periodontitis

• diş destek dokuların kemik kaybı ile seyreden iltihabı olarak adlandırılabilir, birçok tipi vardır..
• periodontolog tarafından türlü işkence metodları ile tedavi edilmeye çalışılan fena bir rahatsızlık.
• diş etinin altında sizin hiç haberiniz olmadan, uzun süren bir iltihap ve bakteri oluşumu sonucu dişlerinizi tutan kemiklerin erimesi ve diş kaybına kadar gidebilen bir hastalık.
  senelerce bu hasatlığa sahip olup hiç haberiniz olmayabiliyor. ağrı sızı olmuyor çünkü. basit bir kontrol sırasında ortaya çıkabilir. mutlaka kontrol ettirin.
  ha bu arada
  
  - çok basit bir işlem, hemen hallederiz
  -aman n'olcak birkaç dikiş
  -ahahay bak nasıl da bitti di mi?
  
  gibisinden sizi kandırmaya çalışanlara kanmayın. sakın. ağzınızın içine ediliyor. her dişinize tek-tek, bak ne diyorum tek-tek dikiş atılıyor. ertesi gün konuşma yetinizi kaybediyorsunuz. ben iki gün planet of the apes başrolü gibi gezdim. surat şiş, kaşlar çatık.
  sadece çorba ve püremsi yemekler.
  korkutmaya çalışmıyorum. bunlar gerçekler. korkun.
• tanım: periodotitis dişi tutan kemiklerin hastalığıdır. gingivitis tedavi edilmediği zaman, (diş çevresi iltihabı) periodontitise dönüşebilir. hastalık periodontitise dönüştüğü zaman bakteriyel toksinler ve vücudun enfeksiyona karşı savunma olarak verdiği doğal salgı enzimleri dişi tutan kemik ve bağ dokusu zarar vermeye başlar. eğer tedavi edilmezse, dişleri destekleyen kemik deforme görür. bu durumda diş etleri ve doku yok olur. sonunda dişler gevşer ve çekilmeleri gerekebilir.
• kedilerde de gorulebilir. benim minik kizin 4 disini kaptirdik bugun. sersem sepelek uyuyo simdi.
• bir defa periodontitis teşhis edilmiş hatta fark edilene kadar çok zarar vermişse (dişlerin artık köklerinin mineye yakın kısımları açıkta, üst ve alt çene kemiklerine ucuyla tutunuyor, kımıldıyor, bazıları çiğnerken acı veriyorsa) alışmış olduğun türk usulü hayat tarzı ve beslenme ile tedavisi mümkün değil.
  ayrıca çok displinli aktif çaba gerekiyor, ve bu iş hiç bitmiyor.
  kontrol altında tutabilmek için alınabilecek bir kaç somut tedbir var.
  
  karbonhidratsız ve seyrek beslenme yani ağız içi kimyayı dolayısıyla diş etleri üzerindeki mikrop karışımını (biyom) doğal olana dönüştürme birinci ve en önemli çare, öğün sayısını günde bir ya da ikiye düşürmek ve sadece katiyyen karbonhidrat içermeyen, ya da icındeki karbonhidrat miktarı yüzde olarak çok düşük olan lifli yiyecekler tüketmek. bir gıdanın karbonhidrat miktarı paketinde yazar, doğal olup açıkta kilo/tane ile satılanlanlarının ise vikipedi sayfasını bulup, ingilizcesine geçer orada "nutrition" (beslenme) başlığı altında tabloyu açarsanız "carbohydrates" olarak verilen yüzdeyi okuyabilirsiniz. bu tedbirin bir adı da ketojenik diyet olabilir.
  
  ikinci tedbir günde en az iki kez, tam iki dakika, çok yumuşak bir fırçayla diş fırçalamak ki diş katranı denen sağlıksız biyom diş ceplerinde oluşamasın. buna ek olarak her fırçalamadan önce mikrop kıran uygun bir sıvıyı ağız içinde yarım dakika dolaştırmak, fırçaladıktan sonra da sodyum florit içeren bir sıvıyı ağız içinde bir dakika dolaştırmak iyi gelir. sık fırça değiştirmek te yeniden mikrop bulaşmasını önler.
  
