turna

• turna, japon ve çin kültürlerinde kendine yer edinmiş, sık karşılaşılan bir figür. bu kuşlar; bugün uzun ömürden sadakate, umuttan zarafete farklı ama hepsi olumlu anlamları sembolize etmekte.
  
  bir japon masalına (tsuru nyobo / "crane wife") göre turnanın biri, ona iyilik yapan bir balıkçıyı unutmaz ve güzel bir kadın kılığına girerek onunla evlenir. eşinin mutlu ve zengin olması için kendine kapalı bir oda hazırlatıp içinde her gece dünyanın en güzel kumaşlarını örmeye başlar. tek şartı ise eşinin odanın içinde ne yaptığını öğrenmeye çalışmamasıdır. bir gün merakına yenilen koca odanın içini gözler ve karısının o kumaşları aslında acı çeke çeke, kendi vücudundan kopardığı tüylerden hazırladığını anlar:
  
  tsuru no ongaeshi
  
  turna sembolü aynı zamanda japon yazar yasunari kawabata'nın nobel ödüllü "bin beyaz turna" (thousand cranes / senbazuru) romanında da yer bulmakta. romanın ana karakteri kikuji'nin dikkatini çeken "turna desenli eşarp takan kız" romanın en sessiz kahramanıdır:
  
  kitabın goodreads sayfası
  
  "bin beyaz turna" denilince akla gelen bir diğer şey de origami (japon kağıt katlama sanatı). temel origami figürlerinden olan turnadan bin adet katlayan kişinin dileğinin gerçekleşeceğine dair bir inanış dünyaya oldukça trajik bir olay sonrasında yayılmıştır: sadako sasaki'nin ölümü.
  
  sadako, hiroşima'ya atılan atom bombası sonucu kansere yakalanmış bir kız çocuğu. bin adet kağıttan turna figürü katladığında dileğinin gerçekleşeceğine dair inancı onu bu figürleri yapmaya başlamaya iter. ancak origami onu hayatta tutmaya yetmez maalesef. amerikalı yazar eleanor coerr'in 1977 tarihli "sadako and the thousand paper cranes" adlı kitabına göre 664'üncü turnayı katladıktan sonra hayatını kaybeden sadako'nun ardından arkadaşları ve onu sevenler bin adet turnayı tamamlar ve dünyada barış olmasını dilerler. (ailesine göre gerçekte sadako bin turnadan fazlasını katlamıştır.) :
  
  sadako and the thousand paper cranes'in goodreads sayfası
  sadako sasaki wikipedia sayfası
  
  eleanor coerr'in bu kitabı dünya çapında bir başarı elde eder ve savaş karşıtlarının sembollerinden biri haline gelir. öyle ki bu öykü bir türk şairinin de dikkatini çeker, nazım hikmet'in. nazım hikmet bu hikaye üzerine "kız çocuğu" şiirini kaleme alır. (bu şiir nazım'ın japonya'ya atılan atom bombası ile ilgili kaleme aldığı tek şiir değildir.) "kız çocuğu" şiiri daha sonra sevingül bahadır tarafından şarkıya taşınmış ve fazıl say'ın "nazım" orotoryosunda da yorumlanmıştır:
  
  video 1
  video 2
  
  bu entry'nin ana konusu olan videoda ise nazım'ın aynı şiiri oscar ve grammy ödüllü besteci ryuichi sakamato'nun düzenlemesi ile, "ölü küçük kız" (shinda onna no ko / ??????) adıyla, chitose hajime (kendisini blood+'in ilk kapanış parçası kataritsugu koto'dan hatırlayabilirsiniz.) tarafından, hiroşima barış anıtı parkı'nda seslendirilmekte. (arkada yer alan yıkık dökük kubbeli yapı ise "atom bombası kubbesi" olarak bilinen, hiroşima'ya atılan atom bombasının düştüğü yere en yakın konumda bulunan ve günümüze kadar ayakta tutulmuş sembolik bir yapıdır.)
  
  hiroshima peace memorial - wikipedia
  
  *chitose hajime, japonya'nın güneyinde bulunan satsunan adalarından biri olan amami adasından gelmekte, şarkıyı da bu adaya özgü bir tarzla söylemekte. bu adalar japon tarihinde fakirlikleri ve korsan kültürleri ile bilinmekte, bu durumda şarkılarının hüzünlü ifadesine kaynak oluşturmakta. bütün bunlar size bir şey hatırlatıyor mu bilmiyorum ama samurai champloo serisini izlediyseniz bu serinin ana kahramanlarından mugen'in de kökeninin bu adaya dayanmakta olduğunun ima edildiğini biliyor olabilirsiniz. (başka bir noktada ise ainu kökenli olabileceğine dair ifadelerde bulunmakta.) samurai champloo soundtrackinde de amami sitili başka bir güzel parça yer almakta:
  
  ıkue asazaki - obokuri-eeumi
  
  **turnalar türk-islam külütüründe ve tasavvufta da yer eden ögeler arasında yer almakta ancak bu konuyu başka bir zamana bırakmak istiyorum.
  
  ***sadako'nun ailesi orjinal turna figürlerinin bir kısmını sembolik yerlere bağışlamış durumda. örneğin günümüzde pearl harbor ve 9/11 anıtları bu figürlerin bulunduğu noktalardan bazıları.
  
  __________________________________________________________
  
  söz konusu video ve parça:
  shinda on'na no ko