• felaket bölgesine hızlıca intikal edebilen bir tane kıçı kırık mobil vinç olmadığı için 13 yaşında ölmüş zavallı bir kız.

    kan toplamış gözleri ve ifadesiz yüzüyle insanın beynine kazınan fotoğrafını gördükten sonra bu kızın !3 koca gün boyunca! nasıl kurtulamadığına inanamadım. kendi kendime öfkelendim oturduğum yerde. internette araştırma yaptım, şu şekilde sıkıştığını öğrendim. tek yapılması gereken o beton bloğun bir vinçle kaldırılması, 3 koca gün ulan. bir de internette "neden kurtarılamadı?" diye arayınca bir bilgi de çıkmıyor, çıkan her şey "omayra'nın dev acısı, büyük dramı" şeklinde. yıl 1985 olduğu için acaba o zamanlar mobil vinç mi yoktu diye bile düşündüm, internette araştırdım, hala satışta olan 1980 model mobil vinçler bile var.

    yani işin özü, omayra sanchez, kolombiya'nın başkenti ve en büyük şehri olan bogota'ya 150km (araba ile 3 saat 41 dakika) mesafede olan (evet üşenmedim google maps'ten baktım) bir beldeye* 3 koca gün boyunca bir tane sikik mobil vinç gönderilemediği için acı dolu, yavaş ve dehşet verici bir şekilde ölmüştür. o zamanın kolombiya devlet başkanı olan belisario betancur isimli çapsız ibnenin nasıl bir makam aracına bindiğini merak ediyor insan.
  • kolombiya'da ve dünyada armero trajedisi olarak bilinen olayın 25.000'den fazla kurbanından biridir. facia yaşanmadan önce armero nüfusunun 28.500 civarı olduğunu da belirtmek gerek.

    13 kasım 1985'teki faciada, 60 saat boyunca su, beton ve diğer cesetler arasında sıkılıp kalmış, yaklaşık 50 küsur kameraman ve fotoğrafçı, bu saatler süresince başında çekim yapmıştır.

    dünya basınında dikkat çekmiştir çünkü omayra yakın zamanda ölecek ve bu gerçeği de bilen 13 yaşındaki bir kız için çok sakin ve cesur davranmıştır. kameralara "annemi çok seviyorum. babamı ve ailemi çok seviyorum. onlara sevdiğimi söyleyin" demiştir. annesi ve küçük kardeşi trajediden sağ kurtulmuştur ama omayra'nın o an babasının yaklaşık 3 gün önce öldüğünden haberi yoktur.

    omayra da 60. saatin sonunda nedeni tam olarak belirlenemese de kangren, hipotermi veya buna benzer bir komplikasyon sonucu ölmüştür.

    omayra sanchez'in bu şekilde ölümü, kevin carter'in the girl and the vulture fotoğrafındaki tepkilerin bir benzerinin oluşmasına neden olmuştur. şu şekilde günlerce ölümü bekleyen kızın başında her gün en az yüzlerce kişi varken, nasıl olup da kimse kurtarmaya kalkışmamıştır? aslen gidenlerin çoğu omayra'ya yardım etmek istemiş ama bunu vinçsiz, pompasız ve ekipmansız başaramamışlardır. özel ekipman şehre, omayra ölmeden birkaç saat önce ulaşmış ancak kızın ömrü ekipmanın kurulmasına yetişememiştir.