  üçüncü tedbir ağız kuruluğunu önlemek, dişlerin sürekli tükrük sıvısı ile banyo yapar halde olmasıni sağlamaktır. ağzı münkün olduğunca kapalı tutmak (özellikle uyurken), belki plastik ve tatlandırıcı içermeyen jiklet çiğnemek (ki daha çok tükrük salgılansın), çok çok çok ihtiyaç hissedildiğinde tek istisna olarak saf xylitol ya da onu içerip karbonhidrat içermeyen bir şey ağız tatlandırıcı olarak az miktarda kabul edilebilir. sorbitol ve benzeri teknik şekerler gıda, diş macunu ve ağız gargaralarında sık karşılaşılan çok kötü alternatif ya da ek tatlandırıcı katkı malzemeleridir. tatlandırıcı olarak sadece saf xylitol olmasına dikkat etmek gerekir.
  
  dişçiden dişçiye de fark var. her müşteri ödemeleriyle ayakta duran işyeri gibi dişçilerin de genellikle geri gelen müşteri işlerine gelir. dişiyle sorun yaşamayan müşteri geri gelmez, para vermez. bunu hepsi iyi bilirler. uzmanlığı periodontitis olan ve başarısı tescilli, müşteri kıtlığı çekmeyen birine gitmek önemlidir.
  
  ben şu kadının önerdiği amerikada her dükkanda satılan pek bilindik standart ürünleri bir kaç aydır deniyorum:
  diş doktoru ellie phillips: "complete mouth care system"
  - asitlik ayarlayan, oksijen üreterek anaerobik mikropları kıran, closys (ingilterede ultradex) marka tatsız ağız ön yıkama suyu ("sensitiv" veya "ultra sensitiv" olanı, yani "gum health" ibareli yeni tipi değil. bunun bir vazifesi de hamilelerde, stresli insanlarda, yemekten hemen sonra herkeste fazla asitli olan ağzın asit seviyesini diş fırçalamaya uygun hale getirmek.
  - diş macunu crest (en temel ucuz "cavity protection" çeşidi)
  - sodyum florit içeren maalesef xylitol yerine sorbitol ile tatlandırılmış "act anticavity zero alcohol" marka yeşil 0,5% ağız art yıkama suyu (bu sorbitol detayını yeni farkettim galiba artık kullanmayacağım, alternatifi "listerine cool mint" marka olanının da ayni kusuru var)
  - arada bir sadece xylitol içeren jiklet veya tablet.
  
  edit: diş bakımı herkese lazım
  ayrıca bkz. içinde diş fırçalama geçen yazılarım: elektrikli diş fırçası/#160388445, dişler ne zaman fırçalanır sorunsalı/#154456994, türk erkeği diş fırçalamıyor/#138698156, türkiye'de 10 kişiden 7'si dişlerini fırçalamıyor/#98173401, her gün diş fırçaladığı halde dişi çürüyen insan/#96478997, uykuyu bir üst noktaya çıkaran detaylar/#116306958, deeplens/#78054548
• (bkz: stelyo pipis)
• dişi saran diş etine ek olarak, kemik ve ataşman kaybının gerçekleştiği iltihabi olaydır. geri dönüşü greftler olmadan mümkün değildir. cep derinliği kemik ve ataşman kaybına bağlı olarak 5 mm. yi dahi geçebilir.
• diş fırçalamaya ek olarak diş arası fırçaları, ve diş ipi kullanma tavsiyelerinin ana sebebi, bu periodontitis hastalığını önlemek ya da kontrol altında tutmaktır.
  
