gazprom

• gazprom-avrupa birliği arasında yakın bir gelecekte güç gösterisi yaşanacak gibi.
  
  ab'nin rusya'dan gaz ithalini ikame etme konusunda, kısa vadede imkansız, orta vade de kuşkulu, uzun vade de her türlü spekülasyona açık bir durum söz konusu.
  
  nedenleri ve olası sonuçlarını değerlendirmeden önce kısaca gazprom hakkındaki bilgilerimiz tazeleyelim isterseniz.
  
  2012 yılı doğalgaz üretim ve satış rakamları:
  
  toplam üretim : 480 mia m3
  çalışan sayısı : 430,000
  
  satışları (milyar m3): rusya(yurtiçi) 262, bdt 70, avrupa 111, türkiye 27 , diğer 10
  
  gazprom'dan yapılan ithalatın payı avrupa için % 34 türkiye için % 60'ıdır.
  
  aynı yıl için avrupanın 311 mia m3'lük toplam doğalgaz ithalatının yüzdesel dağılımı da aşağıdaki gibidir.
  
  norveç % 35, rusya % 34, cezayir % 14, katar % 10, diğer % 7
  
  gazprom'un avrupa ülkelerine 2012 yılı uyguladığı fiyat 1,000 m3 için ortalama 400 usd civarındadır. 2013 yılında % 5-6 civarında indirime gidilmiştir.
  
  bu kadar bilgiden sonra önümüzdeki yıllar ve dönemlerde şirketin türkiye ve dünya gündemine gelmesine neden olacak muhtemel gelişmelere değinmek istiyorum.
  
  1- ukrayna krizi yaşanmasaydı, muhtemelen bugünlerde avrupa birliği'nin antitekel uygulamaları çerçevesinde 2013 yılında gazprom'dan talep ettiği hususlarla ilgili gelişmeler gündemde olacaktı.
  
  aşırı yüksek fiyat uygulaması, rekabeti engelleyici politikalar güttüğü iddiası ve ab'nin gaz satışı ve boru hattı işletmeciliğinin ayrı olması kuralına uyulmaması nedeni ile soruşturulan gazprom'a 15 milyar usd civarında ceza uygulanabileceği bile konuşuluyordu. rusya bu soruşturmaya, putin'in devlet şirketlerine kendi onayı olmadan cezai ödeme yapmaması kuralı getirmesiyle cevap verdi. kapalı kapılar ardında da karşılıklı tavizlerle olayı kapatma girişimi vardı.
  
  ancak gelinen aşamada ab'nin, ukrayna krizinin yarattığı gerginlik içinde bu konuyu nasıl kapatacağı merak konusu olmaya devam ediyor.
  
  2 - ukrayna krizindeki rolünden dolayı rusya'yı cezalandırma ve gelecekteki jeopolitik riskleri azaltma adına ab'nin gazprom'dan yaptığı doğalgaz ithalatını azaltma girişimleri (çoğunlukla lafta kalmak üzere) devam edeceğe benziyor.
  
  bu konuda ab'nin üzerinde durduğu politikalar ise şunlar:
  
  - yenilenebilir enerji kaynaklarının ve kömür'ün payının artırılması (bir oximoron örneği oldu ama kabahat bende değil. farklı zamanlarda aynı çevrelerde ifade edilen 2 öneriyi tek cümleye sığdırdım yalnızca). bu iki öneri parasal ve çevresel maliyetleri nedeniyle pek taraftar bulmuyor.
  
  - kaya gazı : abd için cankurtaran simiti olan shale gaz, 2009 - 2010 yıllarında ab'de "gazprom boyunduruğundan kurtuluyoruz" havası estirdi. bu konudaki coşku ab mülkiyet hakları, nüfus yoğunluğu, su kaynaklarının yetersizliği ve shale gas rezervi olarak açıklanan ilk rakamların abartılı olduğunun anlaşılması gibi nedenlerle önemini büyük ölçüde yitirdi.
  
  - geçici olarak da olsa nükleer enerjiye dönüş konuşulmaya başladı. çevreci hareketin güçlü olduğu ab'de bu seçeneğinde kurtarıcı bir işlev görmeyeceği düşünülüyor.
  
  - abd'den lng ithalatı : lng ticareti, doğalgazın likide edilmesi, taşınması ve tekrar doğalgaza dönüştürülmesi gibi boru hatlarına oranla çok maliyetli bir süreçtir. başlangıç yatırımının çok yüksek olması, abd shale gaz fiyatlarındaki oluşabilecek ani yükseliş gibi riskleri içermektedir. bugünkü shale gaz birim fiyatının 2-3 yıl önceki dip noktasının 2.5 katı olduğunu söylersem her halde meramım anlaşılır. dolayısıyla bu da kısa ve orta vadede çok güçlü bir çözüm olarak görünmüyor.
  
