jack and jill

• ayrıca çok bilindik bir ingiliz çocuk şarkısı (ya da şiiri, nursery rhyme dedikleri şey işte) imiş jack and jill, 1600'lerde ortaya çıktığını öne sürüyorlar; sözleri de şöyle:
  
  jack and jill went up the hill,
  to fetch a pail of water;
  jack fell down and broke his crown,
  and jill came tumbling after.
  
  up jack got and off did trot,
  as fast as he could caper,
  he went to bed to mend his head,
  with vinegar and brown paper.
  
  sözlerin nerden geldiği konusunda yoğun tartışmalar var, en bilindik olanı ve çocuk kitaplarında filan resmedileni jack ve jill'in biri kız biri oğlan iki çocuk olduğunu ve olayların literal olarak aynen vuku bulduğunu savunuyor, bir başka deyişle hikaye filan yok ortada.. bir diğeri jack ve jill'in iskoçya'da gerçekten yaşamış bir çift olduğunu, gidip bir su getirmenin basbayağı aşna fişne yapmak anlamına geldiğini öne sürüyor, hikayenin aslına göre jack ve jill yalnız kalabilecekleri tek yer olan tepeye çıkar, jill bekaretini kaybeder ve hamile kalır, aylar sonra jack bir kaya altında kalarak can verir, bir kaç gün sonra da jill de çocuğunu doğururken hakkın rahmetine kavuşur (jack fell down and broke his crown / and jill came tumbling after)
  
  yakın bir zamanda ise eski kayıtlarda jill'in adının gill olarak geçtiği bulunur, lakin gill bir erkek adıdır. bu sebeple kimilerine göre bu hikaye aslında hjuki ve bil isminde iki oğlan çocuğundan bahseden eski bir iskandinav hikayesinin ingiliz topraklarında aldığı formdur. jill - marie antoinette analojisi yapan başka fantastik yorumları bir kenara bırakırsak tüm bunların içinde en akla yatanı aslında şu;
  
  efendim eskiden britanya'da ölçü sistemleri bir standarda oturtulmamışken bizdeki dirhem, arşın gibi muğlak birimler kullanılırmış, bunların ilki ağızdolusu anlamına gelen mouthful imiş. bunları iki katına çıkara çıkara bir ölçü sistemi oturtmuş köylüler iyi kötü, buna göre 2 mouthful 1 jigger, 2 jigger 1 jack, 2 jack ise 1 gill imiş. (merak edenler için gerisi; 2 gill 1 cup, 2 cup 1 pint, 2 pint 1 quart, 2 quart 1 pottle, 2 pottle 1 gallon; görüldüğü üzre cup, pint, pottle, galon gibi tanıdık simalar var aralarında..) sonra 1. charles denilen kral bunları bir standarda bağlamayı koyar kafaya, bu arada voliyi vurmaktan da kaçınmaz, jack ile satın alınan her şeye vergi koyar ve daha fazla vergi almak için de jack'in boyutunu küçültür, (haliyle gill de küçülür). böylece fakir olduğundan genelde yiyeceklerini jack ile almak zorunda olan köylü aynı paraya daha az mal satın almamak için jack'i kullanmamaya başlar, önce jack sonra gill artık gözden düşer, kullanılmaz olur (jack fell down and broke his crown / and jill came tumbling after). adı geçen taç (crown) ise 1. charles'dan başkası değildir, bir başka deyişle kralın planı elinde patlar. yani jack and jill aslında köylülerin kralla afedersiniz taşak geçmek için uydurduğu bir şiirdir vesselam.
  
  ingiliz diline iyice yerleşen bu "jack and jill" fenomeninin kullanıldığı, benim gözüme çarpan bir başka örnek leonard cohen'in why dont you try adlı şarkısıdır, burda cohen'in gönderme yaptığı jack ve jill yalan rüzgarındaki abbotlar değildir elbet..
  
  son olarak cockney rhyming slang'de de para kasası, yazar kasa anlamına gelen (jack and jill->till) bir tamlama olduğundan dem vuralım jack and jill'in, kullanmaya asla cesaret edemeyeceğimiz başka bir hoşluk olarak yerleşsin kafamıza, zaten kaç kere ingilizce yazar kasa demek zorunda kalacağız ki bir ömür boyunca..