nazım hikmet

• nazım hikmet'in bursa cezaevi'nde tutsaklık günleri.
  koğuş arkadaşlarını okumaya yazmaya yönlendiren nazım, aynı zamanda cezaevi
  yönetimine de yardım etmektedir.
  cezaevi denetimine adalet bakanlığı'ndan bir müfettiş gelir. bir kaç gün denetim yaptıktan sonra müdüre:
  - nazım da buradaymış, çağır da görelim nasıl biridir? der.
  nazım'i odaya getirirler. müdür koltuğuna iyice kurulan müfettiş nazım'ı tepeden tırnağa süzer ve:
  -demek nazım sizsiniz, der. nazım'a oturması için yer göstermez.
  kısa bir konuşma sonrası, gidebilirsiniz, der.
  nazım tam kapıdan çıkarken durur ve müfettişe:
  -ömer hayyam adını duydunuz mu? diye sorar. müfettiş hemen atılır:
  -kim duymaz hayyam'i.
  nazım:
  -hayyam zamanında iran hükümdarı kimdi? diye sorar.
  müfettiş şaşırır. nazım konuşmasını sürdürür, görüyorsunuz sanatcıyı anımsadınız
  ama hükümdarı anımsamadınız. yıllar sonra beni dünya anımsayacak ama dönemin
  adalet bakanı'nı ve sizi kimse anımsamayacak, der çıkar.
  müfettiş yaptığı yanlışı anlar, nazım'ı geri çağırır ama nazım
  koğuşunun yolunu tutmuştur.
  sahi, o dönemin adalet bakanı kimdi?
• canlar dostlar güzel insanlar ne de güzel yazmissiniz , nakletmissiniz.
  benim nazarimda tüm zamanlarin gelmis gecmis en mükemmel anlatima sahip olan sairidir.evrensellik fiskiran dizelerinde dolanalim ey canlar.
  
  (2005 editi: bu ne lan alevi dedesi gibi?)
• şiiri kendi dilinde okumak şarttır ve ben de türkçeden başka dile tam olarak hakim olamadığım için, benim için dünyada nazım hikmet'i aşan şair yoktur..
  
  otobiyografisini otobiyografi adlı şiirinde yazmıştır..
  
  1902'de doğdum
  doğduğum şehre dönmedim bir daha
  geriye dönmeyi sevmem
  üç yaşımda halep'te paşa torunluğu ettim
  on dokuzumda moskova komünist üniversite öğrenciliği
  kırk dokuzumda yine moskova tseka-parti konukluğu
  ve on dördümden beri şairlik ederim
  
  kimi insan otların kimi insan balıkların çeşidini bilir
  --------------------------------------ben ayrılıkların
  kimi insan ezbere sayar yıldızların adını
  --------------------------------------ben hasretlerin
  
  hapislerde de yattım büyük otellerde de
  açlık çektim açlık gırevi de içinde ve tatmadığım yemek yok gibidir
  
  otuzumda asılmamı istediler
  kırk sekizimde barış madalyasının bana verilmesini
  -------------------------------------------------verdiler de
  otuz altımda yarım yılda geçtim dört metre kare betonu
  elli dokuzumda on sekiz saatta uçtum pırağ'dan havana'ya
  
  lenin'i görmedim nöbet tuttum tabutunun başında 924'de
  961'de ziyaret ettiğim anıtkabri kitaplarıdır
  
  partimden koparmağa yeltendiler beni
  --------------------------------------sökmedi
  yıkılan putların altında da ezilmedim
  
  951'de bir denizde genç bir arkadaşla yürüdüm üstüne ölümün
  52'de çatlak bir yürekle dört ay sırtüstü bekledim ölümü
  
  sevdiğim kadınları deli gibi kıskandım
  şu kadarcık haset etmedim şarlo'ya bile
  aldattım kadınlarımı
  konuşmadım arkasından dostlarımın
  
  içtim ama akşamcı olmadım
  hep alnımın teriyle çıkardım ekmek paramı ne mutlu bana
  
  başkasının hesabına utandım yalan söyledim
  yalan söyledim başkasını üzmemek için
  --------ama durup dururken de yalan söylemedim
  
