kuasar

• aslinda evrenin ilk donemlerine ait olusumlar olarak dusunmek yanlis olur bunlari. ilk kesfedildikleri donemlerde yuksek kirmiziya kayma oranlari yuzunden bunlarin milyarlarca isik yili uzaklikta cok uzak cisimler oldugu saniliyordu.
  
  fakat son 10 yilda yapilan gozlemler, sadece birkac yuz milyon isik yili uzaklikta quasar'larin kesfedilmesini sagladi. hatta kimi yakin galaksilerle madde alisverisi icinde olan bazi quasar'larin galaksiden daha yuksek bir kirmiziya kayma gostermesi, kirmiziya kayma yoluyla yapilan mesafe olcumlerinin aslinda tam olarak dogru sayilamayacagini da dusunduruyor.
  
  cunku daha onceleri, aralarindaki madde alisverisi kesfedilmeyen bu galaksiler ile yakinlarindaki quasar'larin birbirlerine cok uzak oldugu dusunuluyordu. bu da, her iki cismin kirmiziya kayma oraninin birbirinden cok farkli olmasi yuzundendi.
  
  ornegin galaksi (atiyorum) bizden saniyede 50 bin km hizla uzaklasiyorken, yaninda gozlemlenebilecek quasar saniyede 250 bin km hizla uzaklasiyordu. bu durumda galaksi bizden 1 birim uzaktaysa, quasar'in "ondan" 5 birim uzakta olmasi gerekirdi. yani galaksi bizden 100 milyon isik yili uzakta ise, madde alisverisi icinde oldugu quasar ondan 500 milyon isik yili uzakta olmaliydi. fakat bu uzakliktan madde alisverisinin mumkun olmadigi gayet acik. demek ki birbirlerinden bu kadar uzakta degiller. hatta cok yakinlar...
  
  bu nedenle quasar'larin evrenin uzak koselerinde bulunan yapilar olmadigini artik anlamis bulunuyoruz. fakat neden bu kadar yuksek kirmiziya kayma gosterdigini ise henuz anlayamadik...
• burdan bakınca genç gözüken radyo kaynağı gökcisimleri. bizden inanılmaz hızlarla uzaklaşmaktadırlar. tabi biz de onlardan uzaklaşmaktayız. hatta onlardan bakınca buralar da kuasar'dır muhtemel. şöyle bir de şiir vardır konuyla ilgili:
  "kah giderim samanyoluna seyreylerim kuasarları
  kah samanyolu kuasar olur seyreyler alem onu"
• quasar'lar aslında yeni yeni oluşmaya başlamış galaksiler olabilirler. 13 milyar ışık yılı uzaklıkta olduklarından hali hazırda elimize ulaşan görüntüler, dalgalar vs. ışğında onların galaksiye dönüşmeden evvelki hallerini görüyoruz. dolayısıyla şimdiye kadar çoktan galaksi olmuşlardır. hatta kim bilir belki de oralarda da hayat başlamış olabilir. sadece başlamakla da kalmayıp akıllı canlılar meydane gelmiş olabilir. o akıllı canlılar da uzaya uydu-teleskoplar yollamış ve evrenin bizim taraftaki kısmına bakıyor olabilirler.
  
  ama şöyle bir durum var onlar da baktıklarında bizim şimdi onlara bakarken gördüğümüz şeyleri görüyorlar. onlara göre bizim galaksimiz veya galaksi kümemiz de [magellan bulutsuları, andromeda vs.] quasar'lar kümesidir.
  
  unutmayalım ki quasarlarla aramız sürekli açılıyor hem de ışık hızına yakın seviyelerde, dolayısıyla birbirimiz tanımak için gerekli olan süre sürekli azalıyor. bu yüzden hızlıca bundan bir sonuç çıkarmamız gerekiyor: birbirimizi tanımak için acele etmemiz şart!
  
