hawaii

• pasifik okyanusunun ortasindaki takim adalar. sozlukte hakkinda epey yanlis bilgi yazilmis duzelteyim:
  1. honolulu bir ada ismi degil, oahu adasinda, adanin ve adalar toplulugunun en kalabalik sehri.
  2. kualoa bir ada ismi degil, oahu adasinin dogu kiyisinda bir bolgenin adi. lost'un bir cok sahnesi burada cekilmis.
  3. hawaii hem takim adalarin genel adi hem de big island'in adi. karismasin diye big island'a hawaii demiyorlar artik.
  4. abd'nin bati kiyisindan 5 saatte ulasilabiliyor, dogu kiyisindan gitmek ise yaklasik 10 bucuk saat.
  5. hawaii takim adalarinin en buyuk 4 adasi batidan doguya: kauai, oahu, maui, big island.
  6. yagis miktari mevsimden cok bulundugunuz yere baglidir, daglarin dogu tarafindaki bolgeler bati tarafindaki bolgelere gore cok daha bulutlu ve yagislidir.
  7. hayir, bu adalardaki tek ölümlü kazayi bir türk yapmadi, bu bir sehir efsanesi. benim orada bulundugum 5 gun icinde bile ölümlü kaza oldu maalesef oahu adasinda. gayet buyuk bir sehir, otobanlar, trafik, bir cok araba var ozellikle oahu adasinda.
  
  adalar batidan doguya dogru olusmus ve olusmaya devam ediyor. su anda aktif yanardaglar big island uzerinde ve bu ada buyumeye devam ediyor.
  
  adanin yerlileri polinezyalilar cok uzak diger adalarla (tahiti, samoa, fiji) baglantili, oralardan gelmisler, birbirlerinin dillerini anlayabiliyorlar kulturleri birbirine yakin.
  
  polinezya kulturunde yanlizca erkekler yemek yapiyor, atesle ilgili herseyle erkekler ilgileniyor, bunun sebebi de ates tanricasi pele'nin kadinlarin ates yakinina gelmesine sinirlendigine inanmalari.
  
  giderseniz mutlaka hanauma bay'e gidin, snorkel yapin, rengarenk baliklar insanlara cok alistiklari icin yaninizda dolasip duruyorlar.
  
  waikiki beach en guzeli, temiz, gunesli. cevremde yesillik, doga gormek istiyorum, daha tenha bir plaj ariyorum demiyorsaniz baska plajlara gitmenize cok gerek yok.
  
  araba kullanicaksaniz gideceginiz yeri bulmak zor olabiliyor. alfabede 16 harf var ve cadde isimlerinin hepsi birbirine benziyor. hangi cadde uzerinde oldugunuzu ve nereye gideceginizi iki saniye sonra unutabiliyorsunuz. kamehameha, kuhamuhea gibi isimleri karistirmak cok kolay. bir sure sonra deli gibi kuhahuheha, kalakuka filan diye kendi kendinize tekrar edip durabilirsiniz.
  
  siz yazmadan ben yaziyim :) (bkz: sozlukculerin demek istedikleri) ben hawaii'ye gittim.
• pasifik medeniyetinin doğu, batı medeniyetinin batı sınırını noktalayan, ulaşılması zor, yaşanması kolay, havası güzel, doğası cennet, insanı kağnı hızında hareket eden adalar grubu.
  
  bu entry’nin amacı, ulaşımla 15 gün süren gezi deneyimlerimi ve izlenimlerimi paylaşmak. hula hula dansçıları, ‘kızları nassı abi?’, pele ve volkanik aktiviteler gibi genel geçer konularda wikipedia’yı okumanızı öneririm. zaten yukarıda da güzelce anlatmışlar. yazı, ekim 2023 tarihini anlatır.
  
  - gezi öncesi yapılması gerekenler
  
  gittiğiniz yer abd olduğundan, aşılar, acil durum malzemeleri vs. almanıza gerek yok. havlu gibi ıvır zıvırla bavulunuzu doldurmayın. paşa paşa, inersiniz havaalanından, gidersiniz walmart’a, alırsınız ihtiyaçlarınızı. gitmeden önce benim aldığım şeyler melatonin hapları, göz kapatıcı, uzun uçak yolculuğunda elektronik aletleri şarj etmek için 20000 mah pil, drone-gopro-fotoğraf makinesi edevatı ve zarif, maceracı ve herşeye şikayet etmeyen, ve yıllardır bilmemkaç kıtayı tatlı hoş gezdiğimiz kıvrak zekalı hanımefendi oldu. bunlar essentials arkadaşlar. yoksa ya giderken sefil olursunuz, ya gittiğinizde keyif alamazsınız.
  
