esrar dede

• "ağlatmayacaktın yola baktırmayacaktın" dizesi ile ünlü bir başka şiiri:
  
  gazel
  
  azm-i sefer ettin dil-i nâçârı unutma
  gittin güzel ammâ bu dil-efkârı unutma
  
  gâhîce uyandıkça şebistân-i safâda
  şol gice olan sohbet-i hemvârı unutma
  
  vardıkça şeker-hâba girip bister-i nâza
  ne zehr içer dîde-i bîdârı unutma
  
  ben sabr edeyim derd ü gam-i hecrine ammâ
  sen de güzelim ettiğin ikrârı unutma
  
  ağlatmayacaktın yola baktırmayacaktın
  ol va’de-i tekrâr-be-tekrârı unutma
  
  yok tâkati hicrânına lûtf eyle efendim
  dil-haste-i aşkın olan esrârı unutma
• adı duyulduğu vakit müstehzi bir tebessümle karşılanan divan şairlerindendir. doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte 1748 olarak tahmin ediliyor. kadim diller arapça ve farsçanın yanında italyanca, rumca ve latince de öğrendi. mevlevi tarikatına girdi. şeyh galib'in müridlerindendir. özünü tasavvuf düşüncesinin oluşturduğu şiirler yazmıştır. şiirlerinin yanında tezkire-i şuara-yı mevleviyye, lugat-i tilyan gibi eserleri ile de kitabiyat dünyamıza katkıları unutulmaz.
• gazel
  
  gevher saçıp bezme seher doldu lebâleb jale gül
  
  kattı arakla gül-şeker minâ-yı mâlâmâle gül
  
  ebre düşüp berk-i şafak jale ne renge döndü bak
  
  güya mukattar gülerek doldurdu câm-ı âle gül
  
  bülbül olup yâre zenân görmüş tecelliden nişan
  
  her şahtan eylemiş ayan bir âteş-i cevvale gül
  
  geh naz edip mestur olur alâyişe mağrur olur
  
  bilmez sonu mecbur olur çent rûze bir ikbâle gül
  
  bülbül yeter zar eyleme esrâr'ı bîzâr eyleme
  
  bîhûde ısrar eyleme gûş etme ahu mâle gül
• divan şairi, tezkireci ve sözlükçü şahsiyet.
  
  rivayete göre şeyh galib, bir sebepten kendisine darılır. esrar, şeyhinin gönlünü almak için ona bir şiir sunar ama şeyh galib pek iltifat etmez. buna çok içerleyen esrar, şeyhinden çileye girmek için izin ister. mevlevilikte çile 1001 gündür. bu süre zarfında bir hücreye kapanılır ibadet ve zikirle çile doldurulur. çok az yiyip içilir, kimseyle görüşülmez sadece ibadet edilir. dolayısıyla şeyhin çileye girmeye izin vermesi demek yaklaşık 3 yıl birbirlerinden ayrı kalacaklar demektir. buna rağmen galib, çileye girmesine izin verir ve esrar da girer.
  
  tam 1001 gün sonra çilesinin bittiği, dede unvanını aldığı gün esrâr ölür. şeyh galib yıkılır, perişan olur. şeyh galib zirve şairlerden biridir ve kırgın ayrıldığı dostu için türk edebiyatının en muhteşem mersiyelerinden birini yazar:
  
  kan ağlasın bu dide-i dür-bârım ağlasın
  ansın benim o yâr-ı vefâ-dârım ağlasın
  çeşm ü dehân u ârız u ruhsârım ağlasın
  baştan başa bu cism-i siyeh-kârım ağlasın
  ağyârım ağlasın bana hem yârim ağlasın
  gûş eyleyen hikâyet-i esrâr'ım ağlasın
  nâ-dide bir güher telef etdim dirîg u âh
  hâk içre defnedüp gerü gitdim dirîg u âh
  ...
  
  kendisinin çok sade bir o kadar da içli şiirleri vardır. nasıl biri olduğunu görmeye şu iki beyit yeter bence.
  
  ben sabr edeyim derd ü gam-ı hecrine ammâ
  sen de güzelim ettiğin ikrârı unutma
  
  ağlatmayacaktın yola baktırmaycaktın
  ol vâde-i tekrâr be tekrârı unutma
  
  (ben ayrılığının gamına, derdine katlanayım ama güzelim sen de verdiğin sözü unutma! ağlatmayacaktın yola baktırmayacaktın, tekrar tekrar verdiğin bu vaatleri unutma!)
  