  (bkz: beyaz delik)
  
  ekleme: merkezinde hiper kara delik olan galaksilerin ışıması da söz konusu olabilir. (bkz: kuasar patlaması)
• kuasarların ne oldukları biraz şüpheli lakin bugünkü bilgimize göre, merkezlerindeki dev karadeliklere düşen maddenin yaptığı ışıma ile görülebilen, evrenin yaşından kaynaklanan sınırındaki gökadalardırlar. bizden 11 milyar ışık yılı ötedeki kuasarların evren'in oluşmasından 1 milyar yıl sonraki hallerini görebiliyoruz yani!
• paralel bir evrende oluşan karadeliğin bize açılan kapısı olabilir. ordan topladığı enerjiyi bizim evrenimize saçıyordur. ^**
  
  edit: zamanının ötesine geçmiş. komiksiniz.
• kelime anlamı yıldız benzeri, yıldızımsı olan muhteşem gök cisimleri. buna karşın 2004 yılına kadar bu başlık altında yazılmış 26 "entry"nin 12'sinin, şu ana kadar yazılmış 50 "entry"nin ise 14'ünün capitol'deki oyun alanıyla ilgili olmasını neye yormak lazım bilemiyorum. buradan yola çıkarak sözlük yazarlarının "bir gök cismi olarak" quasarlara ilgisinin 2004 yılından sonra arttığı görülüyor. oysa quasarların keşfi 1950'lere kadar gidiyor. demek ki oyun alanı kapanmasa güzelim başlık murdar olup gidecekmiş.
• bu tip galaktik çekirdeklerin oluşturduğu jetler (madde ve ışıma püskürmeleri) oldukça ilginç veriler sağlamaktadır.
  
  en son eylül'de the astrophysical journal letters'da * * * yayınlanan bir makalede bugüne kadar keşfedilmiş en uzak x ışını jetini çıkartan kuasarın keşfi açıklanmış. kısaca gb 1428 adı verilen kuasar, dünyadan 12.4 milyar ışık yılı uzakta. yani kuasardan aldığımız ışınlar, evren henüz 1.3 milyar yaşındayken oluşan ışınlar.
  
  evren o dönemde henüz yeni oluştuğundan kuasar'dan kaçan jet'ten fırlayan elektronlar, big bang'den geriye kalan muazzam bir proton yoğunluğunun içinden geçer (makaleye göre o dönemde evrenin toplam maddesel değeri, şu andakinin %10'undan daha az, yani galaksileri oluşturacak maddeler henüz proton ve elektron olarak boşlukta süzülmekte. bu yüzden arka plan ışımasışu andakinden yaklaşık bin kat daha yoğun). bu geçiş sürecinde ışık hızına yakın bir hızda fırlayan elektronlar, arka plan ışımasının içinde salınan protonlara çarptığında, proton'un x ışını bandındaki sinyalini güçlendirir, ve bu da jet'i olduğundan daha da parlak yapar.
  
  bu jet'in bu denli parlak olmasının olası bir nedeni daha olabilir; jet'in içindeki manyetik alan çizgilerinin etrafında spiral çizen elektronların radyasonunun jet'in x ışını bandındaki sinyalini güçlendirmesi. fakat makale yazarları önceki paragraftaki açıklamanın daha olası olduğunu belirtmiş.
  
  fotoğrafta gördüğünüz jet'in uzunluğunun en az 230.000 ışık yılı olduğunu da belirtmek gerek - samanyolu galaksisi'nin çapının yaklaşık iki katına denk gelen bir uzay-zaman dilimi yani.
• evrenimizin ucra koselerinde gozlemlenen devasa olduklari sanilan
  ya galaxy tipi bir sey olduklari yada beyaz delik veyada space time continuum da yirtik felan olduklari dusunulen uzay cismi
  
  pis sekilde enerji ve madde etrafa sacmaktadirlar
• ismini quasi stellar (yıldız benzeri) kelimelerinden alan, evrendeki en uzak gökcisimlerine verilen ad.
• evrendeki bilinen en ölümcül nesnelerden. yüzlerce galaksi büyüklüğünde karadelik merkezli enerji yoğunlaşmaları.
  
  bu "yüzlerce galaksi büyüklüğü" insan boyutlarına göre tuhaf bir ölçü.
  
  kaç milyar yıldız var bir galakside? kaç katrilyon dev gezegen var sadece bir galakside?
  
  kaç milyar galaksi var uzayda?
  
  peki kaç tane quasar?
  
  insanın kendisinin ne kadar ilkel ve önemsiz olduğunu anlaması için quasarı algılamaya çalışması lazım mesela.
  en azından ben öyle yapıyorum.