  - hazar ve orta asya boru hatlarının devreye sokulması : türkiye'nin de geçiş güzergahı olduğu yeni petrol hatları, sağlayacakları arz açısından, kısa ve orta vade de ab'nin kendi doğalgaz üretimindeki gerilemeyi bile karşılayacak düzeyden uzak görünüyorlar. uzakdoğu'daki doğalgaz fiyatlarının avrupa'ya göre daha yüksek olması nedeniyle türkmenistan örneğinde olduğu gibi bu ülkelerde rotanın uzak doğu'ya çevrilmesi eğilimi vardır. ab diğer arzlardan emin olamadığı için güney akım projesi'ne net olarak hayır bile diyememektedir.
  
  - ab açısından en uygulanabilir proje olarak ırak ve kuzey afrika doğalgazının türkiye üzerinden ab'ye ulaştırılmasıdır. ab'nin gazprom'a bağımlılığını ortadan kaldırmazsa bile elini çok rahatlatacak bir seçenektir. bu proje de bölgede istikrarı, bölge ülkelerinin katılımının sağlanması ve projenin finansmanına ab'yi oluşturan ülkelerin iknasını gerektiriyor. şahsen abd'nin ukrayna krizini tetiklemesinin ardındaki nedenin, ab'nin rusya karşıtı politikalara karşı çıkan üyelerinin ikna edilmesini sağlamak olduğunu düşünüyorum. rus gazını dışlayacak böyle bir proje de bunun bir parçası olacaktır. abd'nin başarısız arap baharı projesinin arkasında da bu fikrin bulunduğunu sanıyorum. ancak yamalı bohçayı andıran projenin rus gazından daha güvenli bir enerji akışı sağlayacağı konusunda çok ikna edici olmayacağını düşünüyorum. siyasal islam'ın bu bölgedeki etkinliği hem bu projenin oluşturulmasının, hem de uzun vadeli işletilmesinin önünde ciddi bir engel teşkil edecektir.
  
  - "alıcı tekeli" temelli ortak enerji politikası : başını polonya'nın çektiği bir grup ab ülkesi ab enerji satın almalarının tek elden yapılmasını savunuyor. son dönemde gündeme gelen bu önerinin şimdilik ab'de kabul görmediğini söyleyebilirim. herhalde uygulamasının ticari kuruluşlar aracılığıyla yapılmasının zorluğu ve alıcı tekeline karşı, gaz opec'i benzeri kurumlaşmaları tetikleyeceğinden korkuluyor.
  
  ab'nin gazprom'a karşı konumunu zayıflatan gelişmelerde aşağıdaki gibi sıralanabilir.
  
  avrupa'nın doğalgaz üretiminde gözlenen azalma:
  
  - hollanda: 2012 yılında ab'ye 34 milyar m3 doğalgaz ihraç eden avrupa'nın 2. büyük gaz üreticisi ve ihracatçısı bu ülkenin, gelecek 10 yıl içinde gaz ithalatçısı olabileceğini, international energy agency (iea) söylüyor.
  - birleşik krallık: kuzey denizindeki doğalgaz üretimi son yıllar da önemli ölçüde azalmış ve bu ülke ithalatçı konumuna gelmiştir.
  - norveç: ab'nin doğalgaz ithalatının % 35'ini sağlayan bu ülkenin 2012 yılı yıllık ihracatının 20 katına karşılık gelen kanıtlanmış 2 trilyon m3 rezervi vardır. bu ülkenin kendisinden 24 kat fazla rezerve sahip rusya ile daha ne kadar süre rekabet edeceği sorusu cevap beklemektedir. bu ülkenin politikacıları bir gün torunlarımıza bir şeyler kalsın diye ihracatlarını düşürmeleri ihtimali, ab üzerinde demoklesin kılıcı gibi sallanmaktadır. ab'nin bu durumda norveç'in rezervleri artsın diye dua etmekten başka çaresi yoktur.
  
  gazprom'un ab'nin kendi açmazları dışında elini güçlendirecek bir şansı daha var, çin'le yapacağı bir doğalgaz anlaşması. yıllardan beri çin-rusya arasında yıllık 38 milyar m3'lük doğalgaz anlaşması görüşmeleri sürdürülmektedir. mayıs ayında putin'in çin'e yapacağı ziyarette bu anlaşmanın büyük bir ihtimalle imzalanacağı haberleri geliyor. bu gerçekleşirse, rusya ab'ye karşı bir koz elde etmiş olacağı gibi, yüzünü, gücünü giderek yitiren ab'den, yükselen uzakdoğu piyasasına dönmüş olacaktır. ileriki yıllarda bu piyasalarda daha fazla pay sahibi olmasının önü açılmış olacaktır.
  
