ilkel birikim

• so-called primitive accumulation (sogenannte ursprünglichen akkumulation) kapital’in 1. cildinin 8. ve son bölümü: samuel moore, edward aveling çevirisinde (1906), s. 784-848 aralığı. ilksel birikim olarak da türkçeleştirilmektedir. ilksel birikim, en genel düzeyde emeğe zorla el koyma (iktisat dışı cebir), ücretsiz kölelik, angarya gibi yoğun emek sömürü süreçlerini içeren kapitalizmin kuruluşu için kritik olan bir kertedir. ilksel birikim geniş halk kitlelerinin (o zaman için köylülerin) zor yoluyla mülksüzleştirilmesiyle mümkün olur. kavramla kapitalizm öncesi toplumsal ilişkilerden kapitalist toplumsal ilişkilere tarihsel geçiş dönemi anlatılır. bu noktada sonra marksist yazın içinde olay bir miktar farklılaşmakta, diğer başka isimlerin dışında werner bonefeld, david harvey (‘mülksüzleşme yoluyla birikim’) gibi marksistler için ilksel birikim olup biten tarihsel bir aşama, kapanıp geçen bir dönem olmaktan ziyade sermaye için her daim mevcut olan bir olgudur. dolayısıyla bu birikim formu kapitalizmin tarihi içinde sürekli mevcudiyete sahiptir. bu anlamda kapitalizmin işleyişinin integral bir momentidir. marx’ın grundrisse’de sermayenin bir şey değil bir toplumsal ilişki olduğu düşüncesine paralel biçimde bonefeld ve harvey sürekli yeniden üretilen birikim olarak ilksel birikimin sermayenin mevcudiyetinin zorunlu koşulu olduğunu söylerler. ilksel birikim, nüfusun yeni kimi bileşenlerinin üretim ve varoluş koşullarından araçlarından koparılmasıyla veya ücret ilişkisiyle ve emeği sömürülecek insan kaynağının (sermayenin boyunduruğuna yeni işçiler kazandırılması, kadın ve çocuk ticareti gibi) kontrol altına alınmasıyla devamlı olarak yeniden üretilen birikimdir. kapitalist toplumsal ilişkiler nüfus yığınlarının üretim araçlarından koparılmasına dayanır. bu koparılma ilksel birikimin sonucudur. dolayısıyla, ilksel birikim, kapitalizmin gerekli bir öğesidir. kısaca, ilksel birikim, kapitalist modernliğin biçimlendirdiği ilişkilerin toplumsal olarak kurulmasıdır. ilksel birikimi safi biçimde bir geçiş dönemine indirgeyip, sadece kapitalist toplumsal ilişkilerin kurucu kertesi olarak kavrarsak süreklilik içinde bir birlik olarak kapitalizmdeki artı-emek sömürüsünü, sermaye birikimine içkin zor kertesinin kuruculuğunu ıskalarız.
  
  genel tartışma için;
  
  michael perelman, the invention of capitalism classical political economy and the secret history of primitive accumulation, duke university press, 2000.
  werner bonefeld, “the permanence of primitive accumulation commodity fetishism and social constitution” the commoner no. 2 september 2001.
  jason read, “primitive accumulation the aleatory foundation of capitalism”, rethinking marxism, 14(2), 2002, 24-49.
  michael perelman, “primitive accumulation from feudalism to neoliberalism”, capitalism, nature socialism 18 (2), 2007, 44-61.
  andre gunder frank, "on so-called primitive accumulation”, dialectical anthropology 2 (1) 1977, 87-106.
  david harvey, “the ‘new’ imperialism: accumulation by dispossession”, socialist register 2004, 63-87.