orta asya

• tarihimizi anlatanlar "biz orta asyadan geldik" derler. bu, uzerinde iyice dusunulmesi gereken bir cumle. cunku orta asyadan gelen soz konusu insanlar, coktandir anadolunun yerli halkiyla sevisip coluk cocuga karistilar. peki acaba orta asyali atalarim mi daha fazla yoksa yerli-anadolulu mu? anlamanin cok kolay bir yolu var: soyle bir aynanin karsisina gecip uzun uzun orta asyali arkadaslarima benziyor muyum diye bakiveriyorum. yuzum pek benzemiyor. ya kulturum? raki (bkz: uzo), doner (bkz: gyro), cacik (bkz: tzatziki), zeybek (bkz: zeibekikos)... karsima korkunc uzun ve bir o kadar da ilginc, "orta asyalilarda olmayip yakin komsularimda olan seyler listesi" cikiyor. "hmm" diyorum, "benim kulturumde orta asyalilik oldugu kadar, antik yunanlilik, romalilik, diplerinde sumerlilik ve hititlilik var belli ki"
  
  kendimizi burada onceden beri yasamakta olan annelerimizle hic ozdeslestirmeyip, neden yalnizca orta asyadan gelen babalarimizla ozdeslestiriyoruz? ben nicin mesela, "benim atalarim bizans imparatorlugunu kurdu" diyemiyorum?
  
  cevap cok basit: cunku o zaman yunanlilarla, ermenilerle, ve aslinda ortamdaki herkesle kardes olmus oluyorum. potansiyel bir savaşta benden istendiği gibi gaza gelmiyorum. hucre zarlari eriyor, ve ben icinde yuzdugum suya karisiyorum.
  
  anadolu, ana dolu. benim annem anadolu.
• nasıl bir mantıktan hareketledir bilmiyorum, sovyet döneminden kalma başkentlerinin tümünün başka bir ülke sınırına çok yakın bir konumda bulunduğu ülkelerin uzandığı coğrafya.
  
  özbekistan - taşkent (kazak ve tacik sınırları arasında uzanan dar şeritte)
  kırgızistan - bişkek (kazak sınırına yakın)
  türkmenistan - aşkabad (iran sınırına yakın)
  tacikistan - duşanbe (özbek sınırına yakın)
  
  bunun tek istisnası kazakistan -ki o da başkentini yakın zamanlarda ülkenin orta kesimindeki astana'ya taşıdı. ondan önceki başkent alma ata kırgız sınırının dibindeydi ve çin sınırına sanırım 200 km uzaklıkta imiş - hatta başkenti taşıma gerekçelerinden biri olarak başkentin çin sınırına fazla yakın olmasını göstermişti kazaklar.
• bozkirlari ile meshur, kavruk yuzlu insanlarin yurdu.
• amerika merkez alınırsa, dünya haritasında, türkistanın olduğu bölge böyle anılmaktadır amerikalı stratejistler tarafından. kime göre orta asya, uzak doğu, orta doğu, yakın asya?? hepsi amerikanın dayattıkları ve kabullendiklerimiz.
  
  aslı için (bkz: türkistan)
• her kullanan turkun asiri milliyetci zannedildigi kelime. anadolu turklerinde yuzyillar boyu kucucuk bir merak bile uyandirmamis "yahu bir gideyim benim atalarim ne yapmislar gecmiste, kimle savasmislar, ne eserler ne medeniyetler kurmuslar" demedigi arastirmasini yabancilara biraktigi ata yurdu. abidelerinin tercumesini bile yabancilara biraktigi tarih boyunca turk vatani olmus topraklarin adriyatik olmayan diger siniri.
• türkiye bir gün yüzünü yeniden batıya güçlü şekilde dönerse, batı ülkelerinin bu bölgede türkiye etkisini altyapı-ekonomik olarak destekleyerek önemli bir hat oluşturacağı bariz.
  
  bu hem orta asya'yı batı bloğuna kazanmak, hem de çin ve rusya'nın genişleme sahasını bloklamak için önemli bir adım: https://www.youtube.com/watch?v=lyoeh98ur-s
  
  hayallerimden bir tanesi orta asya ülkelerinin demokratik-liberal rejimlere dönüşerek azerbaycan-ermenistan üzerinden batı'ya eklemlenmesi. olayın bizim ömrümüzde olma şansı var diye özellikle ilgimi çekiyor. lakin bunun en sağlıklı biçimde olması için turanizm gibi faşizan düşünceler veya türk-islam milliyetçiliğinin bu ülkede güçlü bir konumu kalmamış olması gerekiyor. demokratik bir türkiye, batı'nın ciddi anlamda destekleyeceği bir türkiye olacaktır diye düşünüyorum. fakat türkiye türk-islam sentezi ve aşırı milliyetçilik üzerinden kendi genişlemeciliği üzerinden "turan'a" yönelirse, batı'nın bu sürece destek vermesi için çok fazla bir sebebi olmuyor.
  
  ukrayna savaşı'nda batı'nın güçlü şekilde konsolide olması kremlin'deki rejimin ciddi güç kaybetmesine kadar giderse, türkiye-kafkasya-orta asya bağlantısının güçlenmesi için atılımlar hızlanacaktır. bu ayrıca batı'nın enerji girdisini çeşitlendirmesi ve kremlin'e bağlılığı bitirmesi açısından da ideal.
  
  not: daha da ideal senaryo kremlin rejiminin düşmesi ve bütün orta asya ülkelerinin rusya ile birlikte batı'ya entegrasyonu ama tabi bu daha zor bir durum.
• doğuda kingan dağlarından batıda hazar denizine, kuzeyde sibirya'dan güneyde himalayalara kadar uzanan bölge. yani en azından tüm lise hayatım boyunca bana dayatılan bu. öyle bi öğrenmişim ki hala da aklımda, ama ezber değil cidden öğretmişler! çünkü ezber olsa şimdiye çoktan unuturdum, giderdi.
  
  öyle bir ezber ki bu baskıncığım^*, ezberden çıkmış artık öğrenmişiz anam.
• futbolun tam olarak hakim olamadığı tek coğrafya galiba,hayır binicilikte de iyi diil keratalar..paso üçerli beşerli gruplar halinde dev meydanlardaki fıskiyelerin önünde dolaşıyolar.yok hiç gitmedim oraya, ama nedense bana böyle geliyor.
• türklerin anayurdu...
• atalarimizin at kosturdugu mekan