  bindim tirene uçağa otomobile
  çoğunluk binemiyor
  operaya gittim
  ----------çoğunluk gidemiyor adını bile duymamış operanın
  çoğunluğun gittiği kimi yerlere de ben gitmedim 21'den beri
  ----------camiye kiliseye tapınağa havraya büyücüye
  ----------ama kahve falına baktırdığım oldu
  
  yazılarım otuz kırk dilde basılır
  ----------türkiyem'de türkçemle yasak
  
  kansere yakalanmadım daha
  yakalanmam da şart değil
  başbakan filân olacağım yok
  meraklısı da değilim bu işin
  bir de harbe girmedim
  sığınaklara da inmedim gece yarıları
  yollara da düşmedim pike yapan uçakların altında
  ama sevdalandım altmışıma yakın
  sözün kısası yoldaşlar
  bugün berlin'de kederden gebermekte olsam da
  --------------------------------------insanca yaşadım diyebilirim
  ve daha ne kadar yaşarım
  -----------------------başımdan neler geçer daha
  ---------------------------------------------------kim bilir.
  
  --------------------------------------bu otobiyografi 1961 yılı 11 eylülünde
  --------------------------------------doğu berlin'de yazıldı.
  
  rehayünlüel'e teşekkürler.
• sair.
  ama $air degil.
  
  (2005 editi: turkce karakterler ile, "şair. $air değil.". hani dolar isaretinden hareket ile. neyse. cok kotu bir entrymis zaten.)
• nazım hikmet'e "kartpostal şairi" diyenlere en iyi cevabı can yücel vermişti: "kart sensin, postal da sana girsin".
• an den kaeis esy
  an den kaw egw
  an den kaoume emeis
  pws tha lampsoun ta skotadia
  
  bu dizeler ilk tanısmam dı nazımla.
  yunanistan da bir lisenin tiyatro salonunun duvarında.
  salonun en gorunen yerinde 3 yıl boyunca durdu orda
  ne kardaklar ne egeler ne it dalasları gecti 3 yıl boyunca
  kimse dokunmadı kimseye dokunmadı
  benden once de ordaydı, sonra da
  
  sen yanmazsan
  ben yanmazsam
  biz yanmazsak
  nasıl cıkar karanlıklar aydınlıga
  
  dizelerini de gordum nazımın anavatanında
  bir fakulte koridorunda
  sabah asılıp aksam toplanan yasak afislerde
  yanarak aydınlatan ellerde
• lise 1'deydim. ergenlik çağıyla baş etmeye çalışan erkek çocuğu nasıl olur, heyecanlı, hayatın gerçekleriyle alakası olmayan bir çocuktum. hayattan anladığım spor, yaş gereği biraz biraz kızlar ve her türlü saçma sapan eğlence idi. nazım hikmet hakkında ise tek bildiğim rusya'ya sürgüne gönderilip orda ölen bir şair olduğu idi.. şiirle edebiyatla zerre alakam yoktu. sonra bir gün sokakta yürürken bir dükkanın vitrininde asılı şöyle bir yazı gördüm;
  
  "bir vapur geçer varna önünden,
  oy karadeniz'in gümüş telleri,
  bir vapur geçer boğaz'a doğru.
  nazım usulcacık okşar vapuru,
  yanar elleri..."
  
  nazım hikmet
  
  "hasktir" dedim kendi kendime, "ne biçim anlatmış memleket hasretini.." durdum, o yazıya baktım uzun süre. o zamana kadar birçok şarkı sözü ile kendimden geçmişliğim vardı fakat bu çok farklı bir histi. ben ordaydım, boğaza ve vapurlara 100 metre mesafede.. o ise binlerce kilometre uzağa gitmiş, bir daha dönememişti. ve tek yapabildiği bu dizeleri yazabilmek olmuştu.. o ana dek şiire ve her türlü duygusallığa karşı homofobiye benzer bir tavır sahibi olan kişiliğim bir anda değişiverdi. hayatıma bir şiir boyutu eklendi, edebiyat derslerine hevesle girer oldum, usta'nın ve bir çok farklı şairin eserlerini, fikirlerini okudum, öğrendim. o zamana kadar her dinlediğimde "vay be" diye içimden geçirdiğim ve zülfü livaneli'nin sandığım "memleket mi yıldızlar mı gençliğim mi daha uzak" dizesinin de o'na ait olduğunu öğrendim, gülümsedim.
  
