kültür devrimi

• şu sözlükte stalin'den enver hoxha'ya, kim il sung'dan pol pot'a kadar bir çok diktatörün uygulamalarını canla başla savunanlar olduğu halde bu boku savunan bir tek kişinin bile olmamasıyla ne olduğu anlaşılabilecek dönem. şaşırdım vallahi, demek ki bunu savunmak karı kız düşürmede bir işe yaramıyor.
• insanlar paranoyakça sebepler yüzünden casus suçlamalarına maruz kalmışlardır. mao posterini ev içinde ikinci planda bir yere asmak, yazı karakterlerinde yanlışlık yapmak bu saçma paranoyak suçlamalar için gerekli zemini sağlamaya yetiyordu. insanlar mao desteklemiyor olmakla suçlanmamak için maonun küçük kırmızı kitabının 2 ya da daha fazla kopyasını yanlarında taşıyorlardı. resmi devrim yılları arasında (66 - 69) 500.000 kişinin öldürüldüğü söylenir.
• çinde 1966-76 yılları arasında gerçekleşmiş toplumun her tabakasındaki insanları tek bir çatı altında, eşitlik çatısı altında toplamayı amaç edinmiş devrimdir. nitekim bu eşitlik direkt olarak üst tabakadaki eğitimli, entellektüel, burjuva kesimi alta tabakalara doğru çekmeye yönelik bir eşitliğe dayanmaktaydı. bu devrim içerisinde "reeducation" yani yeniden eğitim adı verilen eğitim 17-18 yaşındaki burjuva ailelerinin, toplumda eğitimli kısmın çocukları çinin bilmem neresindeki bilmem ne dağının bilmem neresindeki köyüne yollanarak orada köylüler tarafından eğitilmesiyle gerçekleşiyordu. gittikleri yerlerde gelecek umutlarını sıfıra indiren işlerde uğraşıyorlar, tarlalarda, madenlerde ter döküyorlardı.
  
  bu konuda bilgi edinmek adına okunacak en zevkli ve en ilginç romanlardan biri 25 yaşından beri fransada yaşayan ve yamulmuyorsam 17 yaşında kendisi de kültür devrimi sırasında yeniden eğitime yollanmış bir sinemacı ve yazar olan dai sijie'nin balzac ve çinli terzi kız romanıdır. yazar fransaya geldiğinde kaleme aldığı kitabı fransızca yazmış ve kendi "rééducation" deneyimlerinden de yola çıkarak romana uyarlanmış bir gerçeği anlatmıştır. kitabın orjinal ismi balzac et la petite tailleuse chinoise dır. aynı isimde yazarın yönetmenliğini yaptığı filmi de mevcuttur fakat bulunması sanırım pek kolay değil.
• cinli bir tanıdıgımın deyimiyle, seksenlerde cin'de 35 yasından buyuk 45 yasından kucuk muhendis, ogretmen vs olmamasının yegane sebebi.
• (-sebebi ne olursa olsun-) bu kültür devriminde ludwig van beethoven'ın eserlerinin icrası da yasaklanmıştır. (inanmayanlar muhtelif kaynaklara bakabilirler: misal 1, misal 2)
• mao'nun çözülen devrime çare olarak bulduğu, zorbalıklarla dolu yol. aynı zamanda mahir çayan'ın benimsediği hareket. mao'nun ölümüyle bu hareketten derhal vazgeçilmiştir. mao sen ne diktatör abimizdin be.
• mao yapmamıştır, en azından kötü taraflarını. komünist parti mao öldükten kısa süre sonra bu kültür devriminin garip uygulamalarının aslında dörtlü çete (gang of four) adı verilen içinde de maonun son karısı jiang qing olan 'karşı devrimci' klik tarafından yapıldığını ilan etmiş, bu elemanları da yargılayıp ömür boyu hapse mahkum etmiştir. kültür devriminin iyi taraflarını tabii ki mao yapmıştır, ama her nasılsa kötü tarafları yoldaş mao'dan gizlenmiştir.
  
  bunları çinli, hatta abd'de doktoradan sonra çin'e dönüp orada çalışan bir arkadaşım anlattı. "inanıyor musun bunlara?" diye sordum sonra. "işime bakıyorum, sana ne?" cevabı aldım. resmi görüş böyleymiş çin'e giderseniz aklınızda olsun.
• kültürel devrim toplumda kadına bakışla filizlenir, dönüşür ve kök salar. çünkü bu beraberinde şunları da getirir: özgür cinsellik (ahlakçılık kavramını tartışmadan, çok genel haliyle söylüyorum) zira cinselliği yaşayamamış toplumlar her konuda çökmeye, saçmalamaya meyillidir. bence herkes aşağı yukarı ne kastettiğimi anlıyor, uzatmayacağım.
  eşcinsellere bakış da bu minvalde dolaylı olarak dönüşür. bir toplumun sosyal zekası için kadına ve eşcinsellere bakış en önemli şey. eril zihniyetin tek egemen kabul edildiği düzenlerde her şey hastalıklı oluyor. yanisi: hastalık olan eşcinsellik değil; herkesi kendine benzetmeye çalışan sistemlerdir.
• on yıl boyunca^* çin halk cumhuriyeti'nin ilerleyeyim derken, duraklamasına, hatta gerilemesine neden olan karanlık dönem. öldürülen binlerce insanın, tahrip edilen koskoca bir tarihin yanısıra, eğitimcilerin birçoğu maden ocaklarına veya tarlalara gönderilerek okullar başka amaçlar için kullanılmaya başlanmış ve halk bir nevi uykuya dalmıştır. sadece temel eğitim güçlükle de olsa ayakta kalmayı başarmış; ama çin cumhuriyeti ile başlayan ve çin halk cumhuriyeti'nin kurulmasıyla atağa geçen yükseköğretim neredeyse durma noktasına gelmiştir. 1970 yılında kapanan veya boşaltılan okullarda eğitime yeniden izin verilse de sistem sadece marksizm ve mao zedong düşünceleri arasında hapsolup kaldığından ve hepten karmakarışık bir hal aldığından öğretim seviyesi çok düşmüştür. koskoca çin'de o yıllar arasında yükseköğretim kurumlardan sadece 1.033.000 öğrenci mezun olabilmiştir.
• kırmızı ilerlemenin rengi olduğundan dur anlamına gelmesi yakışık almaz diye kültür devriminde kırmızının geç, yeşilin dur anlamına geldiği bir sinyalizasyon sisteminin denendiği yönünde bir iddia var.
  
  edit: the phantom bu konuda şöyle diyor: çinde hala tehlike rengi mavi, güven rengi kırmızıdır.
  bizde borsa mesela kırmızı çizgide düşer, çinde yeşil düşer kırmızı yükselir.