gotik roman
-
korku romanı (gotik roman) ( tale of terror) (frisson nouveau) : yapay kaygı cennetleri kuran edebiyat akımı. bu tür , 1764 yılında yayımlanan, ingiliz lord sir horace walpole'un "the castle of otranto" adlı öyküsü ile ortaya çıkar. yirmibeş yıl sonra bu türün takipçileri çıkmıştır : clara reeve , ann radcliffe , m.g lewis , maturin ve bayan shelly.bu yeni yönseme daha sonraları almanya'ya sıçradı : schiller'in "medyum"undan sonra tieck , e.t.a hoffmann ve hauff ile sürmüştür.bu yazarlarla gotik roman, romantizm, edebiyat-altı geleneksel halk masalları ve baladlarıyla beslenmiştir. 19. yüzyıl amerikası'nda insanın sinirlerini planlı bir şekilde altüst eden bir usta ile zirvesine ulaşmıştır: e.a poe.
bu yapıtların geçtiği zaman, hiçbirinde şimdiki zaman değildir ; biraz ürpererek "bir zamanlar" denilen ortaçağ ya da ortaçağ sayılan bir zaman. ya da en azından mekan olarak uzak bir dünyadır : fantastik doğu , pitoresk ispanya ya da italya.bunlarda söz konusu edilen şeyler, tam da çağın insanlarının kafalarında aydınlanma ve mutlakiyet tarafından silinmiş şeylerdir : batıl inançlar (ki protestanlar için katoliklik de bunlar arasına giriyordu) , fanatizm , mucizeler , hayaletler , belirsizliğin egemen olduğu bir kamu ve genel haksızlıklar.yapıtların kahramanları da, şövalyeler, keşişler ve eşkıyalar olurdu.
olayların geçtiği yerler ise hiçbir zaman (venedik gibi, güvensizliği ve ahlaki değerlerinin olmamasıyla ünlü olmadıkça) çağdaş kentler değil, genellikler ücra köşeler , yolu izi olmayan gelişmemiş yöre ve mekanlardır : karanlık ormanlar, dağ başları , ıssız yerlerdeki manastır ve şatolar. bu yapıların özelliği , ışıksız odalar ve labirenti andıran koridorlarla, galeri ve merdivenlerle dolu olması ve bunların karanlıkta yitip gitmesi, sürgülü ya da duvar örülü kapıların, oda ve bölümlerin bulunması ve bunların eğer kilitli değillerse bile, oturanların yaklaşmaya korktukları yerler olmasıdır. bu mekanların ortak yanı yetersiz ışıklandırmadır. dar pencerelerden içeri çok az ışık girebilir.kazara gökte ay görünse,koşuşturan bulutlar hemen onu gölgeler. konuğa, ya şöminenin kıpırdayan alevleri ya da bir meşale, bir mum ya da kandil sunulur.bunlar , duvarların aralıklarında ve köşelerinde pusu kurmuş olan karanlığa karşı hiçbir şey yapamaz.
bu gotik dekorun asıl anlamı, çağdaş mimari beğenisinde görülen açık görülebilirlik ve ölçülebilirliği sağlayan, simetrik ve köşeli, aydınlık formlar ile karşılaştırıldığında ortaya çıkar. korku romanlarında bu açıklık ve görülebilirlik en aza indirilmiştir. mekanlar gölgelenip, bilinenler bilinmezliğe dönüştürülmüştür. bu karşılaştırma dönemin bahçe mimarisi ile korku romanındaki doğal çevre arasında da yapılabilir. -
(bkz: picnic at hanging rock)
-
aydınlanmacılığın etkilediği edebiyatı bir nevi kurtarma çabasıdır. zira aydınlanma ya da bilimsellik olarak ortaya çıkan ve her tür sanat akımını da etkilemiş bu materlalist gelişim sonucu romanlar da durumdan nasibini almış, gözle görülmeyen ya da sıradışı hiç bir şeyi yazmamaya başlamıştır. kısacası edebiyatta bir nevi bokunu çıkarma eylemi vuku bulmuştur. bu sebeple edebiyatçı abilerimiz/ablalarımız biraz "edebiyat elden gidiyor", biraz da "bıktık somutluktan, ruhu da beslemek icap eder" nidalarıyla gotik roman dediğimiz, hayal gücünü, metafiziği, mistisizmi ve uçuk imajı barındıran akımı ortaya çıkarmış, iyi de olmuştur. zira edebiyat (ya da genel anlamıyla sanat) hayalden, fantaziden ve hayalürününden bağımsız olamaz.
