tazı

• bunun scooter olanından kesinlikle uzak durun. gaza basmadığınız halde kendi kendine gitmeye çalışan scooter mı dersin, gaz verdikten 10 saniye sonra tepki veren mi dersin her şey bunlarda. defalarca arayıp durumu anlattık asla toplayıp tamir de etmiyorlar. ilk kim kaza yapıp canından olacak da davalık olacaklar merak ediyorum.
  
  ha bir de kilidi açılmayan scooter yüzünden 20 liraya yakın paramı aldılar. üstelik telefondaki teknik personelin komutuyla tekrar almaya çalıştım alamadım. her seferinde 3-5 lira derken 20 lira çekti. o kadar söylememe rağmen ne iade ettiler, ne puan verdiler.
  
  uzak durun.
• türkçe'de lahmilerin güneybatı komşusu olan ve zamanında tayy dağı olarak bilinen, sonradan şammar dağı^* olarak anılan bölgede, yani basbayağı arabistan yarımadası'nın epey çöl bir bölgesinde yaşamış olan tayy kabilesinden gelme bir ismi olan, av köpeği türüdür. farsça'da ise "arabi^*" anlamı taşımaktadır.
  
  karışık oldu, kronolojik anlatalım.
  
  sasaniler zamanında, iran'ın eski gelenekleri devam ettirilerek satraplıklar ve bağlı krallıklarla farsça konuşmayan halklar yönetim altına alınmaktadır. bazı zamanlar, hıristiyan olan levant ve mezopotamya'nın batısında yaşayan araplar iran'a sıkıntı çıkarabilmektedir. bu sıkıntılardan kurtulmanın yolunu sasaniler, hira merkezli lahmiler ve benzeri başka arap kabilelerle bulmuştur.
  
  tayy kabilesi, işte bu lahmilerin ve dolayısıyla da iran'ın çoğunlukla destekçisi olan, kalabalık bir kabiledir. tarihte pek çok örneği görüleceği gibi farslar da bu kalabalık kabilenin kendi ismini alıp, ait olduğu etnik grubun adıymış gibi kullanmaya başlamışlardır. ne gibi pek çok örnek? mesela ne göktürkler zamanında, ne de sonraki zamanlarda oğuzlar, uygurlar veya sair türki dil konuşan topluluklar kendilerine türk dememişlerdir. ancak gerek iran, gerek roma'nın ilk düzgün iletişim kurdukları bu ortak dil konuşan devlet göktürkler olduğu için, normalde "halk" anlamı taşıyan bu isim, türki dil konuşan topluluklar diğer milletlerle daha çok iletişime geçtikçe onların bir çatı ismi olur. veya, finler için almanlar "saksa'dır." çünkü ilk karşılaştıkları almanca konuşan topluluk saksonlardır. fransızlar kendilerine yine "halk" anlamına gelen "deutsch, tiusk, tysk" diyen almanlara, "tüm adamlar" anlamı taşıyan alemanni kabilesinden gelerek alman, ingiltere'ye de diğer gelen saksonlar, jütler ve frizleri hiç sallamayarak "angl toprağı" anlamına gelen angleterre demektedir vs.
  
  peki bu kelime, tayy isminden gelmekteyse neden tayyi değil de tazı? farsça'da böyle bir ilginçlik var, örneğin türkçe'de rey olarak geçen rayy şehrinden gelenlere de râzî derler. belki iki y şeklinde yazdığımız, vurgulanmış "y" sesine bir isimden sıfat yapıcı son ek eklediklerinde bu "z" sesine dönüyordur. bilemiyorum.
  
  muhtemeldir ki zamanın arapları sağlam köpekler yetiştirmekteydi. avda kullanılan bu köpeklere de arap köpeği anlamında tâzî dediler. türkler de hemen kelimeyi büyük ünlü uyumuna uydurdu. biraz aşağılayıcı gibi geliyor ama neticede biz de işini bilmeyen, yeni başlamış kişiye acemi diyoruz. onun olayını da bir ara yazarım.
• evde bakması hayli zor olan;en az iki saat parkta koşmadıgı zamanlarda evi insana dar eden; herşeyi koklayan; tüm yaramazlığına rağmen aklıyla insanı kendine bağlayan çok güzel bir cinstir kendiler.
• tacik sözcüğü ile akrabadır. arap anlamına da gelmektedir.
  
