varlığa dayalı menkul kıymet

• son zamanlarda finans sektörüyle az biraz haşır neşir olan insanların en çok merak ettiği şey sanırım varlığa dayalı menkul kıymetlerdir.
  
  nedir bu varlığa dayalı menkul kıymetler?
  
  varlığa dayalı menkul kıymetler (vdmk), çeşitli finansal kurumların alacakları karşılığında çıkardıkları araçlara verilen isim. bankalar ve benzer şirketlerin açtığı bazı krediler, finansal kiralama sözleşmelerinden doğan alacaklar, gayrimenkul yatırım ortaklıklarının portföylerindeki gayrimenkullerin satışından doğan alacaklar bu araçlara dayanak olabilir. vdmk ihracı yoluyla finansal kurumlar vadesi henüz gelmemiş bu alacaklarına likidite sağlar. yatırımcı ise farklı niteliklere sahip bir alacak havuzunun getirisinden faydalanır.
  
  peki neden bankaların konut kredilerine ait vdmk ları ihraç etmeleri bu kadar sansasyon yarattı?
  
  2008 yılında amerika merkezli oluşan ve lehman brothers iflası ile başladığı kesinleşen mortgage krizinin ana kaynağının vdmk'lar olması piyasadaki bir çok kişinin gözünde vdmk ihracını piyasa bozucu olarak göstermektedir. dot com, enron, 11 eylül saldırılarından sonra ekonomik daralma yaşayan amerika, çözümü faizleri düşürmekte buldu. düşen faiz nedeniyle risk iştahı artan halk, faizlerin 0 lara yaklaştığı dönemde %2-4 ile konut kredisi almayı gayet mantıklı buluyordu. amerikada konut kredileri konut faizlerinin düşük olması nedeniyle 30 yıl vadeli olarak bile kullandırılmaktaydı. konut alımının ilgili faiz oranları nedeniyle artması piyasada bir konut balonunu yaratıyordu. gitgide konut fiyatlarının yükselişini gören konut sahibi olmayan diğer vatandaşlar pastadan pay almak isteyecek ve daha yeni dalgalar yaratarak bu balonu şişireceklerdi. bu süreçte ilgili taleplere kaynak yetiştirmekte güçlük yaşayan bankalar konut kredilerini tek bir havuzda birleştiriyor ve yatırım kuruluşları aracılığıyla risk almaksızın komisyon karşılığında ülke vatandaşları ya da yurtdışı piyasalara satıyordu. dolar faizlerinin %0 lara yaklaştığı dönemde %3-4 ile faiz imkanı veren bu ürünler inanılmaz bir ilgiyle karşılanıyor ve bu ürünü ilk veren bankalarda riski düşürmesi nedeniyle risk iştahını artırıyordu. çıkan kanunlarla subprime mortgage kredileri piyasaya sürülüyor ve ilgili krediler aracılığıyla kredi alanlara konut değerinin %100 ü karşılığında konut kredisi veriliyordu. kredilerin %100 üne karşılık kredi verilmesi, 30 yıl vadeli olması nedeniyle ana para tahsilatının düşük olması, ilgili dönemde enflasyonun 1 lere kadar gerilemesi ve artık konut sektöründe talebin azalmasıyla beraber konutlar değerini kaybetmeye başlıyordu. 5 yılda konutuna %5 anapara ödemesi yapan vatandaş konutunun %25 değer kaybettiğini görünce ödemek anlamsız diyip konut kredilerini ödemeyince ve bankalarda ilgili konutların verdikleri kredilerin teminatını karşılamadığını görünce kriz büyüdü ve tüm dünyayı etkisi altına alan bir krize dönüştü.
  
  peki bu krizde olanlarla türkiyedeki ihracın alakası ne?
  