  normalde diş minesi denen, ve canlı bir doku tarafından üretilmiş cansız doku olan parlak diş yüzeyi diş etleri ile çevrilidir. diş etleri çok canlı, yüzeyi sürekli ıslak ve ağız içine has bir mikrobiyom (çeşitli mikroplar toplumu) ile kaplı bir dokudur. asıl diş kemiği olan dentin ise diş minesi, sağlıklı diş eti, ve iskelet arasında, dışardan görülmez şekilde sağlam durur, ortasındaki delikte sinir ve kan dolaşımı vardır. diş etleri diş minesine dayalıdır ama diş kemiği dentine yapışık hatta özel liflerle bağlıdır.
  
  yanlış beslenme ve bakımsızlıkta diş minesi ile diş eti arasına yemek kalıntıları sıkışır. bu kalıntılar orada uzun süre müdahele edilmeden kalırsa o yüzeydeki mikroplara gıda olur. onlar için üstünde üreyecek fazladan yüzey olur, arkasına saklanacak engel olur. bazı mikroplar o gıdayı tüketip asit salgılar, bu da mineyi eritip yüzeyinde çukurlar açar, diş etini ve dentine bağlayan lifleri çürütür, diş eti, mine ve dentin sınırında cepler oluşturur. bazı mikroplar kolonileşir, iskelet oluşturur, tükrük ve yiyeceklerden mineral biriktirir diş taşı denen engebelere sebep olur. sonunda mine dentin ve diş eti sınırında korunaklı ve derin cepler, çürükler oluşturup zararlı faaaliyetlerine hızlanarak devam ederler.
  
  zararlı faaliyetlerinin uzun süre sonraki sonucu şöyle olacaktır:
  - diç çürüğünün ortadaki sinire ulaşıp abse (diş ortası ve diş kökü iltihabı), diş ağrısı,
  - gingivitis (renk farkı, kolay kanama ile belli diş etleri iltihabı),
  - periodontitis (diş etleri çekilmesi, mine gerisindeki diş kemiği dentinin zamanla gittikçe daha fazla açığa çıkması, altında dişin tutunduğu iskelet kemiğinin erimesi ve dişlerin yan desteksiz kalıp hareket eder, çiğnerken acı verir hale gelmesi, hatta dökülmesi).
  
  önlemler:
  - yanlış beslenmeyeceksin. karbonhidrat (şekerli, nişastalı) gıdalar doğada sadece yaz sonu ve güzün bulunurdu, kışa hazırlık şışmanlayacak şekilde sadece gündüz bol yenirdi. şimdi gece gündüz, yaz kış, sürekli yenilebiliyor. gıdalardaki lif miktarı ona keza, şimdi daha az, daha az çiğniyoruz. asitli gıdaları, şekerli içecekleri daha çok tüketiyoruz,
  - ağzın gün ve gece boyu uzun süreler boş kalacak, tükrükle yıkanacak, dille sıvanacak
  - bunlar genelde yeter ama, şekersiz ciklet çiğnemek, misvak kullanmak, diş fırçalamak, diş arası fırçaları kullanmak, diş ipi, diş teybi kullanmak, yüksek frekansta motorize fırçalarla, diş macunuyla diş eti ceplerini süpürmek, temizlemek, ağız içi mikroplar ortamını tekrar sadece tükrük kaplı doğal haline geri getirmek, diş katranı, diş taşları, diş çürükleri oluşmasına aktif bir çabayla engel olmak gerekebilir, modern hayatta kesin gerekir.
  - gene de oluşan bu sağlıksız gelişmeleri düzenli diş bakımı (periodontitis tedavisi) yaptırarak yeniden düzene sokmak faydalıdır
  - bakımın ötesinde arada tamir de gerekebilir: dolgu, kanal tedavisi, kaplama (yapay mine), kron (diş tacı), köprü (sağlam dişler ve aradaki boşluklar üzerine yan yana üç veya daha fazla taç gibi duran tek parça), eriyen iskelet kemiğine protez kemik arttırma, implant (iskelete vidalanan yapay diş kökü), dentures (implant üzerine, veya dişsiz damak üzerine yapay damak ve dişler).
• (bkz: piyore)