  edit: imla
• neden saga sola reklam yagdirdigini anlamadigim dogalgaz devi. bu sirket devletlere, santrallere gaz satmiyor mu arkadas? bir bilen bana bunu aciklasin. soylemeden gecmeyelim, kendisi karliligi ile parmak isirtmakta.
• dun gece 15.yilini kutlamis sirkettir. kutlama da kutlama degil bildigin hayvanlik, sahneye once rusyanin yeni baskan adayi ve firmanin ceo su dmitri medvedevin favori grubu deep purpleu cikartmis ( oha! ), bunla yetinmeyip calisanlarin da gonlu olsun diye hemen arkasindan tina turnera sov yaptirmistir. bu konserler kendi konser salonlarinda - o da var mina koyiim- ve tamamen firma calisanlarina verilmis, disari bilet satilmamistir.
  
  esasinda bunu tek yapan firma gazprom degil, bi ton unlu sarkici cesitli dev firmalarin ozel geceleri icin sahne almakta ve bunlar basindan gizlenmekte. jennifer lopezi de geldi, justin timberlakei de. parayi veren otturuyor, ben de anca entry yaziyorum burda.
• sağ sola sponsor olmasının nedeni pepsi ve nike gibi satış-pazarlama odaklı değildir.
  
  insanlar nezdinde imajı kurtlar vadisi a.ş. tadında olduğu için( ki bunda da gerçeklik payı vardır, gazprom mafya organizasyonu gibidir.) insanlara şirin görünmek adına kutsallarına(özellikle futbol takımları) sponsor olurlar.
• doğal gaz piyasası kanunu'nda yapılan değişiklikle türkiye içinde doğalgaz dağıtımı yapacak firmaları belirleme imtiyazı sağlanan kuruluş. bu imtiyazı da maşallah pek güzel kullanıyor. türkiye'de bu işte söz sahibi bir çok kuruluşu kenara iterek 37 firma içinden adı sanı duyulamış dört firmaya ihale sonrası yeterlik onayı veriyor. ve bu iş resmen pis kokuyor!
  konuyla ilgili ayrıntılı haber için:
  http://www.haberturk.com/news/207013.html
• sanıldığı veya isminin çağrıştırdığı gibi iştigal alanı sadece gaz olmayan, petrol ve petrol ürünlerini de satan eden rusyanın devlet içinde devlet şirketi. fc zenit st petersburg futbol takımının göğüs reklamlarında da arz-ı endam eder.
  
  ayrıca: (bkz: gazexport)
• servet transferi oluyor gerçekten. rusyada işlem görüyor hisse senedi aslında ama londra piyasasında da depo senedi işlem görüyor. gazprom sberbank gibi değil. rusyada ne olursa olsun almanya, türkiye gazının yarısını rusyadan alıyor. 11 avrupa ülkesi gazının 3/4'ünü rusyadan alıyor. avrupanın toplamına bakarsak doğal gazın 1/3'ü rusyadan. bu değişir zamanla. lng depoları kurup amerikadan kanada'dan taşırlar yenilenebilir enerjinin payını artırırlar… değişir ama 1 senede değişemez. sberbank batabilir, rusyada finans sektörü bir anda tepetaklak gidebilir ama bu kadar temel bir ihtiyaca yönelik dünyanın en büyük reel sektör firmalarından birisi ise konu durum biraz farklı bence. özetle sıfıra teğet olan gazprom kıymetlerinden bir miktar portföye atılabilir gayet. nasıl alınabilir bilmiyorum. bilen varsa yeşillendirirse sevinirim.
  
  ekşide yatırım tavsiyesi aramamanız yatırım tavsiyesidir ama gazprom ytd.
• rusya'nın en büyük gaz tedarikçisi olan almanya'da halkın gözündeki algıyı değiştirmek için schalke 04 ile sponsorluk anlaşması imzalamış olan gaz dağıtım şirketidir. igdaşın özelleştirme ihalesinde ise gözünü diken en büyük müşteri konumundadır. `hitachi , türk televizyonlarına inovasyon temalı nasıl reklam yapıyorsa gazprom'un da dünyanın en büyük futbol pazarlarından biri olan uefa şampiyonlar liginde ana sponsor olması son derece normal ve mantıklı bir iştir.
  
  vodafone, beşiktaş ile beraber çok başarılı reklamlar çıkarıyor, gazprom türkiye pazarına doğrudan girdiğinde reklamlarında bakalım futbol kulüplerinden hangisini alacak hep birlikte göreceğiz.
• fisilti gazetelerine gore seneye galatasaray'in sponsporu olabilirmis. olmayadabilirmis. tabi gazete fisilti oldugundan henuz net bir bilgi yok ama kulislerde boyle bir bilgi dolasiyor. hangi kulis diyorsaniz, bakin onuda bilemeyecegim. sunu bilebilirim ki, sponsorluk durumunda iyi para gelir iyi para. haa cevreciler de cikacak elbet protesto vs. onlar da hakli olabilir. olmayabilir de.
• besiktas'a sponsor olacaklarindan sanirim bir tek kendilerinin haberi yok.
  
  tanim: asparagas bir habere konu olan firma.