mangır

• elde kir bıraktığı için "el kiri" ,"elinin kiri" olarak da söylenirmiş.
• "bakırdan yapılmış, iki buçuk para değerinde sikke."
  (bkz: tdk)
• akçenin dörtte bir değerinde eski bir osmanlı parası.
• bakır sikke.
  osmanlı'nın temel para birimi olan akçenin küsüratıdır. ancak kaç mangır'ın 1 akçe ettiğini gösteren kur zaman içinde değişim göstermiştir. ıı. mustafa'dan sonra yani 18. yy başlarından itibaren mangır yerine küçük para olarak "para" olarak adlandırılan para basılmaya başlamıştır. (bkz: bir para türü olarak para)
  mangırın değeri, içerdiği metalden çok daha yüksek olduğundan (bakır, gümüşe göre çok daha ucuzdur) mangır basımı devlet için karlı bir iştir. (bkz: senyoraj) özellikle ıı. ahmet deli gibi mangır basıp işin bokunu çıkarmıştır. 16. yy'da para darlığı bulunmasına ve zaman zaman maliyenin acil nakit ihtiyacına rağmen bu dönemde neden para basımının az olduğu ise cevaplanamamış bir muammadır.
• osmanlılar'da küsuratta kullanılması ve alışverişi kolaylaştırması için basılan bakır para.
  
  moğolcada nakit anlamına gelen mungun kelimesinden geldiği söylenen mangıra osmanlılar'da renginden dolayı kızıl mangır veya pul da denilmiştir. osmanlı devleti'nde ilk mangır murat hüdavendigar devrinde basılmıştır. ilk tuğralı mangır ise süleyman çelebi tarafından basılmıştır.
  
  gümüş ve altın sikkelerin piyasa değerlerini, içerdikleri madenlerin miktarları belirlemekteydi. mangırların piyasa değerini ise devletin verdiği değerler belirlemekteydi. örneğin ikinci murat devrinde mangırların 10-12 adedinin değeri bir akçe olarak ayarlanmıştır. ikinci murat döneminden itibaren mangırlar bir, yarım ve çeyrek dirhem olarak basılmıştır. bir dirhem olanlar tam mangır, yarım dirhem olanlar buçuk mangır, çeyrek dirhem olanlara da çırık, gedik mangır olarak adlandırılmıştır.
  
  üçüncü murat saltanatında osmanlı ülkesindeki gümüş bolluğu sebebiyle mangır basımı büyük oranda azalmıştı. fakat 17. asırda ikinci viyana kuşatması ile başlayan kutsal ittifak savaşları, osmanlı maliyesini ciddi bir krize soktu. hatta bu dönemde tahta geçen ikinci süleyman, cülus bahşişi dağıtmakta büyük zorluk yaşadı. bu kriz nedeniyle 1688'in aralık ayında tekrar mangır darbına başvuruldu. basılan bu mangırlara ilk etapta yarım akçe değer biçildi. daha sonra rağbet artınca değeri bir akçeye çıkarıldı. bu dönemde taşradaki tüccarlar mangırları tanımamakta direndi. bunun üzerine devlet, vergi ödemelerinin üçte birinin mangırla yapılabileceğini duyurdu, böylelikle tüccarların dirençleri kırıldı. ayrıca bu dönemde mangırlara rağbet artınca tavşantaşı'na kurulan darphane günde 600 bin parça üretebilecek kapasiteye getirilmişti. piyasadaki mangırların sayısı artınca, devlet mangırlardan önemli gelirler elde etmeye başladı. fakat bir süre sonra kalpazanlık faaliyetleri patlayınca mangırlar itibar kaybına uğradı ve ikinci ahmet tahta çıktığında (1691) basım durduruldu.
  
  bir sonraki mangır basımı ikinci mahmut devrinde gerçekleşmiştir. 1839 senesinde 1-5-10-20-40 paralık mangırlar basılmıştır. daha sonra abdülaziz'in tahta geçtiği yılda ''dersaadete mahsus sikke-i nuhâsiyedir'' ibaresini taşıyan tuğralı 20-10-5 paralık mangırlar basılmıştır. nihayetinde 1879 yılındaki meskukat-ı osmaniye kararnamesi'yle bakır sikkeler tedavülden kaldırılmış, monometalizm anlayışına geçilmiştir.
  
  son olarak, mangırların piyasa değerleri ile maden içerikleri ve üretim maliyetleri arasındaki büyük fark devlete gelir sağlama imkanı vermiştir. bu nedenle devlet bu geliri azaltmamak için ilk etapta kendisine yapılacak ödemelerde mangırların kullanılmasını yasaklamıştır. diğer yandan devlet, tedavüldeki mangırların miktarını da yakından denetliyordu. mangırları üretme ve piyasaya sürme yetkisi, her bölgede açık arttırma yoluyla pul emini ismi verilen özel girişimcilere satılmaktaydı. bu yerel tekeller de üç yıl süreli oluyordu. üretilen mangırlar yerel piyasalarda akçe karşılığında satılıyordu. piyasaya yeni mangırların sürülmesiyle, eskiler geçersiz sayılıyordu. devlet, piyasaya fazla miktarda mangır sürülmesini engellemek maksadıyla pul eminlerine çeşitli kısıtlamalar getiriyordu. fakat yukarıda da değindiğim gibi 17. asırdaki yoğun mangır basımı esnasında kontrolü yitirmiştir, kısa süre sonra da mangır basımını durdurmak zorunda kalmıştır.
  
  kaynaklar:
  + şevket pamuk - osmanlı imparatorluğu'nda paranın tarihi - tarih vakfı yurt yayınları.
  + ismail hakkı uzunçarşılı - ''mangır'' - meb islâm ansiklopedisi - cilt: 7.
  + oğuz tekin - mangır - tdvia - cilt: 27.
  
  ayrıca:
  + osmanlı para sistemi ve tağşiş politikası: dönemsel bir analiz
  + tanzimat döneminde ufaklık para sorunu (1839-1879)
• 6 aya kalmadan bu saadet zinciri de patlayacak. at fava bekle.
• gümüşten kesilen akçenin bakırdan kesilen küsuratı
• ilk olarak osman bey döneminde basıldı.
  
  ahh bu kpss, yedi bitirdi beynimi, kafa nasıl çalışıyorsa artık ...
• coinmarketcap 'ta olmayan hiçbir coin gerçek değildir. mangır coinmarketcapta işlem görmüyor. biz böyle coinlere shitcoin diyoruz.
  kesinlikle uzak durulması gereken ponzi sistem.
  
  coinmarketcap sitesine linkten ulaşıp mangır'ı sorgulayabilirsiniz.
  https://coinmarketcap.com/
• yeni türk coin'i. hilal falan var sembolünde heralde araplara oynuyorlar.