    ülkenin o dönemki savunma bakanı da insanların tepkilerini anladığını ama kolombiya'nın ilgili türde ekipmanı olmayan gelişmemiş bir ülke olduğunu ve ellerinden geleni yaptığını belirtmiştir.
  • 1985 yılında 13 yaşındayken acı bir şekilde can veren kolombiyalı bir kız. fotoğraflarına, videolarına ulaşmak mümkün internetten. doğrudan link vermeyeceğim çünkü çok acıtıcı olabiliyor bu görüntüler. isteyenler ulaşabilirler zaten.
  • ulan ekipman yoksa en azindan suyu alir, cevresinde ne varsa bi toparlardi insan, saka mi bu kolombiyalilar.
  • takvimler 13 kasım 1985’i gösterdiğinde kolombiya’nın tolima şehri yakınlarındaki armero bölgesinde deniz seviyesinden 5.321 metre yükseklikte 2 milyon yıldır var olan, o tarihe kadar 140 yıldır uyuyan volkanik yanardağ “nevado del ruiz” büyük bir patlamayla uyanmıştı. yerel halk bu yanardağa “uyuyan aslan” adını vermişti. çünkü en son 1845 yılında uyanmıştı. volkanik patlamada yaklaşık 35 milyon ton lavın etrafa saçıldığı tahmin ediliyor. bu felâket öyle büyüktür ki yaşanılan bölgedeki nüfusun 25 binden fazlasının yaşamına son vermiş, 13 köyü, 42 bin konutu yerle bir etmiş ve 20 köprüyü paramparça etmişti. yıkımın vahâmetini idrak edebilmek için şunu belirtmek istiyorum. o tarihte bölgedeki nüfus yaklaşık 29 bindir. bu felâketten sonra 25 bin kişi ölüyor. bu durum felâketin boyutunu gözler önüne seriyor. faciadan sonra yetkililer armero şehrini “mezarlık” olarak ilan etmiştir. yaşanan felâket daha sonra dünyada “armero trajedisi” olarak bilinir.

    bu trajedi kolombiya tarihinin en büyük felâketlerinden biri oluyor. yaşanan afette binlerce insan yaşamını yitiriyor. ancak bir isim var ki bu felâketin sembolü oluyor. bu isim omayra sánchez garzón. yaklaşık 140 yıldır uyuyan yanardağ uyanmaya karar verdiğinde minik omayra henüz 13 yaşındaydı. küçük omayra’nın bulunduğu yer afet sırasında çökmüş, omayra beton yığını, molozlar ve yükselen suyun arasında sıkışıp kalmıştı. öyle kötü sıkışmıştı ki yaklaşık 60 saat boyunca bulunduğu yerden çıkarıl(a)madı. destek ekipleri o sırada pek çok kişiye yardım ediyordu. ancak ne yazık ki sıra minik omayra’ya geldiğinde küçük bedeni artık acıya daha fazla direnemedi. patlama sonunda bölgede görev yapan jairo enrique guativonza adlı bir cankurtaran minik omayra’yı enkazın altında fark ederek yardımda bulunur. daha sonra çevrede toplananlar omayra’ya yardım etmek istese de onu sıkıştığı yerden bir türlü çıkarmayı başaramaz. omayra’yı her çıkartmaya çalıştıklarında çevresindeki su yükselir ve omayra’nın nefes almasını engeller. sıkıştığı yerdeki suyun altına bakan ekipler, omayra’nın bacaklarının tuğladan yapılmış kapının altında kaldığını fark ettiler. bazı yetkililer omayra’yı oradan kurtarmak için ayaklarının kesilmesi gerektiğini söyler. çünkü çoğuna göre o enkazdan başka türlü kurtulması mümkün görünmüyordu. ancak böyle bir şeye kimse cesaret edemezdi. bunun için ne uzmanlar ne ekipmanlar ne de sağlıklı hijyenik bir ortam vardı. bazılarına göreyse tüm bunlara gerek kalmadan zamanında alınan tedbirler kurtarabilirdi küçük çocuğu. fakat maalesef istenen şey olmadı ve omayra için acı son yaklaşıyordu. dönemin belediye başkanı ve diğer devlet yetkilileri toplum tarafından sert biçimde eleştiriliyordu. nasıl olurdu da küçücük bir kız çocuğunu sıkıştığı molozların arasından çıkaracak ekip 60 saat boyunca gel(e)miyordu. kolombiya savunma bakanı miguel uribe, kurtarma çabalarına yönelik eleştirileri anladığını ancak kolombiya’nın bu tür kurtarma operasyonlarında yeterli donanıma sahip olmayan gelişmemiş bir ülke olduğunu söylemiştir. ancak bu savunma yetkililere yapılan eleştirilerden kurtulmalarına yetmemiştir. çünkü halka göre devlet yöneticileri o dönemde uyuşturucu kartellerinden aldıkları rüşvetlerle ilgilenirken olası bir yanardağ patlaması için önlem almayla ilgilenmemişti.

