la folia

• hayatımda duyduğum en güzel bestedir. daha güzelini duyacağımı düşünmüyorum. bir ara cennet kapıları aralanmış, corelli ve vivaldi oradan duymuş yazmışlar.
• ''delilik = madness'' anlamına gelmektedir.
• vivaldi'nin la folia'sı eşliğinde şahane bir dans koreografisi için: http://www.youtube.com/watch?v=9wwtkktea4s
• jordi savall ile bu akorun buluşması, maradona ile futbol topunun buluşması gibidir. öyle mümtaz bir akordur.
• arcangelo corelli'nin üzerine yaptığı çeşitlemeler en önemli eserini oluşturur.
• en meşhurlarından birini antonio vivaldi bestelemiştir. birçok barok topluluğun repertuarını süsleyen bu çeşitlemeler genellikle karemela sepeti gibidir, ıssız bir adaya düşecekseniz yanınızda bulundurmanız faydalı olabilir...
• ilk olarak ortaçağın sonlarına doğru bir halk dansı ve dans şarkısı olarak iberik yarımadası'nda ortaya çıktığı söylenmektedir. ispanyol araştırıcı francisco salinas'ın 1577 yılında yazdığı "de musica libri septem" adlı kitabında da melodinin portekiz kökeninin teyid edildiği dile getirilir.
  
  zaman içindeki gelişimine tanıklık açısından, zamanımızın en büyük müzisyenlerinden ve viola da gamba ustası jordi savall'ın "la folia" adlı albümü, defalarca zevkle dinlenecek eşsiz bir kaynaktır. albümde, 1490-1701 yılları arasında yaşamış bazı bestecilerin bu ana tema üzerine besteledikleri varyasyonlar seslendirilmektedir.
  
  besteciler ve eserler şu şekilde sıralanmaktadır:
  1- anonyme: folia: rodrigo martinez - 1490
  2- diego ortiz (1510 - 1570) : recercada quarta sobre la folia - 1553
  3- antonio de cabezon (1510 - 1566) : folia: para quien crie yo cabellos - 1557
  4- diego ortiz (1510 - 1570) : recercada ottava sobre la folia - 1553
  5- juan del enzina (1468 - c.1530) : folia: hoy comamos y bebamos - vers 1520
  6- antonio martin y coll (? - apres 1734) : diferencias sobre las folias - 1706 - 1709
  7- arcangelo corelli (1653 - 1713) : follias - 1700
  8- marin marais (1656 - 1728) : couplets de folies - 1701
  
  albümde kullanilan enstrümanlar (fransızca):
  viole de gambe (soprano), viole de gambe (basse), basse de viole, vihuela de mano, guitare, theorbe, clavecin, organo di legno, claviorganum, harpe triple, basse de violon, percussion, castagnettes et grelots (cascabeles).
  
  albümün en güzel yanlarından biri, marin marais'nin varyasyonlarını bu besteci için yıllar önce çıkardığı albümde seslendirmiş olan jordi savall'ın aynı eseri "la folia" albümü için yeniden seslendirmesidir. yirmi üç yıl aradan sonra, sanki daha yumuşak, daha filozofça bakmakta gibidir dünyaya jordi savall.
  
  not: ilk paragraftaki bilgiler "la folia" albümünün kitapçığından alınmıştır.
• zannımca arcangelo corelli'nin en etkileyici eserlerden biridir. kesin öyle!
• kalbinde hissederek dinleyebilen kişilerin, içindeki umudun hiç bir zaman eksilmeyeceği rivayet olunan eserdir.
  
  la folia - antonio vivaldi (spotify)
  la folia - antonio vivaldi (youtube)
  la folia - corelli (spotify)
  la folia - corelli (youtube)
• bir de klasik gitar repertuarının en güzel ve önemli eserlerinden biri olan, meksika'lı besteci manuel m. ponce'nin (1882 - 1948) 1929 yılında tamamladığı "folia de espana teması üzerine varyasyonlar ve füg" adlı yapıtı vardır. eser, tema - 20 varyasyon ve füg bölümlerinden oluşmaktadır; varyasyonlarda, hemen tüm çalış teknikleri kullanılmakta, klasik gitarın insan ruhuna duyumsatacağı çoğu şey inanılmaz bir güzellikte ortaya dökülmektedir. nedense "bu eseri hakkıyla yorumlayabilecek kişi, kendi ülkesi ve geçmişine bir ahmet hamdi tanpınar duyarlılığında bakabilen 60 yaşını geçmiş bir ispanyol gitarist olabilir ancak" diye düşünmüşümdür hep. andres segovia geliyor insanın aklına; ama onun da çalışını biraz sert bulmuşumdur.
  
  edit: marcin dylla'nın yorumu, dinlediklerim arasında şu an hayalimdeki icraya en yakın olanıdır. bu güzel kayıt youtubeda mevcuttur.