-
ingiliz ve amerikan romancılığına özgü bir tür olup 18. yüzyılın akılcılığına karşı çıkar. karanlık, gizemli, korkutucu, çılgınlıklarla dolu bir ortamda geçen kanlı, şeytani, büyülü vb. olayları konu alır. günümüzde özellikle ergenler tarafından sevilip rağbet edilen bilimkurgu ve fantastik roman türlerinin temelini "gotik roman"a bağlayabiliriz. kuyu ve sarkaç (1842), kızıl ölümün maskesi (1842), kara kedi (1843), çanlar (1844) ile ekolün öncülü olan edgar allan poe'dan sonra horace walpole’un otranto şatosu, mary shelley’in frankenstein adlı romanları, bu türün karakteristik örnekleridir. joanne rowling'in harry potter'i ile john ronald reuel tolkien'in yüzüklerin efendisi ise türün günümüzdeki popüler örnekleri olarak zikredilebilir.
-
peyami safa'nın halefi olarak gösterilen,ülkemizin genc yazarlarından okay tiryakioglu'nun da bu türde iki romanı bulunmaktadır.unutmamak,okumak ve genc yazarlara sahip cıkmak gerekir...
(bkz: karanlıgın cagrısı)
(bkz: golgeler) -
gotik roman tekniği, ingiliz edebiyatında 18. yüzyılda ortaya çıkan ve özellikle karanlık, gizemli ve doğaüstü öğelerle dolu hikayeleri kapsayan bir edebi tarzdır. bu tarzın karakteristik özellikleri arasında, mezarlıklar, saraylar, manastırlar ve karanlık ormanlar gibi korkutucu yerlerin tasvir edilmesi, sıradışı karakterlerin kullanımı, hayaletler, şeytani varlıklar ve doğaüstü güçlerin varlığı, sırlar ve gizemlerin ortaya çıkarılması gibi unsurlar yer almaktadır. gotik romanlar, okuyucuların korku ve heyecan duygularını tetiklemek ve onları sürükleyici bir maceranın içine çekmek amacı taşır.
bu edebi tarzın temelleri, ingiliz yazar horace walpole'un 1764 yılında yayımlanan "the castle of otranto" adlı romanında atılmıştır. daha sonra mary shelley'nin "frankenstein" ve bram stoker'ın "dracula" gibi ünlü eserleri, gotik roman tekniğinin en etkileyici örnekleri arasında yer almaktadır.
gotik roman tekniği, edebiyatın yanı sıra romantizm ve gotik sanat gibi diğer alanlarda da etkili olmuştur. gotik sanat, gotik romanın karakteristik özelliklerini yansıtan heykeller, resimler ve mimari eserlerden oluşan bir sanat akımıdır. gotik sanatın özellikleri arasında yüksek kemerler, sivri uçlu pencereler ve karanlık tonlar kullanımı yer alırken, romantizm ise gotik romanın hikayelerinde sıklıkla işlenen doğaüstü, fantastik ve karanlık unsurları içeren şiirler, hikayeler ve resimlerle öne çıkmaktadır. -
-
vathek, otranto şatosu, notre dame’ın kamburu, dracula ve frankenstein gibi fevkalade eserleri içinde bulundurur.
-
-
(bkz: vathek)
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap