it dalaşı

• within visual range^* olarak da adlandırılan hava muharebesi türü. genelde mesafe üst sınırı ir kısa menzil hava-hava füzelerinin menzili kadardır ki, bu da ortalama olarak 10 km'dir. ne var ki yeni nesil kısa menzil füzelerle birlikte artık bu üst sınır 15 km civarlarına yaklaşmıştır.
  
  "it dalaşı" tabirinin çıkış nedeni malum, köpekler kavga ederken birbirinin etafında dönerler. uçakların silah olarak sadece makineli tüfek ve makineli top kullandıkları dönemlerde (1. ve 2. dünya savaşı) de hasım uçağı vurmak için onun arkasına geçmek, uygun atış pozisyonuna girmek mecburiyetinden dolayı iki düşman uçak devamlı surette kaçınma ve saldırma manevraları icra ederlerdi. bu tür mücadelede dönüş yarıçapı kısa olan, yani daha dar alanda dönen uçak hasım uçağın arkasına geçeceğinden, uçağın ve daha önemlisi plotun fiziksel dayanım sınırlarının zorlanması gerekmekteydi.
  
  kore savaşı'ndan sonra 1960'lara kadar uzanan süreçte havadan havaya füzelerin gelişmesiyle makineli toplara ve kısa menzil hava muharebesine artık gerek olmayacağı düünülüyordu. ancak vietnam savaşı sırasında makineli topa sahip olmayan f-4 phantom ii jetinin ilk modellerinin, küçük ve yüksek manevra kabiliyetini haiz kuzey vietnam mig'leri karşısında ağır kayıplara uğraması bu kanıyı değiştirdi. bu konsept değişikliğine bir diğer sebep de 1967 arap - israil savaşı'ndaki^* israil hava zaferlerinin neredeyse tamamının makineli top ile kazanılmış olmasıdır.
  
  1960'ların sonlarından itibaren savaş uçaklarına makinalı top tekrar takıldı ve pilotların sert manevralara dayanımını artıracak ekipmanlar^* daha da geliştirildi.
  
  it dalaşları pilotu biyolojik ve uçağı yapısal sınırlarının sonuna kadar zorlayabilir. fizyolojik olarak normal insan vücudu 9g'den yukarısını kaldıramaz, eğitimli, kondüsyonlu bir pilot ise 10g'ye bir iki saniye dayanabilirse, bu muharebede hayatta kalmasını sağlayabilir - 1-2 saniye hava muharebesi için muazzam uzun bir zamandır. bu sebeple uçakların yapısal dayanım sınırları pilotların fizyolojik sınırlarına yakındır. burada da insansız hava araçlarının önemi ortaya çıkıyor, zira içinde kırılgan bir insan olmadan bir uçak çok daha sert manevralar yapabilir.
  
  it dalaşında esas gaye, silahları ateşleyebilecek pozisyona en kısa sürede girmektir. bu, her halükarda düşman uçağının tam arkasına girmek demek değildir. gelişen teknoloji sonucu üretilen hava - hava füzelerinin güdüm sistemleri, 90 derece yukarıdaki hedeflere de saldırılabilmesine olanak sağlamaktadır. pilotun baktığı yöne ateş etmesini sağlayan kaska monteli hedefleme sistemleri^* ile pilot hava muharebesinin hengamesi içinde kokpitteki gösterge ve düğmelere konsantrasyonunu yöneltmeden sadece düşman uçağına odaklanabilmektedir. yeni nesil füzelerin artırılmış yapısal dayanımları ile çok zor pozisyondaki düşman uçaklarına saldırılması mümkündür.
  
  savaş pilotunun hava muharbesinde uyması gereken bazı temel kaideler bulunmaktadır. bu kaideler, yıllar boyunca çeşitli ülkelerin çeşitli savaşlarda edindikleri tecrübeler ışığında ortaya çıkmış, br çeşit yazısız kanun olmuştur. bu kaideler silsilesi yeni tecrübeler ve teknolojiler ışığında her gün güncellenmeye müsaittir. esasen her türlü savaş ortam ve vasıtasına tatbik edilebilecek bu kaideler özet olarak şöyledir:
  
  1) savaş pilotu, uçağını ve silahlarını iyi tanımalıdır. uçağını, düşmana karşı atış pozisyonuna en kısa sürede sokacak biçimde yapısal limitlerine kadar zorlayabilmelidir.
  
