hacı murat

• hikaye, anlatanın kafkas topraklarında, tarlalarin icinden gecerken gördügü bir devedikeninin kafkasya'da gecen bir oykuyu aklına getirmesi ile basliyor. iste bu oykunun kahramanıdır hacı murat. bu kitap sayesinde bir dünya da yeni kelime ogreniyor insan.
  (bkz: avul)
  (bkz: verst)
  (bkz: ciğit)
  (bkz: beşmet)
  (bkz: çerkezka)
  (bkz: mahorka)
  (bkz: maruşka)
  (bkz: barançuk)
  (bkz: kabardin)
  (bkz: kunak)
  (bkz: sajen)
  (bkz: çihir)
  (bkz: çuvyak)
  (bkz: gurda)
  (bkz: karabah)
  (bkz: onuç)
  (bkz: gimri)
  (bkz: gazi molla)
• tolstoy'un ömrünün sonlarında yazdığı, ailesiyle olan malvarlığı anlaşmazlığı nedeniyle ölümünden 2 yıl sonra 1912'de yayınlanan uzun hikayesi. hacı murat'ı aşmış bir kahraman olarak göstermeden, taraf tutmadan, bir savaşçının hayat hikayesini çok güzel anlatıyor. kitapta verilmek isteneni de emiliano zapata tek cümleyle özetliyor:
  
  "dizlerinin üzerinde yaşamaktansa ayakta ölmek yeğdir"
• emektarlıktan ziyade hacca gitmek için kullanıldıkları bir parlak dönem sonucu böyle adlandırılmışlar..
  gördükleri saygı ciddidir bu sebeple.. hacı olmuşlardır çünkü..
• tolstoy'un uzun hikayelerinden biri. kafkas kahramanlıkları üzerine bir tolstoy hikayesi.
• meshur rus romancisi tolstoy'un haci murat isimli romaninda şeyh şamil tarafindan oldurulmek istendigi icin ruslara katilan haci murat'in hazin ve ibret dolu hikayesi anlatilir. romanda haci murat, onceleri seyh samil'in sag kolu iken, sonradan aralarindaki bir kan davasi sebebiyle ona dusman kesilir. tolstoy, romanina kaynak olarak rus vesikalarini aldigi icin boyle bir yanilgiya dusmustur.
  
  seyh samil, kafkasya'nin bagimsizligi icin elinden gelen gayreti gostermis, bu ugurda oz evladini dahi kendi elleriyle dusmana teslim edebilmis, kahramanliklari ile efsanelesmis bir liderdir. haci murat ise seyh samil'in bu mucadelesi esnasinda surekli olarak yaninda bulunmus, onun naipligine kadar yukselmis bir kisidir. haci murat, romanda anlatilanin aksine, seyh samil tarafindan verilen cok onemli bir vazife ile ruslara katilmistir.
  
  konunun asli, tarik mumtaz goztepe tarafindan yazilan, seyh samil'in kucuk oglu kamil pasa tarafindan incelenen ve torunu said samil bey tarafindan da tetkik ve tashih edilen "dagistan arslani seyh samil" adli eserde anlatilir. tarik mumtaz goztepe, soz konusu eserinde konuyu su sekilde ele alir:
  
  "gurcistan'in rus ordulari tarafindan siddetli surette takviye edilmesi ve siki bir kontrol altina alinmasi uzerine, haricten silah tedariki imkansiz hale gelmisti. samil'in buyuk ve sasirtici dehasi, bu hayati ihtiyaci dusmandan temin ve tedarik etmekten aciz olmadigini gostermek icin, harikulade curetli ve akillara hayret verici bir tesebbuse gecti: bu tesebbuse gore; haci murat, imam'a isyan edecek, yahut samil tarafindan idama mahkum edilecek, bunun uzerine hayatini kurtarmak icin basini alip kacarak ruslara iltihak edecek ve onlarin emniyetini kazandiktan sonra, mukemmel rus silahlariyla mucehhez bir ordu teskil edip guya samil'in uzerine yuruyecek ve bu silahlari samil'e teslim edecekti"
  
  olayin asli buydu; ama bunu rus kaynaklarinin yazmalari mumkun degildi. tolstoy ise "haci murat"i, bu gercegi bildigi icin yaziyordu. hakikati acikca soylemiyordu; ama satir aralarinda rus kaynaklarinin da birer aldatmaca oldugunu belirtmekten geri kalmiyordu.
  
  seyh samil'in en sadik ve mumtaz naiplerinden biri olan ve onun parmaginin bir isareti ile kendisini olume ve atese atmakta cekinmeyen haci murat'in seyh samil'e isyan edebilecegini dusunmek bile mumkun degildir. haci murat, kendisini cekemeyenlere ragmen, hic bir zaman vatanina ve milletine asi olmamis, daima vatani ve milleti icin canla basla calismistir.
  
  (türkceye ceviren ayse yilmaz'in kitaptaki onsozunden)
• tolstoy'un hikayesine gordugu bir deve dikeni ile baslayip, hikayeyi iste bu ot bana bunlari hatirlatiyor tadinda bitirdigi eseri.
  
  eger oleceksek, kolayca olmayacak bu, deve dikeni gibi olacagiz, cok zor koparticaklar dedirtiyor tolstoy haci murat'a.
• efe öykülerini andıran güzel bir tolstoy hikayesi. tolstoy gerçek olayları gayet objektif bir biçimde anlatmış gibi duruyor, hatta bazı yerlerde ruslara epey giydiriyor.
  
  --- spoiler ---
  hikaye hacı murat'ın son zamanlarını anlattığı için, müthiş bir savaşçı olarak anlatılan adamın daha ilk silahlı catışmada ölmesi , shining de kurtarmaya gelen zencinin hemen ölmesi gibi bir hayal kırıklığı yaratıyor. ama gene de zevkle okunan bir hikaye.
  --- spoiler ---
• yetmisli yillarda basrolunu tamer yigit'in oynadigi bir yerli filmede konu olan dogum tarihi belirsiz, olum tarihi 1853 olan kafkasyalı savasci.
• aynı zamanda amortisörlerden alçaltılmış, arka farları siyah filmle kaplanmış, egzosu açılmış, iç mekanı püsküllenmiş ve ekseriyetle tamponu mesajlanmış sahin ve doğanlara verilen isimdir.
  hacı murat sahipleri kendi arabalarından daha iyi olan arabalarla kapışmaya and içmiş insanlardır. arabalarının şahin veya doğan olduğunu düşünürsek bu "daha iyi" tanımının yoldaki hemen her arabayı kapsadığını tahmin etmek zor olmayacaktır. bu nedenle trafik ışıklarında "vuruuum, vuruuum, ıgghhıırırrı" gibi bir ses duyulduğunda yapılacak en iyi şey önünüze bakmak ve yanınızda mavi floresan ışıkları saçarak duran hacı murat'ı fark etmemiş gibi yapmaktır.
  
  hacı muratlar genellikle maltepe ve zümrüt evler arasındaki bölgede ikamet edeler, söz konusu bölgede her 8 kişiden 1'inin hacı murat sahibi olduğu ya da hacı muratı olan birini tanıdığı da bilinmektedir.
• cüneyt arkın'ın canlandırdığı bir tarihi film kahramanı. türk sinemasında hacı murat ( 67 ) ve hacı murat geliyor ( 68 ) adlı iki film mevcuttur.
  
  (bkz: cüneyt arkın/#6882977)