mohs sertlik dizisi

• friedrich mohs, 1822’den beri kullanılan “mohs sertlik dizisi” yapmıştır. bu skala, 10 mineral içerir. sert mineraller büyük sayılarla, yumuşak mineraller küçük sayılarla gösterilir. skalada elmas en sert mineral olarak 10. sırada yer alır. talk ise en yumuşak element olarak 1. sıradadır.
  
  malzeme....................derece... simge.................gerçek sertlik
  elmas...........................10........(c)............................1500
  korendon......................9.........(al2 o3)......................400
  topaz............................8.........(al2 (sio4) (oh f)2.....200
  kuvars, agat..................7........(sio2).........................100
  feldispat (ortoklaz).......6........(k al si3o8)..................72
  apatit.............................5........(ca5 f (po4)3..............48
  fluorit............................4.........(ca f2).........................21
  kalsit, dolomit................3........(ca co3)........................9
  jips, antrasit, kayatuzu..2........(ca so4 2h2o)..............3
  talk, grafit, kaolin..........1.........(mg3 (si4o10) (oh)2)....1
  
  bazı maddelerin sertliği de skalaya göre şöyledir:
  
  tırnak.......................2.5
  altın-gümüş..............2.5–3
  bakır peni (penny)....3
  platin........................4-4.5
  demir........................4-5
  bıçak/çakı ağzı..........5.5
  cam..........................6-7
  demir piriti................6.5
  sertleştirilmiş çelik....7+
  
  bu skalanın mantığı da şudur: “sert olan bir madde, kendisinden daha yumuşak olan bir maddeyi, çizer ya da yıpratır”. skalaya göre tırnaklar 2.5, cam 6-7 ve bakır ve bozuk paralar 3 derecesinde sertliğe sahiptir.
  
  1 numara ile gösterilen talk, grafit, kaolin maddeleri tırnakla çizilebilir. 3 numara ile gösterilen kalsit, dolomit çakı veya iğre ile çizilebilir. 8 numara ile gösterilen topaz camı çizilebilir. zaten ondan daha sonra yer alan elmas ise, camcılarda camı parçalara bölmek için kullanılan alette bulunur. bu alete ismini de vermiştir.
  
  ölçümler ne kadar hassaslaşırsa hassaslaşsın, deneylerin sonuçları bir şeyi göstermiştir: elmas en sert maddedir. sertliği 1500 olan elmas’tan bir sonraki madde yakut’un sertliği 400’dür (neredeyse 4 kat). elmas, karbon elementinden oluşmuştur ve skaladan da anlaşılacağı üzere en sert maddedir. fakat grafit de karbondan oluşmuştur. yine skaladan görüleceği üzere garift de en yumuşak mineraldir. bunun sebebi karbon elementinin her iki mineralde farklı dizilişlere sahip olmasıdır. bağların bu şekilde farklı bağlanmalarıyla oluşan ürünlere “allotrop” denir.