  - yolculuk hazırlığı
  
  30 saat sürecek yolculuğu ekonomi sınıfı yapacaksanız, ananızın ağlayacağını hatırlatırım. kesinlikle ses ve ışığı yol boyunca bloklamak gerekiyor, geğiren şişman teyze, ağlak bebek, yo! çeken ve hoparlörden anıran adamı susturmazsanız o yolda uyunmaz. uykuyu sağlayacak karartmayı organize ettikten sonra, biyolojinizle de oynamakta fayda var. gitmeden 1 gün önceki gece hiç uyumadım, uçağım 07:45’te kalkıp 2 aktarma sonrası hawaii saat dilimiyle 20:00’de vardı. aradaki tüm uçuşlarda (havada toplam 1.5+10.5+6 saatten, 18 saat) aralıksız uyudum. 5mg melatonin ikinci uçuş, 4mg melatonin 2. uçuş öncesi alındı. birkaç bira da devrildi. şiddetle önerilir.
  
  - yolculuk ve ulaşım
  
  hawai’i eyaletine ulaşım uzun, zor ve pahalı.
  
  üşenmeyip sarawak yamyamlarıyla aynı kulübelerde yatmaya kadar gezmeme rağmen, hawai’i’ye gitmemiş olma sebebim 5 gün işten izin alıp, 9 günlük tatilin 4 gününde yollarda telef olmayı istememekti. adamı uçaktan soğutan bu yolculuğa tamam diyip, üstüne kişi başı en az 1’500-2’000 dolar para vermek düz delilik.
  
  neden gittin derseniz, yol kısalmadı ama çok ucuzladı, çünkü maui adındaki güzel turistik adalarında bu yaz büyük orman yangınları yaşandı. ekim 2023 tarihi itibariyle kişi başı 750 dolar’a, iyi bir havayolu ile gidiş dönüş hawai’i - avrupa başkenti yapabiliyosunuz. ben air france ile paris - kona uçuşunu, 25 saat gidiş, 30 dönüş (bilerek ve isteyerek new york’ta 10 saat stopover) seçeneğiyle aldım. air france, beklenmedik iyi bir servis, pırıl pırıl ve yeni bir uçakla bizi şaşırttı.
  
  adalar içinde ulaşım net ve kesin arabayla oluyor. toplu taşıma yok. araç kiralamak ucuz (sigortalar dahil günlük 50 usd) ve erişilebilir. kona havaalanına indiğimde hemen araba kiralama firmalarının shuttle’ları bizi karşıladı ve 2 dk’lık bir yolculuk sonrası ayı kırması 4 çeker suv’mizi teslim aldık. oh la la! araç kiralama her ada için zorunlu, gezdiğim diğer adalarda da durum aynıydı, toplu taşıma yok ve araçla ulaşım kolay (oahu, kauai, molokai). yollar mükemmel asfaltlanmış ve reflektör çok, ama ışık yok. yerliler ışıkla aydınlatmaktan haklı olarak memnun değiller, gece ışık kirliliği burada istenmiyor.
  
  - hawaii neresi?
  
  arkadaşlar, burası bir adalar zinciri. fransız polinezyası'na benzer, pasifik adalarının volkanik yapısından gelen bir oluşum. yani, okyanusun dibinde birşeyler oluyor, lavlar fışkırıyor, eğer yeterince gaza gelmişse bir ada, çok gaza gelmişte bir sürü ada oluyor. hawaii çok gaza geldiği anda yanyana kurulmuş bir adalar bölgesi. adanın artık pek de kalmamış yerlileri de, bu adalar oluştuktan sonra hawaii'nin batısından (ne cesaretse!) kanolara atlayıp, günler haftalar sonra burayı keşfetmiş insanlar. kısacası rastlantı eseri oluşmuş bir adalar grubundasınız. en yakın ada buradan 3.5 saat uçakla mesafede kiribati. buraya gelen adamlar herhalde sefaletten veya çaresizlikten gelmiştir. zaten geldiklerinde de pek mesut olamamışlar, çünkü tarihçiler ve antropologlar gelenlerin berbat, sefil bir doğa örtüsüyle karşılaştığını, acilen buraya yeni bitkiler getirerek burayı yerlilerin yaşanır hale getirmeye çalıştığını anlatıyorlar.
  
