mimesis

• ailemizin romans dilleri bilimcisi erich auerbachimizin kaleminden cikan ve auerbach efendi nazilerden kacip istanbul universitesinde ders verirken kaleme aldigi bir klasik. bu nedenle orijinal metinlere istedigi gibi ula$amami$tir ustad ve bu yuzden de metinleri ezberinden yazmi$tir. boyle bir manyami$ bilgisi vardir i$te auerbach'in, kitabi agzimizi ayirmi$ okurken bunu da dikkate almak gerekir. akla zarar bir homeros (odyssey) ve incilden kar$ila$tirmasi ile ba$layip, virginia woolf ve marcel proust kar$ila$tirmasiyla sona erer eser ve boylece bati medeniyetindeki gercekligin temsili ve bu temsilin yarattigi soylem irdelenir. arada montaigne, shakespeare, petronius, tevrat, incil, dante, balzac, goethe, rabelais, schiller, flaubert, tacitus gibi mumtaz $ahsiyetlerin ve onlarin eserlerinin satir satir incelenmeleri vardir. her bolum orijinal dilden yapilmi$ cok uzun bir alintiyla ba$lar, ve o alintinin neden onemli oldugu bati medeniyetindeki hangi zihinsel kivrima tekabul ettiginin alti cizilerek aciklanir.
  
  ilahi kaynakla olan dini metinlerle insan zihninin urettigi metinler arasindaki en belirgin farkin, ilahiligin getirmi$ oldugu "gerilim" ( o buna suspense diyor) ile "hazci baki$ acisi" (burada da hedonism deniyor dogal olarak) arasindaki far kadar oldugu belirtiliyor eserde. mesela tanri, ibrahime "git oglunu kurban et" dediginde ibrahim sesini cikarmazken; odysseyus'ta kendi isteklerinin farkinda olan bir seyyah goruyoruz. bu i$in kirilma noktasi, auerbacha gore. zira judeo-hiristiyan mirasinin dunya i$leriyle ilgileni$ $ekli "bukulmezlik ve darlik, siglik" tan ba$ka bir $ey degildir, diye buyurur. lakin avrupa humanizmasinin ba$langiciyla bu ikircikli durumun irdelendigi ve daha da elle tutulur bir degerlendirilmeye ele alindigi iddia edilir. auerbach'a gore 16. ve 17' yy'in humanistlerini humanist yapan $ey antik ve klasik caglardaki hayat ve temsil ko$ularrini yeniden yorumlama becerileridir. bu becerinin de kaynagi klasik donemle ronesans donemi arasindaki farkin sadece "zaman" olarak algilanmasi degil, donemler arasindaki hayat ko$ularrinin da tamamen degi$mi$ oldugunun bilincine varilmasidir.
• yunanca mimetisthai (taklit etmek) sözcüğünden gelen mimesis sözcüğünü taklit sözcüğü ile karşılamak mümkün.gerek platon,gerekse aristotales tarafından eski yunan şiiri ve tiyatro sanatının temel özelliği olarak belirtilir mimesis.ne var ki,hemen aynı dönemde yaşamış olan bu iki filozofun sözcüğe yükledikleri anlamlarda farklılıklar görülür.platon'a göre sanatçı yaşamın yaratılışlarını taklit eden bir insandır.bir nevi sahtekar.
  aristotales ise bu kuramı retorik ve şiir arasında bir ayrım yapmak için kullanır.bunu da poetika adlı eserinde uzun uzun ele almıştır.
• antik yunan filozofu platon'un ortaya atttığı terim.
  bilindiği gibi platon, idealar dünyasına inanırdı. yani bu dünyanın gerçekliğinin olmadığını savunurdu. mimesis de türkçede tam karşılığı olmamakla birlikte, yansıtma , taklit anlamlarına gelir. yani edebiyatın yaptığı şey işte bu doğayı taklitten ibarettir ona göre. taklit olduğuna göre gerçekliğinden söz edilemez. bu nedenden ötürü edebiyat ahlaki değildir. kişiyi yanlış yöne götürür. dolayisiyla da platon'a gore edebiyat asla bir tarih ya a felsefe kadar onemli olamaz.
• hayat idealar dünyasının mimesisi ise,
  sanat mimesisin mimesisi dir.
  
  taklidin taklidi.
  