  2) dolayısıyla pilot, uçağının ve silahlarının zayıf yönlerini tanımalıdır. zorlayabileceği limitlerin farkında olmalıdır.
  
  3) uçağın ve silahların üstün yönleri olası bir çatışmada etkin biçimde kullanılabilmeli, kullanılan uçağa göre en iyi taktikler uygulanabilmelidir.
  
  4) düşman uçağının^* kabiliyetleri bilinmelidir. muharebenin düşmana avantaj sağlayabilecek ortam ve şartlarda gelişmesi önlenebilmelidir. (bkz: istihbarat)
  
  5) 1 ve 4 no'lu kurallara ters düşmeyecek biçimde, mümkün olan en saldırgan^* biçimde yaklaşma yapılmalıdır. "yapabileceğini düşünüyorsan yapabilirsin"
  
  6) pilot, düşmanın hareketlerini öngörebilmeli, bir sonraki hamlesini tahmin edebilmelidir. bu tahmine göre önlemini almalı ve uçağını kendine avantaj sağlayacak biçimde kullanmalıdır.
  
  7) pilot, düşmanı, farkedilmeden önce farketmelidir.
  
  8) her zaman için o anda görülmeyen bir başka düşmanın var olabileceği ihtimali göz ardı edilmemelidir. kural 8, bir gözün daima, bu henüz ortaya çıkmamış düşmanı aramasını gerektirir. savaş uçakları bu yüzden hava savaşı esnasında ikili formasyonda uçar, birbirlerinin arkasını kollarlar (bkz: rotte).
  
  son olarak, nispeten düşük kalitedeki uçağı kullanan yüksek eğitimli pilot, her zaman için daha kaliteli uçağı kullanan ortalama pilottan daha avantajlıdır.
• it dalaşı sırasında yunan pilotlarının da tecrübe kazandığı unutulmamalıdır.
  
  ayrıca evet, italyan malı otomobiliyle ralli kazanan türk pilotuyla (sürücüsüyle) övünmeye benzer. türk pilotları her it dalaşından galip çıksa bile, yaşanan gururda bir şeyler eksik olacaktır.
  
  kaldı ki, it dalaşı (dogfight) denen şey tamamiyle avantajlı duruma geçme çabasından ibaret olduğu için, türk pilotlarının her it dalaşından galip çıktığı da sanılmasın. yüzde elli - yüzde elli...
  
  cahil yunan halkı da yunan pilotlarının her it dalaşından galip çıktığını sanıyor. ayrıca, hava savaşının sonucunun it dalaşıyla belirlendiği son türk savaşı 1974 kıbrıs barış harekatı olmuştur - ki o savaşta bile gerçek bir hava savaşı meydana gelmemiştir(1). günümüz teknolojisinde it dalaşı önemini gittikçe kaybetmekte, hava savaşları artık iyiden iyiye taktik ve stratejik avantaj, ve teknoloji üstünlüğü rekabetine dönüşmektedir. şu aşamada türk pilotları dünyanın en yetenekli ve tecrübeli pilotları olsa bile, ne yazık ki ufuk ötesinden atılan bir havadan havaya füzeyle devre dışı bırakılabilirler.
  
  bunları hamdi abi'nin kıraathanesinde söylesem derhal vatan haini ilan edilirim. halbuki burada, düzeltilmesi gereken büyük bir sorundan bahsediyorum. kıbrıs barış harekatı sırasında, - ambargo yüzünden - bir contanın eksikliği sebebiyle savaş boyunca yerde kalan milyon dolarlık uçakları hatırlatmak, f-102 faciasını araştırmanızı salık vermek boynumun borcudur.
  
  kendi teknolojisini üretmeyen ülkeler maalesef insani yetenekleriyle övünmek zorunda kalır - ki bunun da gelecekte hiçbir önemi kalmayacaktır. bir türk'ün bir yunan'dan daha iyi bir pilot olmasını sağlayabilecek tek şey, türkiye'de daha iyi eğitim verilmesi olabilir. oysa nato ülkelerinde bu işler aşağı yukarı standartlaşmıştır; pilot eğitiminin kuralları aşağı yukarı her yerde aynıdır.
  
