nigar binti osman

• (bkz: sair nigar hanim)
• osmanlı son dönem şair kadınlarındandır.
  
  "1856 yılında (bazı kaynaklara göre 1862) istanbulda doğan nigâr binti osman'ın babası 1848 macar ayaklanmasından sonra türkiye'ye yerleşen macarlardandır. 1855-56 kırım savaşı'nda orduda görev aldıktan sonra müslüman olarak osman nihali adını almıştır. annesi ise sadrazam keçecizade fuat paşa'nın mühürdarı nuri bey'in kızı emine rifati hanım'dır.
  
  öğrenimine kadıköy fransız okulunda başlayan nigâr hanım okulda öğrendiği fransızcadan başka, arkadaşlarından da, anlayıp konuşacak kadar, italyanca, rumca ve ermenice öğrendi. piyano, resim ve el işi dersleri aldı. bir yandan da kendisinin "faziletli hocam" diye andığı şükrü efendi'den özel olarak türkçe, farsça, arapça dersleri aldı.
  
  onbir yaşına kadar okula gönderilen nigar hanım, daha sonra okuldan alındı, öğrenimini özel olarak evinde sürdürdü. okuldan alınış nedeninin o dönemin toplumsal anlayışı ile ilgili olduğunu söyleyen nigâr hanım bunu "tam onbir yaşıma girince, dinimizin icabı olarak örtünme zamanım yaklaştığı için, babam beni mektepten aldı ve ondan sonraki tahsilimi evimizde sağladı." sözleriyle açıklıyor.
  
  14 yaşında talihsiz bir evlilik yapan şair, mutsuz geçen birkaç yıldan sonra eşinden ayrıldı ve edebiyata ağırlık verdi. ilk şiiri bir kaza sonunda ölen kardeşi için yazdığı "kardeşimin fesi" isimli dokuz kıtalık mersiyedir. ilk şiirleri hanımlara mahsus gazete, nilüfer ve mütalaa gazetelerinde yayınlandı. üryan kalp takma adıyla servet-i fünun dergisinde şiirler yazdı. iç dünyasını, mutsuzluklarını, acılarını, yaşadığı çevrenin etkilerini ince bir lirizmle işledi, çağına göre oldukça yalın bir dil kullandı.
  
  osmanlı imparatorluğu'nda tiyatro senaryosu yazan ilk kadın edebiyatçı olan nigâr hanım, döneminde kadının sosyal hayattaki yerinin değişmesi gerektiği görüşüne öncülük etti, giyim-kuşamı, konuşması, davranışlarıyla kendini topluma kabul ettirdi. zamanının en seçkin isimlerinden biri oldu. her salı günü evinde dönemin ünlü isimleri toplanır, edebiyat ve şiir sohbetleri yapılırdı. ilk defa şişli’deki konağında, erkek ahbaplarını, devrin kalbur üstü fikir adamlarını, edip ve şairlerini davet ederek, edebi sohbetlerle devrin harem - selâmlık anlayışını ortadan kaldıran şair, modern türk kadınının ilk örneğini vermiştir.
  
  günlük şeklindeki anıları vasiyeti üzerine ölümünden elli yıl sonra oğlu tarafından "nigar binti osman: hayatımın hikayesi" adıyla yayınlanan nigâr hanım ı. dünya savaşı'nın son yılında tifoya yakalandı. şişli etfal hastanesinde 1 nisan 1918 tarihinde vefat etti ve rumelihisarı, kayalar mezarlığı'na defnedildi."
  
  bazı eserleri:
  
  şiir:
  
  efsûs ı (1877)
  efsûs ıı (1891)
  nîrân (1894)
  aks-i seda (1898)
  elhân-ı vatan (1916)
  
  düzyazı:
  safahât-ı kalp (1899, mektuplar halinde)
  
  oyun:
  tesir-i aşk (1978)
  
  anı:
  hayatımın hikayesi (1959, defterlerinden özet)