    omayra sánchez, ailesiyle birlikte bogota’ya 169 mil uzaklıkta bulunan 50 bin nüfuslu pamuk üretimi yapılan bir yer olan ve “beyaz şehir” olarak bilinen santander kasabasında yaşıyordu. omayra’nın annesi maría aleida garzón felâket sırasında bir iş için gittiği bogota’daydı. bu yüzden şans eseri hayatta kalmıştı o gün. babası álvaro enrique sánchez ise facia sırasında kızıyla aynı sonu paylaşmıştı. bu felâketten omayra’nın erkek kardeşi alvaro enrique sánchez yaralı olarak kurtulmayı başarmıştı.

    felâket sırasında omayra liseye henüz yeni başlamıştı. annesi derslerine düşkün bir kız olduğunu söylemiştir. afetle ilgili bir başka üzücü olay ise omayra’nın 39 sınıf arkadaşının çoğunun yaşama veda etmesiydi.

    çocuk yaşında yaşadığı onca acıya rağmen çoğu yetişkinden daha soğukkanlı davranmıştır omayra beton yığınlarının ve kirli suların arasında. umudunu hiç kaybetmiyordu. hatta acı içinde etrafındakilere şarkılar söylediği, gazetecilerden şekerleme ve gazoz istediği kayıtlara geçmiştir. ancak son zamanlarında bilincini kaybetmeye başlamıştır ve sanrılar görmeye başlar küçük kız. okula geç kalacağını, matematik sınavını kaçıracağını söyler. minik omayra yaşama veda ermeden önce hüzün ve ızdırap dolu bakışlarıyla çevresindekilere söylediği son sözlerinden bazılarını aktaracağım şimdi. “anne, eğer beni duyuyorsan tahmin ediyorum benim tekrar ayağa kalkmam, yürüyebilmem ve bu insanların beni kurtarması için dua ediyorsundur. anne seni seviyorum ve babamı ve kardeşimi. elveda anne”. bir ara; “korkarım sular yükselecek ve beni boğacak çünkü burada -sıcak bir ülkede olmama rağmen- yüzme bilmiyorum” diye sayıkladığını söyler çevresindekiler. omayra bir ara çevresinde toplanan insanlara, “şimdi gidin biraz dinlenin, sonra gelip beni buradan çıkarın.” der. omayra’yı bulan cankurtaran jairo enrique guativonza, omayra’nın kendisine gece boyunca şarkılar söylediğini, 10 kasım’da doğum günü olduğunu ve tekrar ailesiyle birlikte kutlayacağını da söylemiştir. omayra bir ara sıkıştığı yerde havada helikopterlerin geçtiğini görür ardından kanlanmış gözlerini yukarı kaldırır ve onların gidişini izler. omayra’yı gören görevliler omayra’ya, “seni buradan çıkarmak için motorlu pompayı sana getireceğiz.” der. bu sözleri duyan omayra ise görevlilere umutla bakarak şöyle der: “gidin ve beni buradan dışarı çıkarın.” küçük omayra’nın son anlarında etrafındakilere söylediği sözlerden en hüzünlü olanlarından biri de “üşüyorum” ifadesi olmuştur. bu sözü artık minik bedeninin daha fazla dayanamayacağının işaretiydi belki de. küçük omayra tüm acısına, kederine rağmen hiç ağlamamış, cesaretini hiç kaybetmemiş, bir an bile pes etmemişti.