  - hawaii adaları
  
  bu bölgede yer alan moloka'i, hawai'i, kauai gibi adaları tek tek anlatmayacağım. sebebi, hepsinin aromasının farklı olması ve hepsi için ayrı entry girilmesi gerektiği gerçeği. ımho, burada görülmesi gereken sadece iki ada var - yerlilerin son ada dediği moloka'i adası ve big island diye hitap edilen hawai'i adası. sebebi ise diğer adaların deli gibi ticarileşmesi ve betonlaşması. eğer amacınız outlet gezmekse tabii honolulu'ya gidebilirsiniz ama, 30 saat uçağa binmeden de bunu yapmanız mümkün. volkanlar, dağlar, muhteşem doğa, gerçek pasifik havası solumak istiyorsanız, bu absürd alışveriş merkezleri yerine doğru düzgün yerlere gitmenizi öneririm. ama söylemeden de edemem, bilfiil başıma geldiğinden, adadaki 5. günümde canım inanılmaz iskender istediğinden honolulu'ya geçip, sahibi pırlanta gibi bir insan olan istanbulhawaii adlı türk restoranına da gitmedim değil. böyle şeyleri big island'da bulmanız mümkün değil. orada sadece ağaçlardan avokado koparıp şamanlarla takılabiliyorsunuz. o da fena sayılmaz.
  
  - big island
  
  ukalalığımı üstüme takınarak tüm saflığımla derim ki, dünyanın en ücra yerlerini gezmiş biri olarak, bu kadar güzel bir doğa, volkanlar, koylar, dalgalar, poke bowl'larla kendimi kaybettiğim yer. hawaii'de asla ama asla absürd bir resort'a, saçma bir tatil köyüne gitmeyin. gidin big island'a, kiralayın bir suv, her gün abuk subuk bir otel bulun, yer değiştirin, kalın. biz öyle yaptık ve yazıyla anlatılamayacak, instagram story'si olsa platformu olduğundan değerli kılacak deneyimler yaşadık. ister mauna kea'da 4000 metreye çıkıp çıplak gözle samanyolu galaksisini izleyin, ister manta ray'lerle kolkola (evet, baya üstüne çıkıp çarpıyorlar) sualtında gezin, ister dalga adanın kuzeybatısında dalga sörfü yapın. paranız varsa, burada ömür boyu mutlu mesut yaşarsınız, çünkü doğanın herşeyi her zaman sınırsız verdiği nadir yerlerden birindesiniz. hapuna beach'de sözle anlatılmayacak gün batımları, kua bay'de 8 saat sörf yapıp sıkılmayacağınız bir deniz/plaj havası...anlatmakla bitmeyecek bir deneyimi burada yaşayabilirsiniz. tekrar tekrar söylenmesi gereken tek sorun ise fiyatlar. ev fiyatları uçmuş halde, oteller de bundan az kalmıyor. dolayısıyla, üzülerek söylüyorum ki, paranız yoksa bu maceraya girmeyin, ya da hippie-style hayatta kalmaya bakın.
  
  - kalınacak yerler
  
  gingerhill farm retreat denen yer, hawai'i adasında bir doğal resort. burayı ucuz diye seçmiştim. 30 saat uçaktan sonra vardım, araba kiraladım, gecenin bir saatinde (hawai'i adasında pek aydınlatma da yok, gözlemevlerinden ötürü) kapısına gittim. sahibi, ilginç bir japon sanatçı. kadının eşi ise amerikanın ilk japanoloğu. oğlu ise california'da itfaiyecilik yaptıktan sonra, hayattan sıkılıp brezilyaya yerleşmiş, oraya biriyle evlendikten sonra hawai'i'ye yerleşip buradaki oteli kurmuş. meraktan ölenler gingerhill'i instagram'da bulabilir. oraya giden ve adamlar japonca konuşurken yanıt veren ilk türkler olarak onlarda unutulmaz bir iz bırakma hayali kuruyorum, umarım hatırlarlar. sahiplerinin hikayesi çok ilginç. araştırın öğrenin, değer. bildiğimiz çiftlik, gece otele geldiğimde - çok gariptir - kimse olmadığından korka korka aracı parkettiğimde üstüme bir köpek atladı. baya baya, bana odamı gösterdi. eski bir köpek sahibi olarak hayvanın bu kadar akıllı olamayacağını düşündüm, ama gerçekmiş. çok absürd bir deneyim, gidin yaşayın.
  
  prince waikiki honolulu içinde güzel lüks bir hotel. infinity pool ve benzeri fantastik şeyleri bulabileceğiniz bir medeniyet merkezi. hızla uzaklaşmanız önerilir, gecelik 300 dolarınızı alırlar.
  
  daha bahsedilecek çok yer var ama önerim anında bir yerlere bakarak karar vermeniz, önceden plan yaparak gitmeyin.
  
