrı arasında aracılık yapmaktadır.
  (bkz: https://hizliresim.com/y7c2mll)
  
  bu eserlerin, (özellikle resimlerin) kilisenin hayata bakış açısıyla ve elbette çıkarlarıyla uyumlu oluşunun, dini kitapları anlayamayan insanları eğitmek amacı da vardır ki, cosimo de medici resimlere bakan kişilerde dindarlık duygusunu uyandırmak isterken hem kilisenin gönlünü hoş eder, hem içten içe kendi yaşam tarzının, paranın, daha doğrusu yaptığı tüm illegal işlerin günahlarını çıkartır. her şey tanrı'nın gözetiminde gerçekleşmektedir ve kilise de buna şahittir. kilise bilerek ve isteyerek bir suça ortak olamayacağına göre kendisi de suçsuzdur.
  
  onun da dolaylı yoldan öncülüğünü yaptığı rönesans, platon fikirleri üzerine kurulu bir felsefeye sahipti. özellikle ressamlar, tıpkı filozoflar gibi metafizik açıdan insan ruhunun yüceliğine dem vuruyorlardı ve cosimo de medici sırf bu yüzden platon'un eserlerini latinceye çevirmişti. hatta cosimo'nun özel dokturunun oğlu marsilio ficinio tanrıya ulaşabilmenin, güzelliğin bilinmesiyle mümkün olacağı konusuna vurgu yapmış ve güzelliğin yaratılmasını şart koşmuştu. hatta daha ileri giderek ''sanatçı, yeni bir papazdır; yüzünü güzelliğe dönmüştür ve bu güzellik tanrının evrendeki yansımasıdır..'' demişti.
  
  sözün özü, özellikle rönesans'tan sonra insanlığın geldiği seviyeyi düşünürsek, o ve ailesinin ne kadar önemli olduğu daha iyi anlaşılabilir. elbette çıkarlar söz konusu olsa da, tarihte parayı sanat için de kullanan ondan daha donanımlı bir zengin olmamıştır, muhtemelen de olmayacaktır.
  
  kaynaklar:
  (bkz: france farago)
  (bkz: tim parks)
• cep saatiyle birlikte tasvir edilen ilk kişi floransa ve toskana dükü ı. cosimo de medici'dir.