    yaşanılan korkunç trajediden kurtulacak kadar şanslı olanların çoğu, kafataslarında, yüzlerinde, göğüslerinde ve karınlarında ciddi yaralanmalarla yaşamını sürdürmüştür. yaralanmalarının ciddiyeti nedeniyle hayatta kalanlardan en az 70 kişi ampute edilmek zorunda kalır.

    felâketle ilgili korkunç bir iddia vardır. bu iddia, yaklaşık 100 bin kolombiya ordusunun ve yaklaşık 65 bin kolombiya polisinin hiçbirinin bölgedeki kurtarma çalışmalarına gönderilmediği yönündedir. o dönem kolombiya’nın savunma bakanı olan general miguel vega uribe, kurtarmadan sorumlu en üst düzey yetkiliydi. uribe, eleştirilerin çoğunu kabul etmesine rağmen, hükümetin elinden gelen her şeyi yaptığını savunmuştur.

    omayra sánchez’in son hâlini fotoğraflayan fransız gazeteci frank fournier çektiği fotoğrafla “pulitzer” ve “world press photo of the year” ödülleri kazanmıştır.

    o dönemler ülkemizde de gündeme gelir minik omayra’nın acı öyküsü. o dönemde trt’de yayınlanan 32. gün programında omayra’nın fotoğrafları yayınlanmıştır.

    2008 yılında şili’de kurulan bir punk rock müzik grubu kendilerine “omayra sánchez” adını vermiştir. grup tıpkı kolombiya’da olduğu gibi dünyadaki diğer devlet yöneticilerin ihmalkârlıklarına tepki olarak şarkılar bestelemiştir.

    omayra’nın annesi, ülkesindeki caracol radio’ya katıldığı programda kızının acı haberini bogota’daki hospital de la misericordia hastanesindeyken öğrendiğini söyler. kızı için, “oyuncak bebekleri vardı ama oyun oynamayı sevmiyordu; kendini ders çalışmaya adamıştı.” der. ayrıca inançlı biri olduğunu ve öldüğünde kızına kavuşmak istediğini söylemiştir.

    küçük omayra’nın ve daha binlerce yurttaşının yaşama veda ettiği anlarda bir mucize gerçekleşir aynı bölgede. carmen cecilia adlı bir kadın yaklaşık dört gün belden aşağısı sular altında kalmıştır. kendisini kurtarmaya gelen ekipler genç kadının hamile olduğunu öğrenir. ekip carmen cecilia’yı kurtardıktan sonra oradaki doktorlar kadına karnındaki bebeği kurtarmak için derhal doğum yaptırmayı düşünür. ve bulundukları yerde sezaryenle doğum yaptırırlar kadına. ardından yitirilen binlerce candan sonra hayata gözlerini açan bir minik can dünyaya gelir. ufacık bir kız çocuğudur hayata gözlerini açan. çevredeki herkes minik yavruya isim bulmaya çalışır. kalabalığın içinden bir ses “esperanza” olsun der. bunu duyan anne yüksek bir ses tonuyla, “hayır!” der ve adı “consuelo” olacak diye bağırır. ardından oradaki herkes sevinçle “¡consuelo!” diye bağırmaya başlar. işte mucize bebek consuelo’nın yaşam öyküsü böyle başlar.

    güzeller güzeli omayra’nın son hâlleri fotoğraflanmış ve kamera kayıtlarına geçmiştir. o görüntüleri izlemeye ve son sözlerini duymaya çoğumuzun yüreğinin dayanacağını sanmıyorum.

    tüm inancına, direncine, umuduna rağmen 16 kasım 1985 cumartesi sabahı saat 10.05 civarında küçük omayra muhtemel hipotermi ve kangrenden dolayı bir daha açmamak üzere hayata gözlerini yumar.