  üzerinden yıllar geçti, o sokaktaki o anın etkisini unutamadım. huzur içinde yatsın..
• seni düşünmek güzel şey,
  ümitli şey,
  dünyanın en güzel sesinden
  en güzel şarkıyı dinlemek gibi birşey...
  fakat artık ümit yetmiyor bana,
  ben artık şarkı dinlemek değil,
  şarkı söylemek istiyorum...
• nazim hakkinda trajikomik bir olay:
  
  1928'de nazim ve arkadasi kaçak olarak hopa'dan türkiye'ye giris yaparlar. eski mahkumiyeti vardir, pasapotsuz giris yaptigi icin suç islemistir onlar ayri konu.
  
  üzerinden bir siiri çikar. siirin adi "heraklit' i düsünürken"dir. fakat eski yazi ile yazilmistir siir. eski yazinin bir cilvesi olarak "ekaliyeti düsünürken" diye de okunabilmektedir. ekaliyet azinlik demek. bu defa paranoyak mahlukat nazim'in azinliklari kiskirtmak icin gelmis olabilecegi iddiasini ortaya atar. sorarlar:
  "ne ekaliyeti?"
  "ekaliyet degil efendim heraklit, yunan filozofu" der nazim.
  "vay! hem de yunan ha? hesabini mahkemede verirsin" diye bitirirler bu muhabbeti.
  
  kaynak: atilla coşkun'un nazım'ın siyasal yaşamı ve davaları isimli kitabı.
• hiç unutmam, lise 3'de bir edebiyat hocamız vardı. hem genç hem de çok güzeldi. herkes hastaydı kadına. giyimi kuşamı konuşması hal hareket ve tavırlarıyla son derece modern bir tarzı vardı. bir gün hoca herkese sırayla en sevdiği yazar ve şairleri, eğer biliyor isek sevdiğimiz bir şiirini okumamızı istedi. şiir okuyan pek çıkmadı ama ömer seyfettin'ler, mehmet akif ersoy'lar hava uçuyordu.
  
  sonra, eğer okuyorsa burayı selam olsun, adını da hiç unutmam, sinan cem doğan isminde bir arkadaşım vardı sıra ona geldi. sinan ayağa kalktı ve hemen ''nazım hikmet ve aziz nesin'' dedi. hoca bir an şaşırdı, kızgın ve sert bir tavırla ne demek istiyorsun sen diye çıkıştı. sinan da hocanın bu tavrına şaşırmıştı, bir şey demek istemedim hocam dedi. sonra hoca oldukça ukala bir tavırla var mı bakalım bu yazarlardan bildiğin bir şiir dedi.
  
  sinan hiç duraksamadan başladı şiiri ezberden okumaya;
  
  biz ince bel, ela göz, sütun bacak için sevmedik güzelim,
  gümbür gümbür bir yürek diledik kavgamızda.
  ateşin yanında barut, barutun yanında ateş olasın diye!
  rakı sofralarında söylenip, acı tütün çiğnercesine sevdik.
  anlayamadılar...
  
  tüm sınıf koptu. hoca dondu kaldı. 10 saniyelik bir duraksamadan sonra kesin gürültüyü diyerek sıradaki öğrenciye geçmeye çalıştı.
  
  yıllar sonra nazım hikmet şiirleri okurken tekrar aklıma gelen ve buraya yazmak istediğim bu olayda 2 tane şaşırtıcı ayrıntı var.
  
  ilki; sınıftaki çocukların, ben dahil, bırakın şiirin gerçekten de nazım hikmet'e ait bir şiir olduğunu, nazım hikmet'in kim olduğuna dair bile bir fikrimiz yoktu. sinan tarafından hocaya verilmiş bir ayar olduğunu düşündüğümüz için sınıfta olay olmuştu. şimdi düşününce diyorum ki sinan gerçekten de hepimizden farklı ve hepimizden yıllar yıllar önde bir çocukmuş.
  
  ikinci ayrıntı ise; sol görüşlü yazarların isminden dahi rahatsız olan son derece modern görünümlü hocamızdaki tezatlıktı.