sykes-picot antlaşması

• bogazlarin rusyaya vaadedilmesi konusunda aslen bu anlasmadan once daha savasin basinda sozlu bir fikir birligine varilmisti. hatta istanbulun savasin baslarinda ele gecirilip osmanlinin bitirilmesini bu fikir birligi onlemistir bir bakima. zira ingiltere disisleri bakani edward grey ve yandaslari, istanbulun yunanistanin eline gecmesinin rusyanin savasta taraf degistirmesine neden olacagindan korktuklari icin, ingiliz donanmasinin destekledigi balkan devletlerinden kurulu bir ordunun istanbula girmesine siddetle karsi cikmis ve nihayetinde canakkale muharebelerine yol acmistir.
  
  aslen sykes picot nun ozunde de rusyaya verilen bu istanbul guvencesi yatar. rusya balkanlarin belirsizliginin tehlikesini gorup cikarlarini saglama almak icin, daha savas ortadayken sanki kazanmalari kesinmis gibi, istanbulu ister. karsiliginda ingilizlerin hindistan yolunu tehdit etmemeyi, 1907 anglo-russian anlasmasiyla dengeye varilan afganistan hususunda status quonun korunmasini, ortadoguda ingiliz-fransiz paylasimini buyuk olcude rahat birakmayi onerirler.
  
  savas bakani kitchenerin bu kritik anlarda dogru duzgun bir askeri strateji saglayamamasi, balkanlara bati cephesinden muttefik kuvvetleri kaydirmaya yanasmamasi yuzunden edward grey, balkan milletlerinden bir ordu kurmakla rusyanin sadakatini garanti etmek arasinda kalmistir. telasli birkac gun sonunda ikinci secenekte karar kilinmis, bu da otomatik olarak fransizlarin da savas sonrasi isteklerinin garanti edilmesine, yani ortadogudaki paylasima, yani sykes picot anlasmasina yol acmistir.
  
  bu aslinda cok cok onemli bir husustur zira muttefikler daha kesinlesmemis bir zaferin ganimet paylasimi ugruna, zaferi kazanmayi goz ardi etmislerdir. nitekim balkan ordusu kurulup istanbul uzerine, donanma destegiyle yurunseydi (hatta epey gecikme sonunda kitchenerin kullanmaya izin verdigi yedekte bekleyen ve canakkalede kullanilan son ingiliz birligi de bu operasyona katilsaydi) almanlar bir de avusturya cephesiyle ugrasmak zorunda kalacak ve buyuk ihtimalle savasin 2. senesi dolmadan yenileceklerdi.
  
  oysa 4 sene suren savas galiplere cok pahaliya patlamis ve kazanilan ve asagi yukari sykes picot 'ya gore paylasilan (ama ingilizlerin fransaya birazcik kazik atmalari suretiyle) topraklarda istenilen planlarin gerceklestirilmesi icin yeterli askeri gucun bulundurulmasina ekonomik ve politik acidan imkan kalmamis. bu da zorunlu olarak bircok yeni devletin ongorulenden daha cok bagimsizliga sahip olmasina, daha karisik guc dengelerine ve bizim icin en onemlisi, muhtemelen obur turlu ulasamayacagimiz tam bagimsizligimiza ulasmamiza yardimci olmustur.
  
  bir de soyle komik hikayeler var, belki alakalidir (bkz: muhammed sharif al faruqi)