  1) kıbrıs barış harekatı sırasında türk tarafı da, yunan tarafı da birer uçak düşürdüklerini iddia etmektedir. bunlardan ikisi de kanıtlanmamış olup, türkiye'nin iddiası akla daha yatkın görünmektedir.
• lisede milli güvenlik dersimize hava harp okulundan bir yüzbaşı pilot geliyordu.çok kıyak bir adamdı anlattığı anılar sınıftaki herkesin ilgisini çeker herkes onu pür dikkat dinlerdi yani diğer liselerdeki sıkıcı değil eğlenceli geçerdi milli güvenlik dersleri.neyse konuyu dağıtmadan anlatayım efenim.hocamız bir derste yine bir anısını anlatıyordu.kendisine gelen emir sonrasında uçağına atladığı gibi soluğu ege semalarında almış.fazla zaman geçmeden bir yunan jeti de hemen yanında belirmiş.tam yan yana geldiklerinde yunan pilot hocamıza el kol hareketleriyle yüzmeden yeni gelmiştim tam duş alıp yemeğimi yiyecekken sen geldin diye anlatmış.bizim hocamız pilotumuzda kollarını iki yana açarak ne yapabilirim demiş.pilotlar için baya eğlenceli zevkli bir iş olsa gerek bu it dalaşı.hatta havada takıla takıla kanka olanları bile vardır.ayrıca yıllardır hem bize hem onlara yüklenen gereksiz nefret ve düşmanlık bir tarafta pilotlarımızın havada kahve ortamındaymış gibi samimi muhabbet etmesi diğer tarafta.hangisi daha güzel ey alem-i ekşi ^**
• bir savaş uçağının, diğer bir savaş uçağını vurabilecek, fakat aynı zamanda o savaş uçağı tarafından vurulmayacak duruma gelmeye çalışması. bu durumu sağlayabilecek tek koşul; bir uçağın, diğerinin arkasına geçmesidir. hani kılıçla dövüşen iki silahşörden birinin kılıcı düşüp savunmasız kaldığında, diğer silahşör bir hamleyle kişiyi alt edip kılıcı rakibinin boynuna dayar, ama kesmez "aha istesem alırım gırtlağını" der, gücünü ispatladıktan sonra dönüp gider, yenilen de kalleş değilse bu durumu kabullenir ya, onun uçak versiyonu işte.
• bu adresteki bilgiye göre, ki adamlar uçak kuyruk numarasından tutun, pilotların isimlerine kadar bilgi veriyorlar, 8 ekim 1996 tarihinde bir yunan jetinin, bir türk jetini ısı güdümlü roketle vurarak uçaktaki pilotlarımızdan birini öldürdüğü aktivite. diğer pilotumuzu da denizden toplayıp, tedavi edip geri yollamışlar. tabi üstü örtülmüş, mekanik arıza denmiş.
  yunan pilot emniyetini açık mı unuttu, eli mi kaydı ne bok yediyse, böyle şey mi olur.. öyle vay hava sahama girdin diye hemen roket sallamak nedir anlamadım ki..
• ceza'nın feyz al albümünden. güncel bir şarkı ve mes ele bu aralar.
  
  şifresiz kanallar anten almaz, kimler aymaz
  anlamazsın her tarafta cambaz, parantez açmaz
  hiçbir fert de yardım etmez, yol da kapalı, fallarımda yol da çıkmaz,
  konaklar hiç boş olmaz,
  adımda bir kusur mu vardı, beyler öyle coştu
  bilselerdi boşuna koştu, cümle alem aramaz oldu
  düşmeyince iş, istifade etmeyiş
  sence boşuna bekleyişse beklerim ben
  belki hoşuna gitmemişse gitmemiş ve bana ne memnun olana sor
  bir manita bul ve ona bi ya da git anana sor
  rapinin adini koy o para da etmez olabilirdi belki tek bir hücreli
  bilebilir misin ki rap ne felsefe ve sen de serseri
  pas yok sana rapim kapkara 3 bitch gelir bana fuck yapar
  arenada şeftali grubu fanları tarikat kiralık bebeler
  benim taklidim hepsi küçük ceza
  hepsi de bana hayran düşman geçinir ama hepsi de kolpam
  ilham veririm herkese hoca kısa kes
  kimisi de rap yapar ama goraya mayonez
  disspanzer eşittir güneşin oğlu
  türkçe tercüman gerekli hepsine doğru
  bir gün bahçıvan gelirse ağaçları kessin
  anıran eşşek kim ise nallari diksin
  
