• sonsuzlarla savasmayi ogretir. hemen her hesabin sonucu sonsuz cikar. ama oyle yontemler vardir ki once bu sonsuzlari halinin altina supurursun sonra da fiziksel sonuclari inanilmaz derecede hassas olarak hesaplayabilirsin. fine structure constant en iyi ornektir buna. yol boyunca yaptigin hesaplar patlar durur, ama en sonunda fine structure constant degerini virgulden sonra 8 basamaga dek hesaplayabilirsin. muthis olan da bunun deneyle ayni sonucu vermesidir!
  • kuantum alan teorisi kuantum fiziği ile özel görelilik teorisinin uyumlulaştırılması üzerine inşa edilmiş bir teoridir.ilk teşebbüs dirac tarafından yapıldığında denklem negatif enerjiye sahip parçacıkların varlığını ortaya koymuştur.kuantum alan teorisini motive eden bir diğer neden ise;
    kuantum mekaniğine göre her parçacık dalga özelliği gösterir.bu nedenle elektronda foton gibi ele alınabilir.çünkü ikiside dalga ve parçacık özelliği göstermektedir.
    bu nedenle nasıl ki foton elektromanyetik alandan türetiliyorsa aynı şekilde madde alanı yani elektron alanından,quark alanınından da bu parçacıklar elde edilebilmelidir.klasik alan teroisinden farkı ise alanın(quantum field) kuantalaştırılması üzerine kurulmasıdır.yani bu kuantumlaştırma işlemine kanonik kuantizasyon denilmektedir.bir diğer nokta nasıl evrenin herhangi bir köşesindeki bir parçacık(elektron) ile dünya üzerinde bir parçacık hızlandırıcısındaki parçacık(elektron) tıpa tıp aynıdır sorusuna da bu teori cevap getirmektedir.çümkü aynı madde alanından yaratılmaktadırlar.burada kuantum mekaniğinin gözlenebilir niceliklerini tanımlayan,matematiksel nesneler olan operatörler işlem görmektedir.ancak kuantum mekaniğindeki gibi konum ve momentum arasındaki komutasyon ilişkileri burada alanlar arasındaki komutasyon ilişkilerine dönüşür.
  • kısaca qft diye bilinen, temeli de broglie hipotezine dayanan teori. bizim parçacık olarak gördüğümüz nesnelerin, aslında bir yaratıcı operatör* tarafından quantumlanmış alanın herhangi bir uzay zaman noktası üzerinde olasılığının göçertilmesi olduğunu (yani alanı bir uzay-zaman noktasında detekte ettiğiniz zaman olasılığı o noktada göçertirsiniz) ve bu göçme sonucunda ölçülen olasılığın sanki-parçacık* olduğunu ve bu sanki-parçacığın da bu alanın kuantası olduğunu söyleyen teoridir. *

    hesaplamaları ne kadar zor ise çözdüğünüz zaman verdiği haz da o kadar çoktur bu teoride. çok saçma hesapların sonucunda çok temel şeyleri öyle bir açıklıkla görürüsünüz ki illuminated denen sıfatı hakedersiniz.
  • insanin egitim hayati boyunca alabilecegi en zor ders. ozel gorelilik,kutlecekim, kuantum mekanigi yaninda bok yemis.

    bu dersi tek alista gececek olan babayigit'in fizik dunyasinda sirti yere gelmez.
  • parcaciklarin nokta parcacik olarak degil de alanlar* olarak tanimlandigi fizik kurami.

    ayrica (bkz: egri uzayda kuantum alan teorisi)
  • şimdi işin ileri matematik bilgisi gerektirmesi şartını bir kenara koyalım. o zaten şart. biraz da kuantum teorisini anlamayı, içselleştirmeyiş fizikçiler matematikçiler için bile zor kılan faktörlere bakalım.

    kuantum alan teorisini anlamanın zorluklarının başında zihinde görselleştirmenin zorluğu gelir. akıl almaz küçüklükteki boyutlarda akıl almaz enerji seviyelerinden, istatistiksel dağılımlara bağlı olarak aynı anda birden çok konumda olabilen parçacıklardan, bahsediyoruz. insan zihni çok küçük ve çok büyük sayıları, çok küçük olasılıkları, ve çok kısa zaman birimlerini algılamak üzere inşa edilmemiştir. bir fiziksel olay bize bilinçli olarak tecrübe ettiğimiz dünya ölçütlerinde gösterilmediği zaman onu algılamakta çok zorlanırız.

