• türk yahudilerini bir sekilde pandiklemek isteyen esrafin degisik zaman araliklarinda ortaya attigi "yahudiler hamursuz da ekmeklerin icine kan koyuorlar" hadisesine arkaplan olmus bayram..

    türkiyede ilk kan meselesi kanuni zamaninda tam tarih vereyim 1530 yilinda amasyada ortaya cikmis.. amasyadaki ermeniler kadiya gelip "vre bir kadin bogazlanmistir.. kanini da hamursuza katmistir bunnar.. yemin billa ederiz tanrinin huzurunda" demisler, tutulan yahudiler iskence altinda suclarini itiraf etmisler bunnardan hakim oglu yakup sehir meydaninda yakilmistir.. yakup yakildiktan sonra ermeni kadini bir gün ortaya cikmis, kendisini yine ermenilerin kacirdigini soylemis, bunun üzerine kanuni sultan süleyman bizzat hadiseye karisanlari idam ettirtmistir..

    kan meselesinin uydurmaca oldugunu ileri sürenler eski ahid deki bazi fikralari gosterirler gerci.. misal "ve beyti israil'den yahut aranizda muhim olan gariplerden her kim ki bir nevi kan yer ise ol kan yiyen adamin ayleyine yüzümü cevirip onu kavmi arasinda katledecegim. bu sebepten beni isral e dedim, hic bir cesedin kanini yemeyesiniz. zira her cesedin cani onun kanı olup onu yiyen adam katlonulacaktir"

    boyleyken boyledir a dostlar.. bu da böyle bir animdir desem nereden baksan 5 kisiyi korkuturum..
  • bayram süresince ekmek hazirlamak icin maya kullanilmaz. sebebi ise israil ogullari misirda özgürlüklerine kavustuklarinda apar topar kutsal topraklara dönme hazirliklari yaparken ekmegi mayalamaya zaman bulamadiklarindan böyle mayasiz, tatsiz tuzsuz yavan ekmekleri 18 dakika icinde pisirip yollara düsmüslerdir. iste bu sebebten yahudi kardeslerimiz tüm pesah bayrami boyunca mayasiz, 18 dakikada pisirilmis matza yerler. 18 dakikadan fazla pisirilmis matza pesah'nin özel kosher kurallarina aykiri düser. bu hususta oldukca ciddidirler.
    bu hikayeye uygun olarak "ille de kati yumurta yemek" gibi daha bir cok özel listeleri vardir. ama bir yerden sonra herkes kendi kafasina göre takilir.
  • musevilerde şarap ve ekmekle kutlanan, o günün akşamında ne kadar tanıdık varsa çağrılıp masaya toplanıp tevrat'tan sayfalar okunan özel, dini bir günün adı.
  • 2005 yilinda 23 nisan cumartesi gunu baslayacak olan bayram.

    bu aksam bir arkadasimla yaptigim tespit de ilginctir: butun bir ulke* 1 hafta boyunca yemek duzenini kokten degistiriyor, butun sene boyunca yemedigi yemekleri tuketip butun sene boyunca yediklerini de tuketmeyi birakiyor ki bu tarz bir olay sadece organizasyonu acisindan bile cok komplike.

    yani belki ramazan ayinda da butun iran halki gunduz yemek yemeyi birakiyor amma velakin aksamlari yine normalde yiyecekleri tuketiyor ama pesah bayraminda butun bir yemek duzeni icerigiyle beraber tamamen degisiyor.
  • "mısır'dan çıkış, hala hepimizin başlangıç noktasıdır."

    sigmund freud
  • sefaradlar mayasız yapılan hamurişini, ispanyolca ufak somun anlamına gelen bollo kelimesinden yola çıkarak tanımlayıp izmir'de pişirince boyoz olmuş (ll ses olarak y olunca). bu bağlamda boyoz yahudiler için (bkz: ramazan pidesi) desek olur herhalde... olursa pesah da ramazan gibi oluyor, ki işte bu yıl bir arada geçip gidiyor.
  • israiloğullarının mısır’dan, 2448 (mö 1312) yılında gerçekleştirdikleri göç hikâyesini anmak için kutlanılan pesah bayramı (hamursuz bayramı), nisan ayının ikinci haftası başlar ve 8 gün boyunca kutlanır. yahudiler, mısır topraklarından çıkarken, yanlarında mayalamaya vakit bulamadıkları ekmeklerini, yani matsalarını götürmüşlerdi. bu bayram boyunda sürgündeki acılar, kölelik döneminin sıkıntıları bir kez daha hatırlanır. bayramın ilk akşamı, seder (düzen) adı verilen, tüm aile bireylerinin bir araya gelerek dua edip yemek yedikleri, zengin bir akşam yemeği ile başlar. pesah ayrıca ritüeller ve semboller bayramı olduğu için, masa düzeni ve masada seder tepsisinde bulunması gereken malzemeler de, yemeğin kendisi kadar önemlidir.