  - adalar arası ulaşım
  
  gittiğim ay hala hawaiian airlines vardı ve mutlu mesut çalışıyordu, ama bu yazıyı yazdığımda (3 ay sonra) satıldığını okudum. adalar arasında saat başı ve ucuz uçakları var. siz okuduğunuzda hala olur mu, bilemem.
  
  - ne yapılır
  
  gelelim en kritik konuya.
  
  1) sörf yapın. en son o tahtaya çıkalı 20 yıl olmasına rağmen dayanamayıp oteldeki boş bir tahtayı bagaja atmam en doğru iş oldu. sabahtan akşama dalga kovalamak kadar güzel birşey yok hawai'i adalarında. yapın, pişman olmazsınız
  
  2) mauna kea'ya çıkmadan, dünya denen gezegende yaşadığınızı anlayamazsınız. anlatmaya çalışsam da anlatamayacağım çok çok nadir deneyimlerden biri, deniz seviyesinden aracınızla 4 bin metre bir volkan tepesine çıkıyorsunuz, bulutlar altınızda güneş batıyor, ve tüm gökyüzü gün gibi aydınlanıyor. buna benzer çok deneyim kovalamış biri olarak (kuzey ışıkları, okyanusta yıldız saymak ıvır zıvır), ağzım açık izledim. gerçekten sağlam bi hızla evrende döndüğümüzü farketmek insanda garip bir farkındalık yaratıyor ve aylar sonra bile hayata bakış açısınız değişiyor
  
  3) suya dalın. her ne kadar çoğu resif ölmüş de olsa, okyanusa garip balıklar geliyor. manta ray'lerle yüzün.
  
  4) bence istanbulhawaii'ye de uğrayın. neden oraya kadar gidip türk yemeği yiyelim ki demekte çok haklısınız ama, sahibiyle konuşarak hayatın ne kadar değişken ve olasılıklar yarattığını görmek insanı yaşama bağlıyor.
• bir hawa-ii milliye'si olmadığı için 1900 lü yııların başında amerikan işgaline boyun eğmek zorunda kalan ada.
• havasiyla, suyuyla, insaniyla cennet gibi bir mekan. bu adalarin su sekilde yaratildigina inanmaktayim:
  
  varsayalim ki tanriyiz ve bu adalari yaratmak istiyoruz. nasil yapalim.
  
  1. bir yer secelim. soyle gozlerden uzak olsun. mesela pasifik okyanusunda japonyayla, abd arasinda bir yer olsun. haydi sectik.
  
  2. dugmeye basalim volkanlar olussun. puskursunler falan. neyse sogusunlar sonra bunlar. kimi aktif kimi pasif olarak kalsin. boyle okyanusun ustunde dursunlar.
  
  3. simdi bitki ortusunu, sahilleri falan yaratalim. bir tutam, cilgin yesillikli dogu karadeniz sahillerinden ekleyelim, biraz patara gibi upuzun kumsallardan atalim, ic taraflara tropik ormanlardan serpistirelim, aralarina bozkirlar koyalim, sahillere donelim tekrar, biraz ege sahil kasabaasi kivaminda ufak yerler ekleyelim, biraz da akdeniz vari makilerle susleyelim, aralarina bati karadeniz bogurtlenli sahil yollarindan da koyalim.
  
  4. sonra plajlara donelim, her adaya 3er 5er en guzelinden sakin, dalgasiz koy ve "beach" ekleyelim. kumunu falan de eksik etmeyelim ki insanlar zamani gelince rahat rahat yuzsunler, dalsinlar, eglensinler
  
  5. havasina donelim, yazin 30 bilemedin 35 dereceyi asmasin, kisin da 20 derecenin cok altina inmesin. bildigin bahar olsun ya her daim.
  