  türkiyede konu kredileri 10 yıl vadeli olarak kullandırılıyor. ihraç edilen vdmk larda en uzun vadeli kredi ziraat bankasına ait olup 8 yıl vadeli. 2 yılı ödenen bir konut kredisi en yüksek faiz oranında kullanıldığı bile farzedilse %6 geri ödeme yapılmış demek. zaten türkiyede %80 ine karşı kredi kullandırıldığı varsayılırsa en kötü kredi ürününe ait teminat %74 seviyesinde diyebiliriz amerikada sattığı krediyi hemen vdmk ya dönüştürebilen bankalar bu işten bir risk almayınca kredileri riskli kişilerede dağıttılar. hayat kadınına 3 konut kredisi satıldığı bile döneminceleyen ekonomistler tarafından belirtiliyor. türkiyede bu durum böyle değil. konut kredilerinde gelirler incelendiği gibi bankalar 2. konut kredisini alacak kişilere muazzam zengin değilse sıcak bakmıyorlar. bankalar ilgig ihraçları yaparken ilgili kredilerinin takibe düşmesi durumunda ilgili vdmk ürününe takibi yansıtmayacaklarını onun yerine aynı tutarda başka bir kredi koyacağınıda taahhüt ediyor.
  
  bankalar türkiyede konut kredisi verirken risk algısını amerikada yaşanan krizdeki krediler gibi art niyetli olmaması, teminatlarınınamerikadaki gibi %100üne değilde %80ini karşılayarak kullandırılmaları,10 yıl vadeli olmaları sebebiyle anapara tahsilatının 30 yıl vadeli amerikan kredilerine göre daha yüksek olması, ilgili süreçte amerikada enflasyonun %1 lerde olmasıve türkiyede %21 lerde olması ilgili konut değerlerinin ve teminat riskinin düşük olduğunu göstermekte bunlra ek olarak bankaların batık kredileri kendi havuzuna alacağı yerine sağlıklı krediler vereceğini taaahhüt etmesi türkiyede yapılan vdmk ihracını amerikan krizindeki vdmk lardan çok ciddi bir şekilde ayırmaktadır.
  
  hayatımda bir kere bile olsun akp ye oy vermemiş biri olarak ilgili türev ürünü piyasaya sunmalarını makul, mantıklı ve olumlu karşılıyorum.
• alacaklar karsilik gosterilerek ihrac edilen menkul kiymetlerdir ki, boyle bir isleme konu olabilecek alacaklar tuketici kredileri, konut kredileri, finansal kiralama sozlesmelerinden dogan alacaklar, taksitli satislardan dogan senede baglanmis alacaklardir. bu alacak turunun vdmk metninde yer almasi da sarttir.
• amerika'da yaşanan mortgage krizinin baş aktörlerindendir, alanın elinde patlamıştır en nihayetinde.
• likit olmayan aktif varliklarin paketlenip menkul kiymet seklinde satilmasi islemi, securitization. boylece nakit akisi duzeni saglanir, alacaklara bagli birtakim riskler azaltilir, cildiniz parlaklik kazanir.
• son derece ilginç çeşitleri bulunmaktadır.
  örneğin ünlü sarkici david bowie, 1990 öncesi cikartmis oldugu album haklarina istinaden 55 m usd’lik bir abs ihrac etmistir. literaturde david bowie tahvilleri olarak yer almaktadir.
• bankalar, finansal şirketler leasing şirketleri ve genel finans ortakları tarafından ihraç edilebilen para piyasası finansal araçlarındandır biridir. belgelenmiş alacak kalemleri ile aktiflerdeki duran varlıkların menkulkıymetleştirilmesidir.
• kalkınma bankası'nın konut sektöründeki batıkları kurtarma çabası için ihraç edeceği menkul kıymettir.
• hakkında atilla yeşilada'nın video çektiği hede
  link
• inşaata banknot matbaası
• tansu çiller'in bombalarından biriydi. hatta bir dönem "vıdımık tansu" diye anıldığı olmuştur.