burhan-ı katı

• tdk'nin latin harfleriyle yayımladığı baskısında, fark olunabilidiği kadarıyla, bir maddesi sansür yemiş muhteşem sözlük.
• derya örs ve mürsel öztürk tarafından yeni harflere çevrilmiş harikulade sözlük. aslı farsça-farsça bir sözlük olmakla beraber mütercim asım kendi ilaveleriyle çevirmiş türkçe'ye. fars diline dair faydalı, basit seviye giriş niteliğindeki bir önsöz ile başlar. mütercim asım kelimelerin türkçe karşılıklarını verme konusunda çok hassas davranmış. tuhaf karşılıklar da var. mesela evren'in yılan manasında da kullanıldığını ilk defa öğrendim türkçe'de. türki-i kadim ve türki gibi ayrımlar kullanır mütercimimiz. eski türkçe, mutedavil osmanlı türkçesi ile taşradaki kullanımlar da belirtilir. öyle en alt rafta beklerdi kaç zamandır burhan-ı katı'. karıştırdım biraz.
  
  bayılıyorum böyle eski sözlükleri karıştırmaya...
  
  sözlük demişken nedim'in ilgili bir beyitle bitirelim:
  cüvânum bir lügat gördüm lisânu'l aşk nâmında/ belin adın murâd, âguşun adın ârzû yazmış
• ismin anlamı "kesin tanık" olup, burhan-ı kaatı' farsçadan farsçaya bir sözlükmüş. yazarı tebrizli hüseyin bin halef. içinde pek çok bilgi alanı var. aslı 1652'de yazılmış ve 837 büyük sayfaymış. mütercim asım'ın çevirisinin adıysa: tibyan-ı nafi' der terceme-i burhan-ı kaatı' (burhan-ı kaatı' çevirisi olan yararlı açık söz).
  
  [gevz: muarrebi (arapçalaştırılmışı) olan cevz^* ile maruf (tanınan) yemiştir. türkide koz derler.] mütercim asım efendi - burhan-ı kaatı^* (ömer asım aksoy'un mütercim asım kitabından)
  
  "bugra: selatin-i harizmyandan (harizm^* padişahlarından) bir padişah adıdır. bugra han ile maruftur (diye tanınır)... ve bir taam (yemek) ismidir ki padişah-ı müşarünileyh ihtiraıdır (bu padişah yapmıştır). bizim diyarlarda acem yahnısı ve bazı diyarda salma aşı dedikleri taamdır. ve boranı bugra hani muharrefidir (bozuntusudur)." mütercim asım efendi - burhan-ı katı (ömer asım aksoy'un mütercim asım kitabından)
• (bkz: #93680668)