nibelungen

• ortacag zamanlarinda gecen, bir demircinin ejderhayi (fafnir) oldurup, lanetli altinlara sahip olmasini anlatan bir efsane.
  
  - - - - - - - - - spoiler - - - - - - - - ($aka lan $aka. zaten bilinen bir efsanedir. operasi bile var)
  
  saksonlar tarafindan i$gal edilen xanten kralligi bir gecede yok olmu$tur. fakat kralice, o gece oldurulen kocasina yas tutacak vakit bulamadan 8 ya$indaki oglunu (siegfried) sava$ alanindan kacirir. kendisi olur ama oglunu nehre dogru surukler ve ya$amasini saglar. cocugu ertesi sabah nehirde balik avlayan bir demir/kilic ustasi bulur (ehhe balikci zannettiniz di mi?) , evladi gibi yeti$tirir ve zanaatini ogretir.
  
  neyse cocugun buyume evresini hizli $ekilde gecelim.
  (bkz: spor musabakasi anlatiminda orhan ayhan ekolu)
  (bkz: calimlar calimlar calimlar)
  
  12 yil sonra... (ee operasi bile 15 saat suruyor, olacak o kadar kisaltmalar.)
  filmin esas oglani buyumu$ ve yirmili ya$larda genc bir delikanli olmu$tur. demirci babasi ona eric diye seslenmektedir. dogu$tan pagan olan eric, aslinda hristiyanligi acayip merak etmektedir. fakat babasi ona, kucuklugunden beri "odin kaderini cizecek" diye telkinde bulunup, celi$kiye du$mu$tur. zira paganizmde zorlama yoktur.
  
  bu demirci ustasi ve ciragi gundelik ya$amlarini surerken nehrin oteki kiyisinda bir teknede guzeller guzeli izlanda kralicesi brunhild, buyucusunden seks ya$antisiyla ilgili gelecekten ipuclari almaya cali$iyordu. buyucusu, kraliceye "sabret brundhil, ate$ cok yakinda gokyuzunden gelecek. ve kaderini belirleyecek. bu ate$in ertesinde bir adam belirecek ve seni dovu$te yenecek. bu senin a$kin olacak. seni bu sava$cidan ba$ka kimse deviremeyecek." diye buyurur.
  
  o gece gokyuzunu izleyen iki ki$iden biri brunhild, digeri de eric'ti. ayri ayri yerlerde ama tek bir noktaya bakiyorlardi. i$ildayan yildizlara. o an inanilmaz bir$ey oldu ve bir gokta$i du$tu. (oha be) gokta$inin du$tugu alana giden eric, gokta$inin getirdigi gizemli metali, kiz ise oglanin pe$indeydi. birbirlerini gorduler, ho$landilar ve oracikta sevi$tiler. eric, brunhild'e "ne olursa olsun izlanda'ya gelecegim" diye soz verdi ve hatunu bagladi.
  
  bu sirada, lord hagen'i ormana cagiran alberich, "fafnir uyandi, nibelung'un altinlarini alma zamani geldi" diye i$birligi teklif eder. zira lord hagen de cucelerin soyundan gelmekte ama bunu herkesten gizlemektedir. alberich acgozlulugu yuzunden lanetlenip, halki tarafindan di$lanmi$ bir cucedir. alberich, lord hagen''den, kral gunther'in ejderhayi oldurmesi icin adam yollamasini ister. bu sayede altinlari ele gecirebilecektir. lord hagen tekifi kabul eder.
  
