alexander nevsky

• sergei eisenstein nın sanırım 12. yüzyılda kuzey avrupayı işgal eden töton şovalyelerine karşı alexander nevsky önderliğindeki kuzey halklarınının mücadelesini anlatan 1938 yılına ait herşeyiyle kusursuz bir filmi. özellikle kostumler ve buz üzerindeki şövalyelerin tuzağa düşürüldüğü sahne yarmıştır. filmin müzikleri ise sergei prokofiev a aittir.
• isgalcilerin kostümleri, özellikle de alman askerlerininkileri andıran migferleri is açmıstır einsenstein'in basına zira 1938'lerde sovyet-alman saldırmazlık (dostluk degilse bile...) pakti gündemdedir. eisenstein, lenin'in tabiriyle "sark dansözlügü" yapmak zorunda kalmıstır kelleyi kurtarabilmek için, ta ki 1941 haziranında "uf !" diyene kadar.
• sofya'nin en buyuk kilisesi.
• dinledikten sonra kilic kalkanlari kusanmamak icin insanin kendini zor tuttugu yedi bolumluk sergei prokofiev kantati (op.78). orkestranin yaninda mezzosoprano ve koroyo da onemli bir gorev dusuyor.
  
  1. rusya mogol boyundurugu altinda (russia under the mongolian yoke)
  2. alexander nevsky sarkisi (song about alexander nevsky)
  3. akincilar pskov'da (the crusaders in pskov)
  4. "ayaga kalk, ey rus halki" ("arise, ye russian people")
  5. buz ustunde savas (the battle on the ice)
  6. olulerin meydani (the field of the dead)
  7. alexander'in pskov'a girisi (alexander's entry into pskov)
• propaganda filmidir..
  
  --- spoiler ---
  rus milliyetciligini koruklemek icin yapilmistir.. savasan, kahraman olan yucedir.. daha cesur olan evlenebilecek, kizi kapabilecektir.. hatta kizin kimle evlenecegine lider, "tek adam" karar verir.. zaten ikinci dunya savasi'ndan bir yil once cekilmistir.. savas propagandasi gorunenin altina da itilmemistir, diyaloglarla gorsel anlatimla bas bas bagirmaktadir.. calan muzigin sozleri der ki "olen yuce, savasip da yasayan onurlu" olacaktir.. filmin sonunda da alexander beyefendi de der ki "bu topraklarin butunlugune zarar verecek olanlar, yasayamayacaktir.. ben olmasam bile benim torunlarim bunlari alt edecektir.."
  
  ve boyle bir nedenledir ki benim tarafimdan pek sevilmeyen bir filmdir.. filmin ikinci yarisina kilic sangirtilari hakimdir.. bunaltabilir..
  --- spoiler ---
• turkiye'de ilk gosterimi 1939 yilinda simal hucum taburu adiyla gerceklestirilmistir.
• bu zatın rusya'da yayılmasını durdurduğu töton şövalyeleri schwerttraeger (tr. kılıçtaşıyıcılar) adıyla anılan, 1226'da doğu prusya'da töton tarikatlarına verilen ayrıcalıklar sonucu azan bir grup kendini bilmezdir.. bunlar rus bebeklerini barbekü yapmakla ünlüdürler.. ya da eisenstein bizi buna inandırmaya çalışmaktadır.. ve fakat bu konuda pek başarılı değildir..
• (bkz: http://fotokritik.com/671852)
• sofya ve talinn'de alexander nevsky isimli katedraller bulunmaktadır.
• eğer tarihi sinema diye bir "genre" varsa, onun ortaçağ alt dalına tarkovski üstadın andre rubleviyle birlikte rus diyarından verilmiş iki muhteşem hediyeden biridir alexander nevsky. özellikle ihtişamlı savaş sahneleri vb üretmek için teknik gelişmelerin azami önemi olan bu tarz eserler içinde 1938 yapımı olduğu halde, üslup olarak ilham verici bir film. (ki mr.lucas başta olmak üzere, pekçok rejisör ilham almıştır.)
  
  ama alexander nevski tekniğin de ötesinde, sinemanın daha ilk başyapıtlarını yeni yeni ortaya koyduğu bir devirde hissiyat ve atmosferiyle muazzam bir filmdir. özellikle pskov'u ele geçiren töton ve livonya şövalyelerinin ve katolik rahiplerinin ve onlar kovulduktan sonra filmin finalinde şehre giren ortodoks papazlar ve novgorodlu savaşçıların aynı mekandaki hali tavrı karşılaştırılırsa slavik kültüre mensup olanların batıdaki germen komşuları ile kendilerini iki çatışan kültürel çevre olarak nasıl kurguladığı hakkında ipuçları bulabilirsiniz. (ipuçları diyorum,film savaş öncesi atmosferin eseri ve gayet anti-alman, çok da totolojik bakmamalı. yoksa maazallah huntington'a dönersiniz...)
  
  ayrıca sırf tarihi ehemmiyeti için seyredilen pek çok 1920'ler-30'lar filmine göre gayet eğlencelidir,belirtmeden geçmeyelim.