papirüs

• cemal süreya'nın değişik zamanlarda üç kez çıkarıp batırdığı edebiyat dergisi. hatta belki de sırf bu yüzden:
  
  "bir dergi gibidir benim yaşamım,
  bu yüzden ben ölmem,
  batarım."
  
  demiştir kendisi.
• cemal süreya yanına ülkü tamer'i alarak dergiyi istanbul'da da çıkarmaya karar verir. ülkü tamer derginin, tasarımından, kapağından sorumludur. dergiyi hazırlamak için cağaloğlundaki hanların birinde küçük bir oda bile tutarlar ancak derginin yayımlanabilmesi için 1500 lira gerekmektedir. ülkü tamer ile cemal süreya'nın cebindeki toplam para ise 50 lira civarındadır.
  
  günlerden bir gün cemal süreya'nın arkadaşı edip^* gelir. edip cansever şair olmasının yanında aynı zamanda antika eşya alıp satan bir dükkan işletmektedir. gözü yerdeki küçük halıya takılır ve ekler; "siz bu halıya basıyor musunuz? fena bir şeye benzemiyor, ortağımı gönderiyim bir baksın". biraz sonra edip canseverin ortağı jack çıkagelir. halıyı alır gider, akşamüstü cebinde 2000 lirayla geri döner, halının parasını verir, dergi basılır...
• eski mısırlıların yelken, bez, hasır ve yazı kağıdı olarak kullandıkları papirüs onlardan yunanlılara daha sonra romalılara intikal etti ve m.s. 3. yüzyılda yerini parşömen alıncaya dek kullanımı sürdürüldü. yunanca papirüs kelimesi kıptice’den ödünç alınmış ve neredeyse tüm batı dillerine girmiştir (ingilizce, almanca, fransızca papyrus, rusça , ispanyolca, italyanca papiro)
  
  ingilizce paper “kâğıt” ve türk argosunda “para” anlamına gelen “papel” kelimelerinin de orijini bu kelime olmalıdır.
  
  eski mısırlıların yazı kağıdı yapmak için özünden yararlandıkları papirüs, sürüngen köksaplı, boyu 2,5-3 metreyi bulabilen bir bitkidir. günümüzde yalnızca italya’nın bazı yerlerinde ve gabon’da yetişir. kuzey afrika’da yetişen yumrulu papirüsün köksapından, yenebilen yumrular elde edilebilir. eski mısırlılar tarafından elde edilen papirüsten yazı yaprakları, roma imparatorluğu’nun son dönemlerine kadar kullanılmış, o dönemden başlayarak yerini, daha ucuz olan parşömen almıştır.
• define haritalarının çizildiği kağıt..
• cemal süreya'nın bir zamanlar çıkarmak için evindeki eşyaları bile sattığı söylenen efsane dergi. elbette şiir ağırlıklıydı.
• papirus taze kesilmis sazlardan yapiliyordu. bu sazlar nil nehri boyunca yetisiyorlardi. sazlar nehir seviyesinden yaklasik 30 cm yukseklikten kesiliyordu. sazlarin en dis tabakasi ayiklaniyor ve govde parcalara ayriliyordu. bu parcalar yere seriliyor ve baska parcalarla capraz bir sekilde birlestiriliyordu. daha sonra parcalar keten kumasla kaplaniyor ve sertce dovuluyorlardi. boylece birbirlerene sikica yapisip bir ince tabaka olusturuyorlardi. bunlarda birbirine ozel bir yapiskanla tutturulup papirus kagidi elde ediliyordu.
• nil deltasi'nda buyuyen, kirmizimtirak renkte, saz turu bir bitkinin, ortalama 15-25 metre uzunlugunda ve 30-50 santim genisliginde olan yapraklaridir. bu yapraklar kesilip, birlesirilip, preslendikten ve bazi basit islemlerden gecirildikten sonra, kagit yerine yazi yazmak icin kullanilirmis. "paper", "papier" gibi bati dillerindeki kagit karsiligi sozcukler, papirus sozcuguden turetilmistir. bir papirusun ortalama omru 300 yildir; 300 yil sonra, nem, isi ve benzeri nedenlerle, pul-pul olup dokulmektedir.
• yapılış aşaması çok degi$ik olan antik misir kagidi .
• zamanın birinde, cemal süreya'sız zamanlarda çıkmış bir sayısında şöyle bir fıkra yayınlamışlardı.
  
  "olay japonyadaki bir galeride geçer. büyük bir ziyaretçi kitlesi gerçeküstücü bir ressamın sergisini görmeye gelir. ancak koca salonda, hepsi hepsi tek bir tablo, tabloda da, sadece bir ormanın içinde ufka doğru uzanan küçük bir patika vardır.
  
  izleyicilerden biri ressama yaklaşıp sorar:
  
  "pardon çok güzel, ama bunun neresi gerçeküstü, öğrenebilir miyim?"
  
  ressam, "cevabı çok basit bayan" der, ve tablodaki patikaya girer; yürür, yürür ve gözden kaybolur."
  
  sonra ben bunu bi sürü yerde anlatıp acayip hava yapmıştım.
• papirus sadece mısır'da yetiştiğinden antik çağda papirus kullanmak isteyenler bu ülkeden satın almak zorundaydı. iskenderiye kütüphanesi'nin en büyük rakibi olan pergamon kütüphanesi ile rekabeti nedeniyle mısırlılar, bu kente papirus satmamaya başladılar. bu gelişme, pergamon sakinlerinin papiruse alternatif olarak parşomeni icat etmesini sağladı.