  yaptiklari kiliclari burgund krali gunther'a goturen eric ve babasi, kralin ejderhayla sava$mak icin adam hazirladigini gorur. kendisi de sava$mak ister ama kral kabul etmez. derin bir uzuntuye kapilan eric, gokta$inin uzaydan getirdigi (tam bilimkurgu oldu ha) metali eritir ve kendine $ahane bir kilic yapar. o gun ejderha avina giden kral ve adamlari yarali bi vaziyette ejderha avindan geri doner. ejderha, kral ve adamlarini kirip gecirmi$tir. bunun uzerine eric krala "kaninin intikamini alacagim" diye soz verir. (eric ve kral oldukca samimi olmu$tur. eric krala siz degil sen diye hitap eder)
  
  ejderhanin magarasina giren eric once biraz tirsar, cungu gece vakti gelmi$tir. "neden gunduz gelmedim lan" diye kendi kendine sorar ama cevap alamaz. birden bire kipirti duyar, bu kipirtinin geldigi yerde otuz metrelik fafnir'i gordugunde $ok olur. boyle bir yaratik nasil olur da gurultu degil de kipirti cikartir diye ic gecirir fakat inanilmaz bir mucadele sonucunda ejderhayi oldurur. ustu ba$i ejderha kani olur. ejderhanin kanini mucadele esnasinda yanli$likla yutar, o an ejderha kaninin kendisine super gucler kazandirdigini ke$feder. icmekle kalmaz bir de ejderha kaninda banyo yapar. iyice yenilmez olmu$tur. ortacag'da ki super kahraman acigi boylece bir sure giderilmi$ olur.
  
  ejderhayi olduren eric (artik siegfried diyebiliriz) nibelunglarin altinlarini almak ister, fakat ortaya cikan lanetlenmi$ nibelung ruhlari buna kar$i cikar ve uyarir. "altinlar faniler icin degildir. sadece biz ellerimizle tutabiliriz bunlari" diye ahkam keserler. fakat, artik bir super hero olan siegfried hazinenin en degerli parcasi olan guc yuzugunu (eheh $aka lan. lotr degil bu) parmagina takar ve altinlarin yeni krali olur ama laneti de kabul etmi$ sayilir.
  
  siegfried magaranin ciki$inda alberich'in saldirisina ugrar. tam oldurecekken, alberich ona buyulu bir migfer verecegini, bu migfer kar$isinda istedigi ki$inin goruntusune burunebilecegini soyler. siegfried teklifi kabul eder ve canini bagi$lar.
  
  ejderhanin cesedi ile kral gunther'e giden siegfried, altinlari saklamasi icin kralin hazinesinde yer ister. kral gunther bunu kabul eder ve sonun ba$langicini bilmeyerek de olsa ba$latir. artik kral ve ulkesi de lanetlenmi$tir. ayrica kralin kizkarde$i kriemhild bu kahramana a$ik olur fakat siegfried kalbinin izlanda kralicesine ait oldugunu soyler, prensesi istemez. (bkz: enayi) (bkz: yalan ruzgari) prenses hayal krikligiyla beraber kahramani ele gecirmek icin plan hazirlamaya koyulur.
  
  on yildir sava$ yuzu gormeyen kral gunther'in ulkesi, altini isteyen ikiz krallar thorkwin ve thorkilt tarafindan tehdit edilir. sebebi ise siegfried'in altinlaridir. bari$ anla$masi, lanetli nibelung altinlari yuzunden bozulmu$tur. kral gunther, bu teklifi siegfried'e yapmalarini soyler ve ikisini de siktir eder.
  
  babasini olduren saksonya'nin ikiz krallarina kin besleyen siegfried, super kahramanligina guvenerek krallara meydan okur ve kazanir. eric bu dovu$ sayesinde, xanten krali siegmund'un oglu siegfried oldugunu fark eder ve kral gunther'e emanet ettigi hazinesini de alarak yok olmu$ xanten topraklarina donmek ister. buna kral gunther gizliden kar$i cikar ve hazineyi kaptirmamanin tek yolunun siegfried'in, kizkarde$i prenses kriemhild ile evlenmesi gerektigini anlar.
  