  size hastalık bana da sağlık bulaşır, kaskatı eder adamı bu it dalaşı
  basınç kasınca neden olur a kasmiyim ben, asıl azınca beter olurum azmiyim
  
  ben bir çelebi sense hokkabaz sen ayrı bir düzenbaz
  bunaldım artık oğlum ol da kurtul haydi etme naz
  vekaletler felaket olmasın, cesaret var mı sende, sen cenabet ordular kumandanı
  cehalet ormanında kaybolup giden de sendin
  ben de rapçilere bir merdivendim, ellerinde yanan ateştim
  alevim her bir yani sarar ve sen de yanarsın,
  faydalan yalan dolanla kandıransın
  alttan al
  ve gölge etme başka ihsan eylemem, tüm eylemlerde yazılı bendim
  intikamdı alınacak, acınacak bir haliniz var hem de gülünecek
  bu böyle geldi böyle bilinecek, her öldü sandığınızda ceza kalkıp yeniden dirilecek
  obis misali patlarım en üstte ben sen alttasın
  yerinde say ben atlarım ben aptalım
  güzel kadın bir sus
  ferah arar su gönül bir oh çeker şu gönül ve rahatlarim
  sen ah çek hep yerinde say ben rapimi ikiye katlarım
  
  size hastalik bana da saglik bulasir, kaskati eder adami bu it dalaşı
  basinç kasinca neden olur a kasmiyim ben, asil azinca beter olurum azmiyim
  
  sizde yedek oyuncu varsa bende bolca kelime var ve
  sizde mermi varsa bende bolca cümle var
  gidip yatın ki burası dar
  sıkışmayın
  ben üsküdardayım ararsanız bulursunuz belanızı ve cezanızı
  siz hızını alamamış bi geminin tayfasısınız
  siz eşek arısının da beteri, portakalda bakteri misiniz?
  bu dünya terse dönse belki sizle barışırız,
  bu çok zor ihtimaldir, boş bir kitabin sayfalarısınız.
  velhasıl falakada patlamaz, bu film de sinemada oynamaz
  cılalı arabanı al ve gaz
  dilimde taramalı modda duy ve dinle
  elimin ayarı yoktur ama dilimle kanasa benzerim
  her atışı noktadan vurur
  ölüm olmadığından hep gurur duyar
  rüyada korkmadan yürür dururdu
  düşman yok olursam ancak ilk görür
  bütün hepsi pişman, hepsi yeni bir tür
  fesattı her zaman hesapta yanılır, hep ziyan, hasetlik onda,
  parlayan bi primadonna zati lan
  
  size hastalık bana da sağlık bulaşır kaskatı eder adamı bu it dalaşı
  basınç kasınca neden olur a kasmiyim ben, asil azınca beter olurum azmiyim
  
  elde zarın hep 6şar, sanma kendini sen padişah,
  var misin sen hadi yarışa? o ne biçim rap öyle yaklaşma varışa,
  bu mikrofonun sesi cok low, senin sesin yok, acil bi doktor, buna gerek yok,
  çek hadi mastor ben hazirim budala, diplomaya gerek yok
  bu da sana fon
  
  size hastalik bana da saglik bulasir, kaskati eder adami bu it dalasi
  basinç kasinca neden olur a kasmiyim ben, asil azinca beter olurum azmiyim
• bilmem kaç milyon dolarlik ucaklarla olumune sidik yarisi yapmak
• bu isi amerikan hava kuvvetleri ile rus hava kuvvetleri yaptigi zaman anlayabiliyordum ama, is uretmedigi aletle ovunmek icin turkler ve yunanlilar yapinca komedi ve trajedi arasinda gidip geliyor.
• bu yüzyılın en karizmatik işi. şimdi bu adamlar altlarında teknolojiden ne varsa donanmış milyon dolarlık makinalarla birbilerine ölümüne dalıyorlar sonra da biz sefiller gibi oturup kitap okuyup kahve mi içiyorlar yani.. yapmadan ölmekten hicap duyacagım.
  
  (bkz: deli miyim neyim)
• yıllar sonra bır platformda "biz o hava sahasında yıllardır egıtım ucusu yapıyoruz ama" diyebilmek için ıkı komsu ulke ucaklarınınzaman zaman flasör atması ıle bıle sonuclanabılen, yapanlar tarafından gayet cıddıye alınan dalas