    işte pesah masasının olmazsa olmaz altı malzemesi:

    1. üç matsa: tepsiye hiçbir kırığı olmayan üç bütün matsa yerleştirilir. yahudiler üç alt gruba ayrılırlar: koenler: bet-amikdaş’taki (kudüs’teki yıkılmış mabet) günlük aktivitelerden sorumlu olan manevi liderler; leviler: koenler’e yardımcı olan ve halk içinde tora öğrenimini yaygınlaştırmakla görevli öğretmenler; ve yisrael: yahudi ulusunun büyük kısmını oluşturan geri kalan halk. tepsiye koyulan her matsa parçası, bu gruplardan birini simgeler. mesaj, farklılıklar içinde birliğin mümkün olduğu üzerinedir.

    2.pesah adağı, kuzu kolu (korban pesah): yanmış kol, mısır’dan çıkılan gece ilki yapılan ve bet-amikdaş yıkılmadan önce, her yıl 14 nisan günü aksatılmadan yerine getirilen ve seder gecesinde yenen pesah korbanı’nın (hamursuz bayramı’nda kurban edilmek için hazırlanmış kuzu ya da keçinin yenilmesi) anısınadır.

    3. haşlanmış yumurta: yumurta yaşam döngüsünü simgeler ve neredeyse tüm yahudi bayramlarında kullanılır. özellikle sıkı hazırlıklar gerektiren bayramlarda, herkesin kolayca bulabileceği ve pişirebileceği bir yiyecektir.

    4. maror: ‘acı otlar’ anlamındadır ve marul olarak belirlenmiştir. yahudi halkının mısır’da yaşarken çektiği acıların hatırasına masaya konulur. marul yendiğinde ağza önce lezzetli gelir, fakat ardından hafif acı bir tat bırakır. bu da mısır’daki köleliğin öncesinde yahudi halkının mısır’daki rahat yaşantısını hatırlatır.

    5. karpas: kereviz yaprağı, tuzlu suya ya da sirkeye batırılarak yenir. birçok otoriteye göre bunun tek amacı, bu garip harekete şahit olan çocukları soru sormaya yönlendirmektir. zira bu, her gün yediğimiz yemeklerde yaptığımız olağan bir hareket değildir. diğer yandan tuzlu su, gözyaşını simgelediğinden, acıyı simgeleyen karpas daha derin bir anlam kazanmaktadır.

    6. haroset: bu karışım tat olarak çok güzelse de, görüntü olarak çamuru andırır ve yahudi halkının kölelik sırasında, harç ve tuğlalar içindeki ağır çalışma koşullarını hatırlatır. aynı zamanda, o zor şartlarda bile yahudi ailesinin bir arada tutulması için her türlü fedakârlığı gösteren annelerin, ruh hallerini temsil eder. fiziksel olarak karamsar, duygusal olarak tatminkâr…

    matzah brei – yumurta ve yağla yumuşatılmış, kızarmış matza. tuzlu veya tatlı servis yapılır.evlerin sekiz gün boyunca mayalı yiyeceklerden arındırılmış olması nedeniyle, yahudi ev sakinleri, hamursuz bayramı haftası boyunca farklı yemekler yer. bunların bazıları:

    * matzo gevreği – suda kaynatılmış matza yemeği. genelde süt ve yağ ile servis edilir.

    * matzo kugel - erişte yerine matza ile yapılan, kugel adı verilen yemek.

    * haroset – şarap içinde doğranmış fındık ve elmalar.

    * chrain – yaban turpu ve pancar çeşnisi.

    * balık – pişirilerek ya da çekilmiş balık parçalarıyla yapılmış balık yemekleri.

    * matza ile yapılmış minik yuvarlak köftelerin içinde olduğu tavuk çorbası.

    * üzümlü ya da safranlı pilav. sefarad ve mizrahi yahudiler pilavı, hamursuz bayramı’nın önemli bir parçası olarak görürler. hasidik ve aşkenaz yahudileri ise, pilav yemezler.

    bu bayramda çocukların da önemli rolleri vardır. geleneksel olarak, çocukların seder hakkında “neden bu gece diğer bütün gecelerden farklıdır?” sözcükleriyle başlayarak soru sormaları beklenir. sorular, yemekteki sembollerin öneminin konuşulmasını sağlar. çocukların sorduğu bazı sorular şöyledir:

    1-neden bu gece diğer bütün gecelerden farklıdır?