  kral gunther'in sag kolu lord hagen bu evlilik icin bir ordunun bile yetmeyecegini bilir ve buyu yolunu secer. bu yol icin lanetlenmi$ alberich hazirdir. bir iksir hazirlar ve siegfried'in bu iksiri icmesi halinde izlanda kralicesini unutacagini ve kralin kizkarde$i ile evlenebilecegini soyler. fakat bunun kar$iliginda siegfried'daki kendisine ait buylu migferi geri ister. lord lagen ellerini ovu$turarak oneriyi kabul eder. zira lord lagen ve alberich altinlarin pe$indedir. kral gunther ise boylesine guclu bir sava$cinin gitmesini istemez. bu yuzden kizkarde$i ile evlenmesini ister.
  
  lord hagen iksiri alir ve prenses kriemhild'a bu iksirin ozelligini anlatir. bu iksiri icecek olan siegfried'in sadece kendisini sevecegini soyler ve prensesi igrenc planina alet eder. ama prenses de zaten boyle bir tezgah pe$indedir. canina minnettir. teklifi kabul eder.
  
  siegfried sevgilisini, yani izlanda kralicesini cok ozlemi$tir. kralice de onu cok ozlemi$tir. evli olmayan izlanda kralicesi, bazi prenslerin kendisine yaptigi evlenme tekliflerini usta bir manevra ile savu$turmaktadir. en son saksonya prensinin teklifini "bu kadar killi, uzun kollu olmasaniz, biraz $arap bilinciniz olsa her firsatta mangal yapmayip biraz balik pi$irebilseniz belki kabul ederdim." diye ustaca geri cevirir. brunhild, siegfried ile evlenmek icin butun evlilik teklifleri geri cevirmektedir.
  
  siegfried'in kral gunther'in yanindan ayrilmasinin $erefine buyuk bir $olen tertip edilir. calgilar calar, danscilar raks eder, $araplar icilir. ve bu icilen kadahlerden biri de siegfried'in elindedir. prenseskriemhild iksirli $arabi kahramanina icirir ve oracikta kendisine a$ik eder. kral gunther ve lord hagen bayram eder. izlanda kralicesine yapilacak yolculuk iptal edilmi$tir. siegfried olan bitenden hicbir $ey anlamaz, zira super kahraman kadar gucludur ama bariz maldir.
  
  siegfried, kral gunther'e kizkarde$iyle evlenip kralicesi yapmak istedigini, zira a$kindan telef olacagini soyler. ama bekar olan kral gunther, yasalarinin kendisinden once kizkarde$inin evlenmesine izin vermedigini soyler. siegfried "ee ne duruyoruz, evlensene lavuk" tadinda bir yakla$imla krala evlenmesi gerektigini ima eder. fakat kralin istedigi kadin, hicbir erkegin yenemedigi, guzeller guzeli izlanda kralicesi brunhild'den ba$kasi degildir. siegfried buyunun etkisinden bunu olagan kar$ilar ve bir keresinde kar$ila$tiklarini ve guzelliginin dikkat cekici oldugunu soyleyerek ilac yuzunden unuttugu sevgilisini ovdukce over. (bkz: gavat) kral gunther de firsattan istifade edip, izlanda kralicesini kendisine e$ yapabilmek icin siegfried'den yardim ister. kahramanimiz ise seve seve bunu kabul eder. buyulu migferi kullanarak kralin yerine sava$acaktir.
  
  kral gunther ve siegfried izlanda'ya dogru yola cikar, siegfried parmagindaki nibelung guc yuzugunu armagan olarak kriemhild'a verir.
  
