misak-ı milli

• 28 ocak 1920 tarihinde osmanli meclis-i mebusani'nda oy birligi ile kabul edilen ve 6 maddeden olusan bildiri. ancak bu bildiri ile ne denmek istendigi, daha dogrusu misak-i milli dendiginde ne anlasilmasi gerektigi 24 nisan 1920 tarihinde, yani tbmm kurulduktan bir gun sonra, ataturk tarafindan son derece net bir sekilde aciklanmistir.
  
  24 nisan 1920 tarihli meclis tutanagindan;
  
  "efendiler... işte bu kongre bu hududu çizmiştir. bir hudud-u millî çizmiştir. bu hudud-u milliyi suhuletle ibka için demiştir ki, mütarekenamenin imza olunduğu 30 ekim 1334 (1918) tarihinde çizdiği hudut, hududumuz olacaktır. vatanımızın hududu olacak bu hududu ihtimal teferruatıyla bilmeyen arkadaşlarımız vardır. yeniden fazla teferruata girmemek için şu suratte izahat vereceğim: şark hududu elviye-i selase'yi dahil ederek tasavvur buyurunuz. garb hududu edirne'den bildiğiniz gibi geçiyor. en büyük tebeddülat cenub hududunda olmuştur. cenub hududu iskenderun cenubundan başlar. halep'le katıma arasında cerablus köprüsüne mühtehi olur bir hat ve şark parçasında da musul vilayeti, süleymaniye ve kerkük havalisi ve bu iki mıntıkayı yekdiğerine kalbeden hat. efendiler, bu hudut sırf askerî mülahazat ile çizilmiş bir hudut değildir. hudud-u millîdir. hudud-u millî olmak üzere tespit edilmiştir. fakat bu hudut dahilinde tasavvur edilmesin ki, anâsır-ı saire-i islamiye vardır. işte bu hudut memzuç bir halde yaşayan bütün maksatlarını bütün manasıyla tevhid etmiş olan kardeş milletlerin hudud-u millisidir."
  
  yani;
  
  elviye-i selase (kars, ardahan, batum) dogudaki siniri gostermektedir. guneyde ise hatay'dan doguya dogru cizilen musul, suleymaniye ve kerkuk'u de icine alan bir sinirdan bahsedilmektedir. trakya'da ise su anda bildigimiz edirne siniri ifade edilmektedir.
  
  simdi gelin sinirlarin nasil olustugunu gorelim.
  
  kars, barisci yollarin sonuc vermemesi uzerine 20 eylul ve 30 ekim 1920 tarihleri arasinda kazim karabekir komutanliginda yapilan harekatlar neticesinde ermenilerden alinip anavatana baglanmistir.
  
  gene misak-i milli sinirlarinin icinde yer alan artvin ve ardahan ise yurutulen bariscil politikalara gurculerin 23 subat 1921'de olumlu yanit vermesi sonrasi anavatana baglanmistir.
  
  ancak misak-i milli sinirlari icinde yer almasina ragmen rusya'nin mudahil olmasi sebebi ile batum ve nahcivan (bu sefer) baris yonunde turkiye'nin attigi adim sonrasi 16 mart 1921 moskova antlasmasi'na gore turkiye siniri disinda birakilmistir.
  
  musul ise turk tarafinin ve ataturk'un onca hakli cabasina ragmen (o zamanki adi ile) milletler cemiyeti baskisi sonucu 5 haziran 1926 tarihinde imzalanan ankara antlasmasi geregince irak'a birakilmistir.
  
  bogazlara gelindiginde ise gene ataturk tarafindan aciklanan misak-i milli'ye gore 20 temmuz 1936 tarihinde imzalanan montroux sozlesmesi ile bogazlarin hakimiyeti, tahkimi ve kontrolu tamami ile turkiye'ye gecmistir.
  
  gene misak-i milli hukumlerine gore hatay da barisci yollar ile 1939 yilinda anavatana baglanmistir.
  
  iste misak-i milli dendiginde "b. lewis" denen bir adamin tarafli, eksik ve hircin aciklamalari yerine ataturk'un bizzat meclis tutanaklarina dusmus konusmalari ile tarihi gelismelere bakmak saniyorum daha dogru olsa gerek. ama cok unlu bir televizyon "dusunurun" de dedigi gibi "ve elbette tarih, nasıl okunmak isteniyorsa öyle okunuyor." evet gercekten de oyle...
  
  su anda o yillarda dile getirilmis misak-i milli sinirlarina sahip olmadigimiz ortada. musul, kerkuk, halep, karaagac, dedeagac, nahcivan, batum ve adalar anavatana bagli degil. zamaninda ataturk tarafindan ilan edilen ve bizzat ataturk tarafindan takibi yapilan misak-i milli'nin ataturk'un olumu sonrasi gereken onemi gormedigi de acik. zaten onun icin halep, karaagac ve dedeagac nasil elimizden cikti pek bilinmiyor. tabii uluslararasi cikar catismalari ve politik oyunlarin da etkisi vardir ama sanki bir anda kaybolmus gibiler.
  
  kisaca bir seyler eksik ama bu noktada ataturk'un baska bir sozu aklima geliyor. "yurtta sulh cihanda sulh". kisaca gelinmis su noktada, elimizdeki sinirlarla barisi korumak da baska bir fazilettir. misak-i milli bu diye hadi savasalim, bu topraklari alalim demek mantikli degildir kanaatimce. kisaca, ben, misak-i milli dendiginde su andaki turkiye cumhuriyeti sinirlarini anliyorum. ve nasil baska ulkelerin topraginda gozumuz yoksa ve baris istiyorsak, yeri geldiginde su anda sinirlari net bir sekilde cizilmis olan bu ulke topraklarinda gozleri olanlarin gozlerini cikarmayi da biliriz. bu ifadelere veya bu hislere fasizanlik diyenleri ise kaale bile almayiz...