    ikinci zorluk ise bizzat duyu organlarımız ile tecrübe ettiğimiz olaylara doğrudan etkisi olmayan, ya da aradaki bağlantıyı duyu organlarımız ile kuramadığımız ilişkiler bizim için kavraması zor şeylerdir. bu yüzden örneğin ışığın dalga yapısını göstermek için kullanılan double slit experiment kuantum dünyasına adım atmak için çok mükemmel bir deneydir. ışığın hem parçacık hem de dalga özellikleri gösterdiğini bu deney vasıtasıyla anlatmak çok çok kolaydır.

    aynı şekilde einstein'ın meşhur ettiği düşünce deneyleri bize normal şartlarda kavraması zor gelen olguları zihnimizde görselleştirerek algılayabilmemizi mümkün kılar. ancak düşünce deneylerinin de sınırları oldukça kısıtlıdır. örneğin einstein özel görelilik kuramını düşünce deneyleri ile çok rahatlıkla bize anlatabilirken genel göreliliği ve dört boyutlu uzay/zaman'ı zihinde görselleştirecek bir örnek yaratmak neredeyse imkansızdır. çünkü insan bedeni ve insan zihni üç uzay boyutunu algılarken zamanı içinden akıp geçtiği bir ortam olarak algılar. zamanı da evrenin bir boyutu olarak algılayabilmek kolay değildir. işin matematiğini kavramak ve dört boyutta hareketi modelleyebilmek ile bunu zihninde canlandırabilmek aynı şeyler değildir.

    şimdi, genel görelilik bile bizim aşina olduğumuz boyutlara yakın, duyu organlarımız ile test edebildiğimiz etkiler vasıtasıyla örneklendirilebilen bir kuram ve dört boyutlu uzay/zaman kavramını bile anlatabilmek, gerçekten içselleştirebilmek oldukça zor. kuantum alan teorisi, temel parçacıkları modelleyen standart model bizim için duyu organlarımızın tespit edeceği etkileri hayal ederek (yani düşünce deneyi uygulayarak) kavraması neredeyse imkansız olan matematiksel yapılardır.

    bu yüzden insan algısına daha da uzak olan sicim teorisi (kendi üzerine katlanmış mikroskopik uzay boyutları, değişki şekillerde titreşen tek boyutlu sicimler, sıkıysa görselleştir) eğer bir gün yerçekimi ile standart modeli birleştirmeyi başarır ve biz bir gut (grand unified theory) verirse o kuramı anlayan ve gerçekten kavrayan insan sayısı daha da az olacak, belki de hiç olmayacak.
  • özel göreliliğe uygun olmayan kuantum alan teorileri de olabilir. kuantum alan teorisindeki alanlar dalga fonksiyonlarının zamana uzatılmışları değil, değişkenlere tekabül eden operatörlerin (konum, momentum vs.) uzaya yayılmışlarıdır. kuantum mekaniği, bir nevi, bir boyutlu uzay zamanda (sadece zaman oluyor bu durumda) kuantum alan teorisidir.
  • yil 2016. su an maddeyi ve evreni anlamamiz hususunda en gecerli olan ve bize en cok yardimi dokunan teori olmakla birlikte rakipleri yoktur denemez. son derece tutarli oldugundan dolayi cok uzak gelecekte dahi modifiye edilecektir, yanlis oldugu gosterilemeyecektir gibi geliyor bana.

    ortalama ustu fizik bilgisine sahip birinin anlamasi icin 1-2 hafta cok yogun bir sekilde kitap okumasi ve arastirma yapmasi gerekir, kavramak icin ise ne yapmak gerekir bilmiyorum ama oldukca zor bir sey olsa gerek.
    sayet buna yillarini veren bir insanin kafasinda kurdugu evren gorusu ile benimkinin bir olabilecegine inanmiyorum zaten.
  • sanıyorum higgs bozonu'nun bulunmasında katkısı olan teoridir demek yanlış olmayacaktır.
  • fundamental particlelarin hepsinin alanlarinin oldugunu ve bu parcaciklarin aslinda bu alandaki excitation'lardan ibaret oldugunu gosteren teoridir. cok guclu bir teoridir, su anda bircok kuramin da temelini olusturuyor.

    mesela elektronlar elektron alanindaki excitationlar
    fotonlar elektromanyetik alandaki excitationlar
    hatta ve hatta higgs bozonu higgs alaninda excitationdir.
hesabın var mı? giriş yap