  izlanda kralicesi sevgilisini mutluluk ile kar$ilar. fakat evlenme teklif edecek olan siegfried degil kral gunther'dir. morali bozulan kralice, kendisi ile evlenecek olan erkegin duelloda kendisini yenmesi gerektigini kral gunther'a soyler. kral teklifi kabul eder. ama yenemezse bu canina malolacaktir. migferi kullanan siegfried kral gunther kiliginda kralice ile dovu$ur. duelloyu kaybeden kralice kral gunther ile evlenmeyi kabul eder ve kral ayni zamanda izlanda krali da olur. (yoruldum lan)
  
  olaylara anlam veremeyen kralice brunhild kaderine razi olur ve kral gunther ile burgund ulkesine geri doner. ama $upheleri son bulmayacaktir. bu sirada migferin gucunu farkeden lord hagen anla$mayi bozar ve alberich'i oldurur. (bkz: $erefsiz)
  
  burgund ulkesinde cifte dugun ya$anmaktadir, kral gunther ve izlanda kralicesi, siegfried ile de kriemhild evlenecektir. dugun gercekle$ir. fakat gerdek gecesi brunhild, kral gunther'dan $uphelenir ve hemen vermek (cok seksist oldu ozur dilerim ama ba$ka bi kelime ayni tadi vermiyor. hadi ili$kiye girmek istemez diyeyim) istemez. "gucumu aldigim pagan kemerimi cikartmadan olmaz" diye krala ciki$ir. yatakta brunhild ile mucadeleye giren kral, brunhild'i alt edemez ve ili$kiye giremez. bunun uzerine siegfried'den son kez bir istekte bulunur. kilik degi$tirip, kendi kiliginda brunhild'in kemerini cozmesini ister siegfried'dan. siegfried istemeyerek de olsa kabul eder ve kilik degi$tirir. kralin istedigini yapar. ama bunu yaptigini kriemhild anlar ve ertesi gun brunhild ile tarti$tigi bir vakit yuzune haykirir. "seni beceren benim kocamdi aslinda!!" (oo cok sert. neden hagi?)
  
  brunhild bunun uzerine cildirir ve inanilmaz bir intikam hirsi ile kran gunther'dan siegdried'i oldurmesini ister. bu oneriye lord hagen de destek verir. kral ise bu karari uygulamayi once kabul etmez ama kralicenin baskisi sonuc getirir. (bkz: fa$izm ve futbol) lord hagen ertesi gun bir av partisi duzenleyecegini, kazara onu oldurebileceklerini soyler. herkes kabul eder.
  
  o sabah kriemhild duydugu vicdan azabindan, kralice brunhild'e buyulu iksirden, lord hagen'in tum numaralarini aglayarak anlatir. siegfried'in aslinda kendisini sevmedigini ona anlatir. brunhild gercegi idrak eder. ama av partisi ba$lami$tir. lord hagen sinsi bir $ekilde siegfried'i tuzaga du$urup oldurmu$tur. brunhild cildirir. av partisi donu$unde tum gercekler anla$ilir. lord hagen komplolariyla tuzaga du$urdugu krali da herkesin icinde oldurur. nibelung guc yuzugunu prensesten alir ve hazineyi ele gecirir. fakat kar$isina brunhild cikar. lord hagen'i dort parcaya boler. kaos sonunda son bulur.
  
  cenaze toreninde siegfried'i yaktiklari tekneye brunhild de atlar ve kendisini oracikta kilic ile oldurur. sevdigine kavu$amayan biri olarak hayata veda eder. ($akasi bir yana cok uzucu bi efsanedir.)
  
  bitti...
  
  not: wikipedia'ya yazacaktim ama, icerigi degi$tiriyor bazi yumicikler.
  
  (bkz: can sikintisi)
  (bkz: te$ekkurler ek$i sozluk)
• tolkien her ne kadar reddetse de yüzüklerin efendisi serilerine ilham kaynağı olmuş alman mitoloji anlatımıdır.
• bir destandan ziyade, distopik bir masal olduğu açıktır.. bu sebeple öykünün nerede geçtiği ile ilgili yapılan tartışmalar fevkalade yersizdir.. ren nehrinin uzunluğu düşünülürse, avrupa içlerinde bir yerde yazıldığı açıktır.. bir diğer husus, destanın içerisinde ki anlatıların iskandinavya mitleri ile bire bir örtüşmesidir.. bu noktada destan iskandinavya ülkelerinde yazıldı, fransa'da değiştirildi diyenlerde mevcuttur.. son olarak destan içeriğinde anlatılan detaylarda hem paganizm hemde hristiyanlık motiflerini görmek, nibelungen destanının bir çok defa farklı yazar ve anlatıcılar tarafından defalarca kurgulandığı ve destanın orta çağ avrupası'nda en sevilen anlatı olduğu düşünülürse bu detayın kuvvetle muhtemel olduğu noktası es geçilmemelidir.
  