  6. insanlarina gecelim. en yakin adalara kimleri koyduysak buraya da ekleyelim onlari. japonlari, amerikalilari haberdar edelim bu mekandan. turist adi altinda akin etsinler. daha bir kozmopolit bir ortam olsun.
• az once 1 haftalik ziyaretimi tamamladigim muhtesem adalar toplulugu. oahu'yu sectik ilk hawai'i ziyaretimiz oldugundan. suyu sicacik, havasi cok cok sicak, insani cok rahat ve arkadas canlisi olan muhtesem bir adaydi.
  2. dili japonca resmen ve her yer japon, her yer sushi :)
  
  cok sevdim ben. ne miami kadar civik, ne los angeles kadar gergin. tam kivaminda. muhtesem bir yer.
  
  gormenizi tavsiye edecegim yerleri:
  
  incecik cakilsiz kum, havuz gibi durgun ve dibini gorebildigin, mavinin ve yesilin her tonunu barindiran berrak bir su istiyorsan lanikai beach basta olmak uzere bati plajlari,
  
  dalgalarla bogusmak ya da surf yapmak istiyorsan dogu plajlari,
  
  snorkeling yapmak icin en guzel yer hanauma bay,
  
  budizme ve tarihe ilgin varsa ve bir budist tapinagi olan byodo-in temple,
  
  bekar insanim laylaylom dersen waikiki beach,
  
  tarihe ilgin varsa pearl harbor ve arizona memorial.
  
  ayrica tikiler var ya hani survivor'da var boyle tahta sinirli maskeler gibi, bildin mi? bu tikiler hawai'i kulturunde eskilerde inanilan tanrilari temsil edermis. mesela savas tanrisi sinirli gorunumlu bir tiki olarak temsil ediliyor. ya da huzur tanrisi gulumseyen bir tiki ve aileye saadet getirdigine inaniliyor. sonra bir tiki var guc ve para tanrisini temsil ediyor. eskiden olsa guc ve paraya taptigimdan o tikiyi bavula tikip getirirdim ama olgunlasiyorum sanirim huzur tanrisini aldim ciktim adadan. aile gibisi var mi lan?
  
  (bkz: bucket list)'e ekle hocam, gercek ustu bir guzellik.
  
  2. kez gittim editi: bu kez maui'ye gittik. harikaydi. cok daha sessiz sakin. gece hayati yok. huzur ve dinlenme arayanlar icin buyuk adadan cok daha uygun bir secenek.
  
  3. kez de gorusmek dilegiyle mahalo.
• kendi yerel kültürleri sayesinde güzel cukka yapan insanların mekanı. hayır hayatımda hiç hawaii'ye gitmedim. muhtemelen ölene kadar da böyle bir şansım olmayacak ama filmler olsun diziler olsun bize hep bunu gösteriyor. işte ne bileyim esmer tenli çukulata kızların her gelenin boynuna çiçek geçirmesi , bellerini kıvırarak dans etmeleri , ateşle oynayan gençler fln. bunlar hep gerizekalı amerikan halkının her gittikleri yeri hala ilkel sanmasının sonuçları. ulan embesiller artık global bir dünya var senin o sabah kıçına yapraktan don giyerken gördüğün adam akşam gidip wow oynuyor ne bileyim internetten batak atıyor.
• fişeği ile meşhur olan ada.
  (bkz: igrenc espriler)
• içinde barındırdığı adalardan birinde^* godzilla ve jurassic park çekilmiştir.waikiki gibi dumur manzaralı bir plajı vardır.buraya özgü mü bilemem de millet kiliseye bikiniyle falan gidiyor^* ayriyetten neoyu gördüğüm^* yerdir.
• muhtesem plajlari, surf yapilabilecek 30-feet dalgalari, jurrasic park'in cekildigi yemyesil yagmur ormanlari, daglari, teleskoplari (bkz: keck), mai tai'leri, inanilmiycak kadar cok japon turisti olan adalar grubu. herkes olmeden once bi kere gitmeli. snorkeling yapip deniz kaplumbagalari ve egzotik baliklar gormek istiyosaniz, gecenin bi vakti plajda yuruyup denizi siyah diil de masmavi gormek istiyosaniz, kumu bembeyaz (ya da yesil) olan plajlar istiyosaniz mutlaka gidin gorun. arti bi oahu'da bi plaj var ki giriste para odeniyo, hic bi canliya dokunmaya izin verilmiyo (deniz kaplumbagalarina dokunmak kanunen yasakmis) ve mercanlarla dolu (bkz: hanauma bay). offf..
• ani aldığım bir kararla yakın zamanda yerleşip olasılıkla da temelli kalacağım yer.