  (bkz: platon).
• platon'un devlet kitabında özellikle üzerinde durduğu bi kavram. bazı sanatları da mimesis^* olarak değerlendirir platon. hatta kendi yaptığı şeyi de mimesis olarak nitelendirir ki burada bir özeleştiri yapmaktadır.
• sanatın hayatı kopyalaması ya da yansıtması anlamında sanat terimi. romantizme kadar kullanılagelmiştir.
  zıttı: semiyotik. der ki, sanat işaretler dizgesidir.
  (bkz: semiotics), (bkz: semiyotik)
• sanatın ne olduğuna dair soruların soruların ilk cevaplarından biridir. tam bir karşılığı yoksa da "yansıtma" olarak ele alınabilir. benzetme, bu benzetmeden doğan yansıtma, anlamına göre "taklit"i bile içerisine alabilir.
  
  şöyle bir alıntı ile açıklanabilir. platon'dan geliyor:
  
  "istersen bir ayna al eline, dört bir yana tut. bir anda yaptın gitti güneşi, yıldızları, dünyayı, kendini, evin bütün eşyasını, bitkileri, bütün canlı varlıkları"
  
  yani sanatçının yaptığı elinde bir ayna tutarak gördüğünü, algıladığını alıcıya aktarmaktır. daha gerçekçi bir tutumla başlayan bu yansıtma eylemi zamanla daha soyut bir hale dönüşmüş, hatta "yansıtılan" bile değişmiştir. bunun en güzel parodisini ise şahsımca james joyce, ulysses'de yapmıştır.
  
  mulligan adlı karakterin elinde hizmetçi bir kadının kırık aynasını bulunmaktadır. dedalus aynaya bakarak şöyle der:
  
  - bu irlanda sanatının bir sembolü. bir hizmetçinin çatlak aynası.
  
  peki platon'un bahsettiği sanatçının elindeki aynası çatlak ise o zaman yansıttığı nedir?
• sanatsal temsil yoluyla, kisinin zihninde, gecmis tecrubeleriyle ilintilendirebilecegi fikir veya fikirler yaratma hareketidir. anlamini tam olarak karsilamasa da kabaca " taklit" diyebiliriz. siirde mimesis gercek dunyada gecen hikayeler anlatma isidir. siirde gecen olaylar gercekten olmus olmak zorunda degildir, fakat hikayeyi anlatis sekli okuyucunun olaylarin gercek dunyada gectigini hayal etmesine yardimci olur.
  platona gore tek bir tur gerceklik vardir, o da ilahi zanaatkarliktir, yani tanrinin yaratimlari; geri kalan hersey taklitten ibarettir. bu yuzden devlette surekli siire, homeros a saldirir, cunku; onun ideal devletinde siire yer yoktur, siir insani koreltir, alt benlige hitap ettigi icin zihni deforme eder, dogrulari ve gercegi(idea) idrak eden yone hitàbetmez. taklitci siir dinleyiciye-okuyucuya bilgi aktarmada basarisizdir, bu yuzden mimesis platon a gore kotudur, kinanmalidir.
  aristoteles e goreyse mimesis olumsuz bir kavram degildir; o daha cok, yer, zaman, olay orgusu ve karakterler gibi trajedi ve siiri olusturan temeller uzerinde durmustur.
• tam karşılığı benzetme,taklit olan bir aristo teorisi.bu konuda plato ile zıt fikir taşır.aristo'ya göre mimesis olumludur,plato'ya göre olumsuz.
• hermeneutic bir kavram. taklit yoluyla benzetme.