  destana gelecek olursak; ren nehri kıyılarında ki kadim bir şehir olan worms şehri ve çevresinde ki şehirlerde büyücü, ejderha ve akla hayale gelmedik yaratık ile yapılan mücadeleyi konu alır.. destanda niederland şehrinin muzaffer kralı siegmund'un oğlu siegfried'in ejdarhayı öldürdükten sonra vücudundan akan yağla bedenini ovması ve yenilmez bir zırha sahip olması, tam o anda ıhlamur ağacından düşen bir yaprağın sırtına yapışıp o bölgenin yağlanmasının önüne geçme hikayesi, troya kahramanı achilles'in yaşam hikayesine sağlam bir göndermedir..
• en çok tanınan ren nehri destanlarından birisidir, ortaçağ motifleri içinde çok eski zamanlardan birinde ren nehri kıyısında geçer sövalyeli krallı tüylü senyorlu içindede hafiften mitolojik anakronizmlerin geçtiği bi anlatıdır
• geçenlerde asa yayın evinden çıkma versiyonunu okudum. internette ve sözlükte okuduğum hikayelerden biraz daha farklı şekilde anlatılıyor destan. orjinal hikayeyi okuyacak alamancam olmadığından (sanki günümüz almancasını çok anlıyom) eldekiyle yetinmek durumunda kaldım.
  
  öncelikle başta çevirmen demiş, hikayede bazı tutarsızlıklar var bunu benden bilmeyin diye, iyi ki yapmış. cidden kimi yerlerde feci kopukluk var. diğer bir sorun çevirmen arkadaş epik şiir şeklini bozup roman gibi düz yazıya çevirmiş, hoşlaşmadım. fakat yine de hoş bir ortaçağ masalı gibi bir durum oluşmuş, böyle bakınca güzel. çeviriyle ilgili diğer sıkıntım, hiyakenin bir iki yerinde türkçe değim kullanmış, çevirmenler ne der bilmiyorum ama bu tarz adapte çeviriler hoşuma gitmiyor, onun yerine orjinal halini koruyup dip notla demek istediğini açıklamak hoş olabilir. bilemedim, seveni de vardır belki.
  
  spoilersız anlatmayı denersek ki olayların nasıl gelişeceği kitabın hikaye akışında da bölüm başlıklarında da çatır çatır anlatılıyor ama yine de deneyelim.
  hikayenin ilk yarısındaki kahramanımız siegfried, troyada ünlü olmuş achilles in avrupalı versiyonu gibidir. ikisi de odun, ikisi de iyi savaşçı, ikisinin de öldürülebileceği tek bir açık noktaları var. karakterler epey benzeşiyor ama achilles şanı şöhreti sonsuza dek yürüsün diye savaşırken, siegfried'ın böyle bir derdi yokken olaylar bir şekilde gelişiyor bu da içinde savruluyor.
  
  hikayenin ikinci kısmı biraz intikam hikayesi. kreimhildyengemiz hagen'den (sağlam orospu çocuğudur) intikam almaya çalışır. işin içine macar kralı atilla bile girer.
  
  kitabın son sayfasına kadar (ki romanlaşmış versiyon 100 sayfa kadar) germenlerin nasıl iyi savaşçı ve sağdık şovalye oldukları mesajı alttan alttan bolca verilir. bunun yanında istediklerini elde etmek için nasıl şerefsiz olabilecekleri de ince ince gösterilir (bu işi hagen üstlenir ama kral gunther de brunhild i elde etmek için çeşitli üç kağıda başvuracaktır).
  
