anadolu irfanı

• dünyada anadoluda varolan ve modernizmin etkisiyle ağır darbeler almış ve silinmeye yüz tutmuş bir bilgilenme türüdür.
  
  tanımlamaya geçmeden önce girilen entrylerin ve aşağılık kompleksi içinde yapılan olumsuzlamaların bir fotoğrafını çıkartmak anlamında bir alıntı ile başlayacağım..
  
  --- spoiler ---
  
  “oryantalizm”i bilenler bilir.
  
  ülkesini ve tarihsel serüvenini çiçek pasajı’nda içki sofrasında ya da “çılgın parti”lerde düşünmeye çalışan ekşicilerin “oryantal” leriyle pek ilgisi olmayan; ama turizmcilerinn bastırdığı karpostallarda istanbul’u genellikle ön planda bir oryantal dansöz ve kirli martıların uçuştuğu boğaz köpürüsü olarak tasvir eden “souvenire” lerle tarihsel arka plan anlamında pek ilgisi olan oryantalizm. yani “şarkiyatçılık.” doğu bilimcilik, ağırlıklı olarak , ortadoğu bilimcilik! islamiyet uzmanlığı, islam üzerinde ihtisaslaşmacılık. yöntemleri bilir, bulur, inceler, anlatır, tarif eder, jurnaller ya da bakımını yapar, tamir eder, gerektiği şekilde monte eder, geçimini onunla sağlar, kariyeri onunla kaimdir, hatta islamdan korunma dini vs… bilenler bilir.
  
  bir inanç ve toplum nizamıyla yukarıda sıraladığım türden bir ilişkinin gerçekte acıklı bir ilişki olduğu açıktır.
  
  .........
  
  bir inanç ve toplum sistemi, ancak gözleri açık, kulakları filtresiz kaşiflere açar kendini. aldığı disiplinin görüşünü daralattığı körler için – bir fili tarif etmeye koyulmuş körler için – yapabileceği pek bir şey yok. hele söz konusu eli mercekliler bir de kötü niyetliyseler, iyi niyetli bir “şeriat”ın (yol) yapabileceği tek şey onları “çarpmak” olacaktır.
  
  hilal, sarık ve eğri kılıç karşısında tüm iktidar ve uygarlıkları çatırdayan batı için doğu’yu batı’ya tanıtan, sırlarını çözmeye, zaaflarını tesbite uğraşan oryantalistler, özellike içinde yaşadığımız çağda kendi ülkelerinin, siyasi, kültürel ve ekonomik amaçları veya doktrinleri için doğu’yu/islam’ı yeniden üreten profesyonel saptırıcılara dönüştüler
  
  bazıları o kadar ustaca yaptırıyordu ki bu işi, ilk elde anlaşılamıyordu islam’ı aktarırken kompoze ettikleri saptırmalar. sonra sonra, satır aralarında , gerçeğin boyutunu oluşturan ayrıntılarda lawrence, osmanlı tarihi yazarı hammer, islam tarihçisi kaetani, pierre loti, lamartine gibi..
  
  benzeri bir uygulamayı gözden kaçırdığı şeyleri elde etmek için doğulular da başlatmıştı. zeki çocuklarını batıya “öğrenmeye” gönderdiler. ne var ki gönderilenler çocuktu ve sadece bazı meslekler edinmeleri için gönderilmişlerdi. yoksa, örneğin teknolojiyi doğuran sosyo-kültürel arka planı analiz için değil. onlarda gidip “jöntürk” oldular.
  
  tıpkı tokyo’ya dönerken “rock” ve “hamburger”i pekin’e paris fuhşu taşıyan elektronik öğrencileri gibi…
  
  ........
  
  “idraklere giydirilen deli gömleklerini “ paramparça etmiş merhum usta cemil meriç, şöyle demişti: “biz ne kendimizi tanıyoruz, ne de avrupayı. tarihimiz mührü sökülmemiş bir hazine. sosyologlarımız, bir kızılderili köyünü keşfe gider gibi alan çalışmalarına koyuluyorlar.. avrupa’yı avrupa’nın istediği kadar tanıyoruz.”
  
  yaklaşık yüz yıldır kafası kopartılmış ensemizde parti üstüne parti veren (boza pişirecek değiller ya…) ittihatçı uzantısı “mütegallibe” bir yerli batı var.
  ve bu batının oryantalistleri var…
  
  evet kendi ülkesinin oryantalistleri.. ülkesindeki rejim adına ya da hegemenyo lehine, ülke halkına karşı oryantalizm!..
  
  kulaklarına ezan okunarak isimleri konmuş, minarelerin gölgesinde büyüyen bu insanlar, her biri ayr bir yazı konusu öykülerden geçerek; sürekli kendilerini hor görüler inanılmaz bir şekilde yabancılaşma ile.
  
  halka, ellerinden alınmış iradelerinin anlam ve önemini anlatmaya koyulan, “sivil kurum” ları, “kızılderili köyünü keşfe gider gibi” merceğe almaya uğraşanlar..
  
  --- spoiler ---