    minik omayra yaşama veda ettiği yere defnedilir. omayra sánchez bu felâketin simgesi olur kolombiya’da. omayra için ulusal olarak her yıl anna törenleri düzenlenir. halkın pek çoğuna göre omayra bir melek olup göğe yükselmiştir. halkın bir bölümü omayra’nın defnedildiği yeri dualar edilen, dilekler dilenen bir tapınak olarak görmektedir. eski bir gazeteci olan ve aynı zamanda kolombiya’nın portekiz büyükelçisi germán santamaría, çektiği ızdıraplardan dolayı omayra için, “kolombiyalı ilk azize laura montoya değil omayra olmalıydı.” demiştir.

    trajedinin yaşandığı küçük kolombiya kasabasının bulunduğu bölge 1986 yılında papa ii. john paul tarafından kutsal alan ilan edilmiştir. hatıra haçlarının ortasında omayra sánchez’e ait anıt bulunmaktadır. görsel

    yüreğim minik omayra için keşke zamanı geri alabilsek ve onu kurtarabilsek diyor fotoğrafını her düşündüğümde. ancak maalesef zamanı geri alamıyoruz.

    büyük şair nazım hikmet’in dizeleriyle yazımın sonuna yaklaşıyorum.

    benim sizden kendim için
    hiçbir şey istediğim yok.
    şeker bile yiyemez ki
    kâat gibi yanan çocuk.

    çalıyorum kapınızı,
    teyze, amca, bir imza ver.
    çocuklar öldürülmesin
    şeker de yiyebilsinler.

    tam 37 yıl önce bugün minik omayra aramızdan ayrılmıştı. ışıklar içinde uyu güzel omayra..

    değerli sanatçı aysel gürel’in dizeleri ve minik omayra’nın son bakışıyla yazımı sonlandırıyorum.

    “aman aman, acı yüzler
    kurşun gibi izler
    son bakıştaki o gözler
    kaldı aklımızda..” son bakış..

    yararlanılan kaynaklar

    kaynak 1, kaynak 2, kaynak 3, kaynak 4, kaynak 5, kaynak 6, kaynak 7
  • çocukken son anlarını televizyondan izleyip feci şekilde etkilendiğim çocuk. insan göz göre göre böyle ölebilir mi? ve ölümü bu kadar sakin karşılayabilir mi? dünyanın ne kadar acımısız bir yer olduğunu o zaman anlamıştım. mekanı cennet olsun.
  • henüz 13 yaşındayken trajik bir şekilde ölen çocuk. garip olansa ölümü akıl almayacak bir sükunet ve inançla beklemesi. son görüntülerini izlerken etkilenmemek elde değil.
  • birçok kişi gibi adını yeni duyup araştırarak öğrendiğim kişi. 3 gün boyunca bir insanı sıkıştığı yerden çıkaramayacak kadar geri kalmış ülkede olmak nasıl bir şansızlıktır.

    edit:yazım yanlışını düzelttim.
  • 13 kasım 1985'de patlayan nevado del ruiz yanardağının lavları ve yıkıntılar arasında kalan, 55 saatlik kurtarma operasyonuna rağmen kangren ve hipotermi nedeniyle ölen küçük kız. yaşadığı korkunç şok ve acıya rağmen sakin kalabilen, ama çaresizlik içinde bakan gözleri insanın kalbini delen küçük kız...

    http://en.wikipedia.org/wiki/omayra_sánchez
  • gece gece bütün moralimi siken olay.

    3 koca gün ulan! jumbo-jet enkazı kaldırılır 3 günde! sikeyim imkanınızı, suyu boşaltmayı bile denememişsiniz, denklanşör sesinden yılmış yavrucak. feci şekilde can vermiş, insan hayatı bu kadar ucuz olmamalı.
hesabın var mı? giriş yap