  esasen bunu yunan mitolojisi anlatır gibi anlatmak istiyordum ama yine de merak edip okumak isteyenler olur diye hikayeyi üstü kapalı bırakıyorum. anlatım dilinde süper betimlemeler, enfes diyaloglar pek yok. daha çok bir şovalyelik masalı gibi. ayrıca epey kısa, bu yüzden bir kaç saatlik yolculukta yanınıza alınacak güzel bir yol arkdaşı olarak düşünebilirsiniz. fakat dediğim gibi, nette de sözlüktede hikayenin farklı (epey farklı) versiyonlarıyla karşılaşacaksınız, hangisi veya hangileri orjinalini tam yansıtıyor bilmiyorum, yine de romanlaşmış versiyon hiç sıkılmadan okunulabilecek bir versiyon.
• fritz lang tarafından 1924 yılında iki parça halinde -die nibelungen: siegfried ve die nibelungen: kriemhilds rache^*- sinemaya uyarlanan destan.
• en bilindik alman destanıdır.
  
  destanın en önemli kahramanı siegmund ve siegelinde’nin oğulları siegfried’dir. siegfried genç yaşta, maceralara atılmak için babasının şatosunu terk ederek yollara düşer. kılıcı olmadan, elinde bir sopa ile köyleri, kentleri dolaşır.
  
  siegfried bir gün bir demirciye rastlar ve kılıç sahibi olabilmek için onun yanında çalışmaya başlar. mimir adlı demirci yeni çırağının bu işi yapıp yapamayacağını sınamak için onu ocağın başına götürür ve eline en ağır çekici verir. siegfried bununla öyle bir vurur ki, örs toprağa gömülür, demir parçaları etrafa saçılır. buna kızıp siegfried’i kulağından tutan mimir, onu tutup yere fırlatan çırağından kurtulmak için, yol üzerindeki ejderhanın siegfried’i öldüreceğini umarak, ormanın öteki ucundaki kömürcüden kömür getirmesini ister.
  
  kendine yaptığı kılıcı alıp yola koyulan ve tam kayalığın önünden geçerken ejderhanın saldırısına uğrayan siegfried, önüne gelen ilk ağacı sökerek canavarın kafasına fırlatır. ağacın kökleri canavarı sarınca , bundan yararlanan siegfried diğer ağaçları da üzerine fırlatır. daha sonra bunları tutuşturarak ejderhayı yakar.
  
  ejderha yanarken bedeninden yağ akmaya başlar. akan yağ dereciğine parmağını sokan siegfried parmağının ‘boynuz’ gibi sertleştiğini görünce bütün vücudunu bu yağ ile yıkar. yağlanırken bir ıhlamur ağacı altında duran siegfried'in iki omzunun arasına bir yaprak düşer ve o bölgenin yağlanmasını engeller.
  
  yaprağın dışında kalan hiçbir yere silah işlemeyecek, siegfried’in vücudunun yara alabileceği tek yer burası olacaktır. kömürcünün yanına varan siegfried ona, mimir ve arkadaşlarının daha önce sözünü ettikleri, ağızından ateşler saçan ve üzeri pullarla kaplı ejderhayı sorar. kömürcü canavarın nerede olduğunu gösterir. artık siegfried’i başka bir macera beklemektedir. zorlu bir yolculuktan sonra, siegfried ejderhanın bulunduğu nibelungen ülkesine varır...
• avrupa hun devleti imparatoru attila'nın isminin etzel olarak geçtiği destandır. neden orada ismi etzel olarak geçiyor, tanrının kırbacı attila ne ara papa 1. leo hatrına romayı almaktan vazgeçti, romayı romalılara bağışladı, sasani üzerine çökme hayalleri kurarken ne ara zehirlendi, ne ara alman destanlarına girdi hiç bilmiyorum.
• (bkz: der ring des nibelungen)
• (bkz: jorge luis borges)
  
  (bkz: ulrike)