  (bkz: uzun iş)
• dünyanın en güzel köpeğidir zannımca. av köpeğidir şehirde beslemek bu hayvana eziyettir. sadece koku alma yeteneğiyle değil süratiylede meşhurdur. saatte 80 km hızla koşabilir. tavşan, tilki, porsuk vb ufak av hayvanlarını avlamak için idealdir. kökenleri orta asyadan gelir. tamgalı'da tunç devrine ait petrogliflerde yer alan bir figürü vardır. asıl tohumu hala oradakilerdir. ahal teke gibi özellikle britonlar tarafından alınıp melezlenerek sahip çıkılan başka bir türk değeridir.
  
  bizim at, avrat, silah diyerek üçle sınırladığımız türklüğün namusunu tanımlayan simgeler aslında yedi veya daha çoktur. tazı bunlardan birisidir. bir çok köyü defalarca açlıktan kurtarmıştır. en yakın örnek olarak ikinci dünya savaşı öncesinde sovyetlerde yaşanan açlık dönemini gösterebiliriz. stalin milyonlarca insanı hayvanlarından tohumlarına kadar ne varsa alıp halkı açlığa terk ettiğinde olanlar malum. ukrayna 8 milyon insan kaybetti. orta asyada yaşayan türk boylarından sağ kalanların çoğu bu dönemde tazıya sahip olanlardır. bir belgeselde onbin kişilik bir kasabanın sahip olduğu yüz kadar tazı ve yirmi kadar kartal ile üç yıl açlığa nasıl direndiğini dinlemiştim. kasabanın büyüklerinde nasıl bir öngörü varsa artık. önce tazılarla çevredeki kurt, pars gibi yırtıcıları bulup avlayarak azaltmışlar. kartallarla daha ufak olan tilki ve çakalları bitirmişler. sonrasında tavşanlar isimlerine yaraşır şekilde çoğalarak koca kasabaya yıllarca yetecek kadar et sağlamışlar. kuzeyden göç eden bizon ve geyiklerin göç yollarını değiştirmeleri başka bir hikaye.
  
  özellikle kazakistan'da bu hayvanlar koruma altındadır ve büyük saygı duyulur. türkün yedi hazinesi dediklerinin içinde tazı da yer alır. haftada en az bir kere ava, hergün bir saat koşuya çıkartılır. her gün yarım kilo etle beslenir. süt ve ekmek yedirilmemeye dikkat edilir.
  
  http://www.voxpopuli.kz/…n/573-300-spartantsev.html
  
  şurada hoyratça koşarken tanıtımı yapılan hoş bir videosu var: https://www.youtube.com/watch?v=v0ilckb_2em
• farsça bir kelime olduğu için kürtçesinin tajî olması sürpriz değildir.
• genelde mahalle ortamlarında, ince ve ufak tefek yapılı olan ve hızlı koşan elemanlara takılan lakap.
• dünya'nın en tatlı köpeği. inanılmaz hızlı, atik olmalarına rağmen oldukça duygusal, çekingendirler. büyük bahçeniz varsa muhakak alınız. yalnız tek olmamasına özen gösterin. bir veya birkaç tane daha köpeğiniz olursa iyi olur aksi takdirde stres yapabilir. sosyalleşmeyi seviyor.
• automated ve continous learning konularında uzman dünya'da bir kaç firmadan biri olan yerli startup (bkz: zehra çataltepe) (bkz: tazi.ai)
• tazı. ince ve aerodinamik yapılı, genellikle gri renkli ve kızlı koşan bir köpek cinsi. bunların yarışları da düzenlenir.
  (bkz: greyhound)