    2-diğer günlerde (akşam yemeğinde) mayalı ya da mayasız ekmek yiyoruz, neden bu akşam sadece mayasız ekmek yiyoruz?

    3-diğer günlerde (akşam yemeğinde) her türlü sebzeyi yiyebiliyoruz, ama neden bu akşam sadece acı baharatlar yiyoruz?

    4-diğer bütün günlerde (akşam yemeğinde) yiyeceklerimizi banmıyoruz, ama neden bu gece iki defa banıyoruz?

    sederin lideri ve diğer büyükler, çocuklara göçten bahsetmenin ne kadar önemli olduğunu söyler ve dualarla, hikâyelerle göçü onlara anlatır. ayrıca kendi yorumlarını katarak, göçün dünyaya getirileri ve özgürlük üzerine etkilerini anlatır.

    ayrıca sederin tamamlayıcı bir parçası olarak afikoman, masada çocukları heyecanlandırmak ve ilgilerini artırmak için kullanılır. sederin lideri, matzayı ikiye böler. büyük parçasını afikoman olarak bir kenara bırakır. birçok aile afikomanları, çocukları seder boyunca uyanık ve ilgili tutmak için bir yerlere saklar ve bulanlara ödüller verir.

    yemek bitiminde, sürgün ve zorlu geçen tarih boyunca hayatta kalabildikleri için, tanrı’nın merhametini ve lütfunu anlatan lirik dualar söylenir. bunlardan en keyiflisi ve son derece alegorik olan el kavretiko- chad gadiyah (had gadiya) şarkısıdır.

    şarkının on maddesi vardır:

    1. babam bana, iki levanim1 vererek bir oğlak aldı.

    2. ve kedi geldi ve babamın bana, iki levanime aldığı oğlağı yedi.

    3. ve köpek geldi ve babamın bana iki levanime aldığı oğlağı yiyen kediyi ısırdı.

    4. ve sopa geldi ve babamın bana iki levanime aldığı oğlağı yiyen kediyi ısıran köpeği dövdü.

    5. ve ateş geldi ve babamın bana iki levanime aldığı oğlağı yiyen kediyi ısıran köpeği döven sopayı yaktı.

    6. ve su geldi ve babamın bana iki levanime aldığı oğlağı yiyen kediyi ısıran köpeği döven sopayı yakan ateşi söndürdü.

    7. ve inek geldi ve babamın bana iki levanime aldığı oğlağı yiyen kediyi ısıran köpeği döven sopayı yakan ateşi söndüren suyu içti.

    8. ve şohet geldi ve babamın bana iki levanime aldığı oğlağı yiyen kediyi ısıran köpeği döven sopayı yakan ateşi söndüren suyu içen ineği kesti.

    9. ve malah amavet2 geldi ve babamın bana iki levanime aldığı oğlağı yiyen kediyi ısıran köpeği döven sopayı yakan ateşi söndüren suyu içen ineği kesen şoheti öldürdü.

    10. ve kutsal ve mübarek olan (tanrı) geldi ve babamın bana iki levanime aldığı oğlağı yiyen kediyi ısıran köpeği döven sopayı yakan ateşi söndüren suyu içen ineği kesen şoheti öldüren malah amavet'i öldürdü.

    1 levanim: eski bir para birimi

    2 malah amavet: ölüm meleği
  • israiloğulları'nın mısır'dan göçüdür. isa son akşam yemeğini pesah nedeniyle yemişti.
  • museviler’in hz. musa önderliğinde mısır’dan kaçışlarını anmak amacıyla kutlanan ve bir hafta süren bayram. yahudiler bir hafta boyunca mısır’dan kaçarken yaşadıkları zorlukları anmak için mayalanmış hiçbir şey yemezler. normal ekmek yerine mayalanmamış ve hamursuz dedikleri bir çeşit ekmek yerler.
  • kutlama ve seremonilerin gelinen kulture gore farklilastigini belirtmek isterim. amerika'da yenilen cogu pesach yemegi (sefarad ya da eskanazi olsun) türkiye'de yenenlerden cok farkli. orada bir 'manischewiz' markasi hegemonyasi var. hamursuz gidalarin hepsi supermarkette bu marka altinda satiliyor. macaroon'su tavsiye ederim.
hesabın var mı? giriş yap