  ne diyelim allah cennetinde buluştursun bu iki dostu.
• derd-i dile bî-gâne vü mahrem güler ben aglarım
  özge belâ kim hâlime ‘âlem güler ben aglarım
  
  hîç kimseye olmuş degil böyle belâ-yı bü’l-aceb
  kim beytü’l-ahzân-ı dilimde gam güler ben aglarım
  
  çeşmim gül-i dûzah-nejâd eşkim şerâr-ı fitne-zâd
  zevkim gamımdır aglasam nâlem güler ben aglarım
  
  gül gibi hûn-seyyâleyim gül-berg-i âteş-jâleyim
  cânâne-meşreb âşıkım işvem güler ben aglarım
  
  nâz u niyâza vakt yok hayrân olur görse gözüm
  ancak hemân ol dil-ber-i gül-fem güler ben aglarım
  
  nâdîde bir dîvâneyim başdan başa efsâneyim
  hicrânımın ahvâline mâtem güler ben aglarım
  
  sâz-ı cünûn âgâz eder efgânıma dem-sâz olur
  her nagme-i eyvâha zîr ü bem güler ben aglarım
  
  nahl-i ümîde el sunar handân ol giryân men
  esnâ-i ekl-i dânede âdem güler ben aglarım
  
  dil sînede bir bahr-i hûn esrâr bî-sabr u sükûn
  gerçi gül-i zahm-ı derûn her dem güler ben aglarım
• şairin "tezkire-i şuara-yı mevleviyye" adlı eseri, atatürk kültür merkezi yayınları tarafından yayınlanmıştır. kitapta transkiribe edilmiş metinle birlikte bir inceleme de mevcuttur. gayret sahibi de ilhan genç'tir.
• şu gazeli hayli meşhurdur:
  
  yapmak da yapılmak da mey-hânede kalmışdır
  âsâr-ı imâret hep virânede kalmışdır
  
  gird-âb-ı şu'ur içre ser-geştedir âkiller
  âzâdeligin zevki dîvânede kalmışdır
  
  sûfî arayıp gezme bî-hûde mesâcidde
  feyzin eseri şimdi hum-hânede kalmışdır
  
  ol çeşm-i hâmuş olmuş hem-sâye-i küfr-i zülf
  isâ bu gece gûyâ büt-hânede kalmışdır
  
  da'vâsını terk etsin bülbülde fedâ yokdur
  bir nükteciği aşkın pervânede kalmışdır
  
  derd-i dilim arz etdim güldü dedi ol kâfir
  n'olmuş yine esrâr'a efsânede kalmışdır
• masiva nakşına iplik kadar olma mail
  ehl-i tecridi yolından alıkor bir iğne
• olınca “rûhike rûhi” cenâb-ı unvânı
  kemâl-i ahmed-i muhtârdır kemâl-i alî
  
  hz. ali, hz. muhammed'in feyzinin nuruyla kemâle ermiştir. çocukluğunda hz. peygamber'in terbiyesi ve şefkatiyle yetişmesi sonucunda hz. ali, hz. peygamber'in yüce ahlâkının ve mükemmel terbiyesinin tam bir numunesi olmuş, her kemâlin ekmeli ve her sıfatın efdali onda toplanmıştır.
  
  * rûhike rûhi ; hz. peygamber , ali hakkında; “lahmike lahmî, demmike demî, rûhike rûhî, cismike cismî”
  
  türkçesi ; etin etimdir, kanın kanımdır, ruhun ruhumdur, cismin cismimdir.
• gazel
  
  gece kandilli’de gök kandil olup ol meh-rû
  mâhitab eyleyerek eyledi azm-i göksu
  ol şehen-şâh-ı hüsn basdı kadem şevketle
  hele beylerbeyi’nin başına devletdir bu
  boğaz içinde bu şeb mey vererek muğbeçeler
  itdi sâgar gibi lebrîz bizi tâ-be-gelû
  gel çelipa içün itme bizi hicrana dûçar
  nola istavroz’a gitme bu gice kâfir-hu
  subha dek eyleyelim şevk ile zevk-i mehtâb
  mestdir çeşm-i siyeh meste yeter bu uyku
  
  yardan sana şu peymâne ki ihsân oldu
  mihr-i dîdâr idi esrar sabaha karşu
  saye-i hazret-i galib’de boğaz içre bu şeb
  zevk-i min tahtil enhar idi bana her su
  
  esrar dede